برجام يگانه سند وفاق ملي و بين‌المللي
علي آهنگر
چهارشنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۳ روز برجامي جهان در صحن شوراي امنيت سازمان ملل متحد بود. سه كشور اروپايي فرانسه، انگلستان و آلمان در نامه‌اي به شوراي امنيت آمادگي خود را براي فعال‌سازي مكانيسم ماشه يا اسنپ‌بك و بازگشت يك‌باره همه تحريم‌هاي سازمان ملل اعلام داشته بودند. شوراي امنيت در برنامه نشست عادي خود روند اجراي قصعنامه ۲۲۳۱ را بررسي كرد. در اين نشست، هجدهمين گزارش آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل و گزارش نماينده مالت به عنوان تسهيلگر اجراي برجام شنيده شد. نمايندگان ۱۵ عضو حاضر در نشست، نظرهاي خود را ابراز داشتند. نظرهايي كه در مجموع احترام به سند وفاق بين‌المللي و گفت‌وگو و تعامل با ايران براي بازگشت به برجام جمع‌بندي شد. اين روزها خاورميانه داغ‌ترين جاي قلب تاريخ است. سوريه به محل تنازع قدرت‌هاي خارجي بدل شده است. عربستان، امارات، مصر و اردن از آنچه در سوريه مي‌گذرد، ناخرسند و عصباني‌اند. اسراييل به نقش‌هاي تجاوزكارانه خود ادامه مي‌دهد. كردهاي مورد حمايت امريكا در شرق و شمال شرقي فرات سهم خودشان را مي‌خواهند. تركيه بين مقاومت كردها و تجاوزكاري‌هاي اسراييل در نهايت خيلي زود ماه عسلش را در سوريه به پايان مي‌برد. از سوي ديگر، ايران در طول سال‌ها تحريم با كمبود و ناترازي‌هاي مزمن دست به گريبان است. منطقه و جامعه بين‌الملل از وقوع درگيري و نزاعي ديگر سخت هراسان است. در ميانه اين گيرودارها، يك سند به عنوان ميثاقي بين‌المللي و عاملي براي وفاق و همدلي جهاني، همچنان گرامي داشته مي‌شود. سندي كه نامش برجام است.
سندي كه مي‌تواند آهنگ شوق و اشتياق ملي را نيز با گفتمان وفاق به يك‌باره در دل‌هاي مردمان به شور و وجد درآورد. گرچه رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي در اظهاراتي حيرت‌افزا برجام را سندي براي احيا نمي‌پندارد، اما شوراي امنيت سازمان ملل متحد، به ويژه چين، روسيه، سه كشور اروپايي، نماينده اتحاديه اروپا، تسهيلگر اجراي برجام و خصوصا آنتونيو گوترش، دبير كل محترم سازمان ملل متحد، خواهان بازگشت و احياي همين سند وفاق بين‌المللي يعني برجام شده‌اند. برجامي كه در تابستان داغ ۱۳۹۴ به تصويب جامعه بين‌الملل رسيد. سندي كه در آن زمان ماه‌هاي غروبش خيلي دور از انتظار و دست نيافتني مي‌نمود. اما در كمال ناباوري زمان مثل برق و باد گذشت و اكنون فقط و فقط ۸ ماه ديگر به انقضاي همه محدوديت‌هاي آن مانده است. ۱۸ اكتبر ۲۰۲۵ يا ۲۶ مهر ۱۴۰۴ پايان قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل متحد و رفع همه محدوديت‌هاي تحريمي در نظر گرفته شده در آن است.
جاي كمترين ترديدي نيست كه ساختار عاقل و خردمند تصميم‌گير كشور اين فرصت استثنايي و اين موقعيت پيش آمده براي اجراي وفاق و همدلي بين‌المللي را ارج مي‌نهد. در زمستان سردي كه در پيش است، فقط يك خبر مي‌تواند گرماي بي‌حد اميد را بر قلب‌هاي مردمان بتاباند و آن چيزي نيست جز خبرهاي اميدواركننده و مسرت‌بخش در خصوص برجام يا به قول نماينده سوييس در اين نشست، احترام به قطعنامه ۲۲۳۱ و بازگشت به گفت‌وگوي سازنده با همان شخصيت و روحيه سال ۲۰۱۵ يا ۱۳۹۴.
نكته اينجاست كه اروپاييان و جامعه بين‌الملل زبان برجام را مي‌دانند و مي‌فهمند. پس چرا نبايد از اين زبان قابل فهم و مشترك براي گفت‌وگو بهره برد؟! ديپلماسي ايراني معجزه برنده‌اي است كه از اميركبير و ارزروم كه نخستين مذاكره چندجانبه ايران بر سر يك موضوع مشترك بين ايران، عثماني، روسيه و انگلستان بود تا برجام كه واپسين اين گفت‌وگوهاي چندجانبه بين ايران و پنج عضو دايمي شوراي امنيت به علاوه آلمان انجام شد، در تمامي اينها موفق و سربلند بيرون آمد.
آيندگان، امروز ما را به قضاوت خواهند نشست همچنان‌كه ما، امروز، وزير نظام و ارزروم و پايان دادن هوشمندانه به چندين دهه جنگ و درگيري بين ايران و عثماني را ارج مي‌نهيم.