9 آبان 1403 را مي‌توان يك روز خاص براي هموطنان اهل تسنن ايراني فرض كرد. روزي كه در آن ابتدا با راي مثبت اهالي بهارستان، عبدالكريم حسين‌زاده، نماينده سابق نقده به سمت معاون رييس‌جمهور در توسعه روستايي و مناطق محروم منصوب و دقايقي پس از آن در پاستور از منصور بيجار به عنوان اولين بلوچ اهل تسنن استاندار سيستان و بلوچستان رونمايي شد. پس از اين آرا و انتصاب‌ها اما لازم است موضوع از منظر تحليلي نيز بررسي شود. احسان هوشمند، ايرانشناس و پژوهشگر مطالعات قومي در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن ارزيابي زواياي گوناگون اين انتخاب، به حمايت‌هاي تكميلي دولت و ساير دستگاه‌هاي مسوول از اين راهبرد تازه اشاره مي‌كند. به اعتقاد هوشمند، دولت با اين انتخاب نشان داد كه راهبرد افزايش مشاركت اقوام و گروه‌هاي مختلف را در دستور كار قرار داده است. اما براي تحقق اين هدف هر چند انتخاب يك استاندار اهل تسنن لازم است، اما هرگز كافي نيست. دولت بايد برنامه‌اي 5ساله براي توسعه استان تدارك ببيند و زمينه بهبود شاخص‌هاي معيشتي را براي مردم منطقه فراهم سازد. در ادامه نيز با رويكرد تعاملي در خصوص پرونده‌هاي مرتبط با رخدادهاي 1401 و مجازات خاطيان جمعه خونين زاهدان توجه افكار عمومي منطقه را جلب كند.
منصور بيجار به عنوان استاندار اهل سنت چهارشنبه از هيات وزيران راي اعتماد گرفت. اين انتخاب براي منطقه شرق كشور چه معنا و مفهومي دارد؟
طي 47 سال گذشته و جز آقاي دانش نوروزي كه در سال‌هاي ابتدايي پس از انقلاب در سيستان و بلوچستان استاندار بودند، هرگز تجربه انتخاب يك استاندار سني مذهب در قامت استانداري در شرق كشور امتحان نشده بود. اين انتخاب از اين منظر مهم است كه براي نخستين‌بار يك هموطن سني مذهب به عنوان استاندار انتخاب مي‌شود. اما موضوع فقط به همين يك دليل ختم نمي‌شود. با توجه به بحراني كه در فراسوي مرزهاي شرقي كشور يعني افغانستان، بخش‌هاي غربي پاكستان و رشد افراطي‌گري مذهبي در مناطق ياد شده وجود دارد، قطعا مشاركت فعال اهل سنت در ساختار سياسي كشور مي‌تواند بخشي از زمينه‌هاي رشد افراطي‌گري را تعديل كند. در واقع اين انتخاب كمك مي‌كند اشاعه اين نوع نگرش‌هاي افراطي ديوبندي و جريانات افراطي كه به القاعده، طالبان و طالبان پاكستان نزديكند در ايران افزايش پيدا نكند. نكته ديگري كه اهميت اين انتخاب دولت چهاردهم را افزون‌تر مي‌كند، رخدادهاي سال‌هاي اخير است. اتفاقات پس از سال 1401 در سيستان و بلوچستان باعث شد استان با مسائل امنيتي و انتظامي بسياري روبه‌رو شود. همين امروز كه با هم صحبت مي‌كنيم و طي 7ماهي كه از ابتداي سال مي‌گذرد، حدود 70 نفر از اعضاي نيروي انتظامي كشورمان توسط تروريست‌هاي جيش العدل و...به شهادت رسيده‌اند كه تلفات بالا و بي‌سابقه‌اي محسوب مي‌شود. انتخاب يك استاندار سني مذهب شايد بتواند چاره و راه‌حلي براي حل اين معادلات ايجاد كند.
يعني با انتخاب استاندار اهل تسنن بايد منتظر رفع نارسايي‌ها و مشكلات استان باشيم؟ اين انتخاب همه كاستي‌ها را پوشش مي‌دهد؟
قطعا خير، انتخاب استاندار از هموطنان اهل تسنن به رويكردهاي جايگزين و مكمل هم نياز دارد؛ دولت بايد بداند، انتخاب استاندار اهل تسنن به تنهايي نمي‌تواند همه معادلات منطقه را حل و فصل كند. امروز كه يك استاندار انتخاب شده كه اهل سنت است و مي‌تواند با مولوي‌ها، سرداران و ساير شخصيت‌هاي فرهنگي و مذهبي منطقه ارتباط بيشتري برقرار كند، بايد برنامه كاري روشني هم تهيه و اجرا شود. يكي از مهم‌ترين اهداف بايد توجه به ترميم مسائل و مشكلاتي باشد كه طي سال‌هاي اخير در اين منطقه رخ داده است. زخم‌ها بايد ترميم شده، شكاف‌ها پر شوند و از آسيب‌ديدگان دلجويي صورت گيرد. اگر احيانا كساني در ماجراي 8مهر 1401 جرمي را مرتكب شده‌اند بايد به سرعت مجازات شوند و تنبيهات قانوني درباره آن اعمال شود تا جامعه اعتماد بيشتري به اين نوع انتخاب‌ها نشان دهد. نهايتا نيز زمينه براي رفع سوءتفاهم‌هاي سياسي و اجتماعي فراهم شود.
جدا از مسائل امنيتي و فرهنگي، موضوعات اقتصادي و توسعه‌اي هم يكي از ضرورت‌هاي كليدي اين منطقه است. درباره اين ضرورت چه راهبردي بايد تدارك ديده شود؟
منصور بيجار چون سابقه معاون عمراني را دارد، قبلا فرماندار بوده و سوابق مشخص در استان سيستان و بلوچستان دارد به مسائل و نيازهاي مردم كاملا آشنايي دارد. بايد مبتني بر آمايش سرزمين براي توسعه استان سيستان و بلوچستان و كاستن از درد و رنج و محروميت مردم منطقه به ويژه توسعه انساني، آموزش، بهداشت و آموزش فكري شود. لازم است يك برنامه توسعه 5ساله براي منطقه تدوين و اجرايي شود. از سوي ديگر دولت بايد حمايت‌هاي جدي از بيجار صورت دهد، همچنين نيروهاي امنيتي و انتظامي هم نهايت هماهنگي را با مردم و مسوولان داشته باشند.
يكي از مهم‌ترين موضوعات در مناطق شرقي كشورمان مسائل اجتماعي و آسيب‌هايي است كه از اين رهگذر متوجه مردم مي‌شود. در اين زمينه چه راهبردي را پيشنهاد مي‌دهيد؟
بخشی از احكام افرادي كه به خاطر جرايم مرتبط با مواد مخدر به اعدام محكوم شده بودند كه برخي آمارها حجم آن را 25درصد ارزيابي مي‌كند هموطنان ما از استان سيستان و بلوچستان هستند. اين حكم‌ها سال‌ها مسكوت مانده بود و طي سال‌هاي اخير اجرايي شده‌اند. به نظرم دولت بايد مذاكرات و رايزني‌هايي صورت دهد و تلاش كند در اين احكام تجديدنظر صورت گيرد. دشمنان از اين اعدام‌ها سوءاستفاده بسياري كرده و تبليغات منفي زيادي صورت مي‌دهند. اين اعدام‌ها شكاف ميان مردم منطقه و مسوولان را بيشتر كرده و مشاركت مردم در تصميم‌سازي‌ها را كاهش مي‌دهد. اگر انتخاب استاندار سني با اين اصلاحات و بهبودها همراه باشد، مي‌تواند براي بازگرداندن امنيت به عرصه عمومي مناطق مرزي و همچنين آغاز دور تازه‌اي از تحولات توسعه‌اي در استان موثر باشد.
افزايش ظرفيت‌هاي معيشتي مردم منطقه همواره براي مردم اين منطقه مهم بوده. مساله سوختبري و ساير رفتارهاي اينچنيني در اين منطقه وجود دارد. براي بهبود شاخص‌هاي معيشتي استان چه بايد كرد؟
از منظر اقتصادي و ارتباطي توجه به منطقه مكران بسيار مهم است. اساسا توجه به قابليت‌هاي مرزي استان يك ضرورت است. استان سيستان و بلوچستان 1400 كيلومتر با پاكستان و افغانستان و آب‌هاي بين‌المللي مرز مشترك دارد كه تا به امروز استفاده مناسبي از آن نشده است. يكي از اولويت‌هاي جدي استاندار جديد اتصال خط آهن چابهار به زاهدان است. اين روند، اتصال ريلي شمال و جنوب را يكپارچه كرده و ايران را به تركمنستان متصل مي‌كند. بازار رفت و آمد و ترانزيت كالا را روان كرده و ارزش افزوده بسياري نصيب كشور مي‌كند. اگر در كنار انتخاب يك استاندار اهل سنت، اين مقدمات توسعه‌اي نيز مدنظر قرار گيرد، مي‌تواند منشا تحولات مثبتي باشد. اما اگر اين اصلاحات صورت نگيرد و با افرادي كه پرونده‌اي براي آنها پس از رخدادهاي سال 1401 باز شده، ملاطفت نشود، نمي‌توان نسبت به تحقق اهداف از پيش تعيين شده با مشاركت حداكثر مردم منطقه اميدوار بود.
بخشي از ساكنان اين استان را هموطنان شيعه ايراني تشكيل مي‌دهند، در مورد اين افراد چه راهبردي بايد تدارك ديده شود؟
با توجه به اينكه بخشي از استان هم هموطنان شيعي هستند در انتصاب‌ها و انتخاب فرمانداران بايد به گونه‌اي عمل كرد كه منجر به افزايش شكاف‌هاي منطقه‌اي نشود. در واقع بايد از اين طيف هم در تصميم‌سازي‌ها بهره برده شود تا شاهد يك هماهنگي و وفاق در سطح استان باشيم.
با توجه به بحراني كه در فراسوي مرزهاي شرقي كشور وجود دارد قطعا مشاركت فعال اهل سنت در ساختار سياسي كشور مي‌تواند بخشي از زمينه‌هاي رشد افراطي‌گري را تعديل كند.
همين امروز كه با هم صحبت مي‌كنيم و طي 7ماهي كه از ابتداي سال مي‌گذرد، حدود 70 نفر از اعضاي نيروي انتظامي كشورمان توسط تروريست‌هاي جيش‌العدل و....به شهادت رسيده‌اند.
امروز كه يك استاندار انتخاب شده كه اهل سنت است و مي‌تواند با مولوي‌ها، سرداران و ساير شخصيت‌هاي فرهنگي و مذهبي منطقه ارتباط بيشتري برقرار كند، بايد برنامه كاري روشني هم تهيه و اجرا شود.
منصور بيجار چون سابقه معاون عمراني را دارد، قبلا فرماندار بوده و سوابق مشخص در استان سيستان و بلوچستان دارد، به مسائل و نيازهاي مردم كاملا آشنايي دارد.