از زمان سقوط دولت بشار اسد در سوريه در كمتر از دو هفته پيش، ارتش اسراييل يك قله استراتژيك در منطقه مرزي مورد مناقشه‌‌اش با سوريه را تصرف كرده و به سمت مواضع فراتر از آن پيشروي كرده است، رخدادي كه مي‌تواند مرزهاي ميان رژيم اسراييل و سوريه را به‌طور بالقوه‌اي و براي مدت طولاني تغيير دهد. موقعيت گسترش يافته ارتش در قله كوه «جبل الشيخ» كه در منطقه به اصطلاح حائل قرار دارد، به اسراييل تسلط بيشتري براي رصد فعل و انفعال‌هاي پايتخت سوريه، دمشق، كه ۲۵ مايل دورتر است، مي‌دهد. نيروها و تانك‌هاي اسراييلي كه براي اولين‌بار در ۵۰ سال گذشته به طور علني در سوريه فعاليت مي‌كنند، به روستاهاي جنوبي سوريه در زير قله رفته‌اند، جايي كه ساكنان مي‌گويند آنها در تلاشند تا جمعيت را خلع سلاح كنند. وال استريت ژورنال با انتشار گزارشي در اين رابطه مدعي است كه ارتش اسراييل در روزهاي اخير زيرساخت‌هايي را در سمت سوريه و بالاخص كوه جبل الشيخ، ايجاد كرده است، از جمله كاروان‌ها، سرويس‌‌هاي بهداشتي، دوش‌ها و يك آشپزخانه. اين موضوع را ايتامار دورفمن، يك راننده اتوبوس اسراييلي كه گفت اين هفته ده‌ها سرباز را به پايگاه‌هاي نظامي در قسمت تازه تصرف شده اين كوه برده است، اعلام كرد. گفتني است ديگر نشريات تصاويري كه او از اين منطقه گرفته بود را بررسي و موقعيت‌‌يابي كردند. پرچمهاي اسراييل توسط ناظران سازمان ملل در بخش‌هايي از كوه كه در سوريه قرار دارد، مشاهده شده است. بنيامين نتانياهو، نخست‌‌وزير اسراييل و وزير دفاع او روز سه‌شنبه از اين سرزمين تازه اشغال شده بازديد كردند و در آنجا عكس و ويديو نيز گرفتند. به ادعاي وال استريت ژورنال، ارتش اسراييل مدعي است كه در جنوب سوريه، در داخل منطقه حائل و نقاط استراتژيك، در حال عمليات است تا از ساكنان شمال سرزمين‌هاي اشغالي محافظت كند. ارتش اسراييل اما جزييات خاصي از مكان‌هايي كه در آنجا در حال فعاليت است، فاش نكرد و در ادامه مدعي شد كه ساختارهاي موجود در كوه جبل الشيخ در صورت نياز مي‌توانند به سرعت تخريب و جابه‌جا شوند. همزمان نتانياهو نيز ادعا كرد نيروها در منطقه حائل و در سمت كوه جبل الشيخ باقي خواهند ماند تا ترتيب ديگري پيدا شود كه امنيت اسراييل را تضمين كند! به ادعاي ديگر نشرياتي كه اين موضوع را زير ذره‌بين تحليل‌هاي خود قرار داده‌اند سوءاستفاده تل‌آويو از شرايط سوريه يك حائل بزرگ‌‌تر ميان شهروندان اسراييلي و هر آنچه كه پس از سقوط بشار اسد به عنوان رييس‌جمهور در سوريه به وجود مي‌‌آيد، ايجاد مي‌كند. اما اين نقطه حائل همزمان ممكن است به يك نقطه تنش با حاكمان آينده سوريه تبديل شود و همچنين انتقاداتي از سوي سازمان ملل و دول اروپايي و عربي را به دنبال داشته باشد. اين درحالي است كه اين كشورها الحاق جزيي بلنديهاي جولان توسط اسراييل در سال ۱۹۸۱ را به رسميت نمي‌‌شناسند.
وال استريت ژورنال در ادامه يادداشت خود در اين زمينه مدعي است كه براساس گزارش‌ها و تصاويري كه به دست اين نشريه رسيده نيروهاي اسراييلي برخي از مواضع متروكه ارتش سوريه را فراتر از منطقه حائل تصرف كرده و در مناطق روستايي با خودروهاي پرسنلي و تانكها در حال تردد هستند. همزمان به گفته ساكنان و ويديوهاي تاييد شده، آنها در روستاهايي بيش از يك مايل فراتر از منطقه حائل حضور دارند. ساكنان گزارش مي‌دهند كه آنها در تلاشند تا جمعيت را خلع سلاح كنند. اين درحالي است كه اين موضوع موجب ايجاد ترس از يك درگيري يا اشغال طولاني‌‌مدت در ميان برخي مردم شده است.
به ادعاي وال استريت ژورنال يك فرمانده سابق ارتش آزاد سوريه كه فراتر از منطقه حائل قرار دارد و تسلطي كامل به منطقه قنيطره و دمشق دارد، گفت: «سربازان اسراييلي در ميان ما به راحتي قدم مي‌‌زنند، تانكها نيز در اينجا مستقر هستند و واحدهاي شناسايي به طور آزادانه در حال گشت‌زني هستند. من هر روز اسراييليها را با چشمان خود مي‌بينم.» همزمان استفان دوجاريك، سخنگوي سازمان ملل، روز سه‌شنبه اعلام كرد كه نيروي ناظر سازمان ملل در منطقه حائل، ساخت و سازهايي را در چهار محل در منطقه كوه «جبل الشيخ» شناسايي كرده است. گفتني است اما پرچمهاي اسراييل كه در سه محل در منطقه حائل نصب شده، پس از اعتراض اين نهاد جهاني، برداشته شدند. در عين حال اما سربازان اسراييلي در شبكه‌هاي اجتماعي تصاويري از خود با خودروهاي زرهي و پرچمهاي اين رژيم منتشر كرده و برچسب موقعيت سوريه را به زبان عبري اضافه كردند! اين اقدامات درحالي انجام شده كه آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل، روز پنجشنبه گفت: «در بلنديهاي جولان سوريه كه اشغال شده، نبايد هيچ نيروي نظامي ديگري به جز نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل وجود داشته باشد. اين يك اصل است.» در ادامه گزارش وال استريت ژورنال در اين زمينه آمده است كه آخرين تحركات اسراييل در بلنديهاي جولان و اطراف آن، بازتابي از مانورهاي نظامي اين بازيگر از زمان حملات ۷ اكتبر سال گذشته است.
به گفته مقامات ارشد اسراييلي و تحليلگران منطقه‌اي اما اكنون با سقوط دولت بشار اسد در سوريه گروه‌هاي راديكالي كه پيوندهايي با القاعده داشتند بر سر كار آمده‌اند، گزاره‌اي كه مي‌تواند به هرج و مرج‌هاي حاكم دامن بزند. در اين شرايط است كه به ادعاي ناظران احتمالا اسراييل يك فرصت (ادعايي) براي تغيير مرزهاي خود و تقويت مواضعش در منطقه به دست آورده است. اين درحالي است كه ابومحمد الجولاني رهبر مخالفان در باب حملات اسراييل به تاسيسات نظامي سوريه و حضور اين كشور در داخل سوريه انتقاد كرده است. او افزود: «هيچ توجيهي براي بمباران تاسيسات سوريه يا پيشروي اسراييليها به داخل شام وجود ندارد و تمايلي به جنگ با اسراييل نداريم.»
گفتني است آخرين بار نيروهاي اسراييلي به طور عمومي در طول جنگ ۱۹۷۳ به سوريه وارد شدند، زماني كه مصر و سوريه حمله غافلگيركننده‌اي را آغاز كردند كه در نهايت اسراييل موفق شد حملات‌شان را دفع كرده و كنترل بيشتري بر بلنديهاي جولان داشته باشد. اين درحالي است كه بخش عمده‌اي از جامعه بين‌المللي، ازجمله سازمان ملل، همچنان بلنديهاي جولان را به عنوان سرزمين اشغالي متعلق به سوريه مي‌شناسد، هرچند كه دولت نخست ترامپ در سال ۲۰۱۹ حاكميت اسراييل بر اين منطقه را به رسميت شناخت. اميشاي چيكلي، عضو حزب ليكود تحت رهبري نتانياهو مدعي شد: «اسراييل نياز دارد تا اصلاحات لازم را در مرز شمالي، در منطقه حائل، در منطقه جبل الشيخ سوري و آن مناطق انجام دهد.» او همچنين در گفت‌وگو با راديو ارتش مدعي شد: «فرصت‌هاي فوق‌العاده‌اي وجود دارد و يك دولت حامي به زودي وارد مي‌شود.» او در واقع به دونالد ترامپ رييس‌جمهور منتخب ايالات‌متحده اشاره كرد!
همزمان خضر خدور، پژوهشگر سوري در زمينه روابط نظامي- مدني ادعا كرد كه اسراييل پيش‌‌بيني مي‌كند كه سوريه ممكن است به سرنوشت ليبي دچار شود. او در ادامه اين را هم گفت كه اولويت آنها اين است كه خود را براي بدترين سناريويي كه ممكن است در سوريه اتفاق بيفتد، آماده كنند. خدور همچنين به وال‌استريت ژورنال گفت: «تل‌آويو مي‌خواهد مكان‌هاي استراتژيك را به دست آورد تا در صورت بروز وضعيت بد، موقعيت خود را در جنوب سوريه تقويت كند.» اين درحالي است كه براساس گفته‌هاي ساكنان، نيروهاي اسراييلي اغلب پهپادهايي با بلندگو را به مناطق پرجمعيت ارسال مي‌كنند و از نمايندگان محلي درخواست ملاقات دارند، اما نمايندگان تمايلي به ديدار با آنها نشان نداده‌اند. همزمان در برخي روستاها، اسراييليها اقدام به بازرسي منازل كرده و سلاح‌‌ها را ضبط كردهاند.
به گزارش وال استريت ژورنال همچنين، آنها تلاش كردهاند تا هويت كشاورزان و چوپان‌ها را جمع‌آوري كنند تا حركات خود را در مناطقي كه اكنون تحت كنترل نظامي است، تسهيل كنند. ساكنان همچنين گزارش داده‌اند كه خودروهاي نظامي سنگين به جاده‌ها و زيرساخت‌ها آسيب رسانده و در برخي مناطق به طور موقت برق، آب و خطوط تلفن را قطع كردهاند. تمامي اين تحركات اسراييل در شرايطي انجام مي‌شود كه شورشيان كه هم‌اكنون كنترل سوريه را در دست دارند از ارتش اين كشور خواسته‌اند تا سلاح‌هاي خود را تسليم كنند و به دنبال بازيابي تجهيزات نظامي هستند كه محلي‌ها در زمان ترك مواضع ارتش به غارت برده‌اند. همزمان با اين تحولات كنترل نظامي اسراييل بر سمت سوري كوه جبل‌الشيخ در منطقه حائل واقع شده، به اسراييل اين امكان را مي‌دهد كه بر بالاترين نقاط در اين منطقه استراتژيك و نمادين تسلط داشته باشد.
يسراييل كاتز، وزير دفاع اسراييل حين ارزيابي وضعيت در آنجا در گفت‌وگو با نتانياهو مدعي شد كه اين كوه به اسراييل اين قدرت را مي‌دهد كه بر حزب‌الله در لبنان و شورشيان سوري در دمشق نظارت كند. اين درحالي است كه برخي اسراييليها مي‌خواهند دامنه‌هاي كوه‌هاي سوريه كه غيرمسكوني است، به دليل موقعيت استراتژيكش در دست اسراييل باقي بماند. اميرام لوين، رييس سابق فرماندهي شمال ارتش اسراييل در گفت‌وگويي با وال استريت ژورنال مدعي شد: «اسراييل بايد هر چه سريع‌تر بخش عمده منطقه حائل را ترك كند تا از به خطر افتادن آتش‌بس ۵۰ ساله جلوگيري كند، اما بايد از منظر نظامي در سمت سوري كوه باقي بماند. در بهترين حالت، مي‌توانيم براي سال‌ها بر آن تسلط داشته باشيم و در بدترين حالت، اين يك برگ برنده عالي براي مذاكرات آينده خواهد بود.»
اسراييل اما مدعي است كه پس از توافق آتش‌بس ۱۹۷۴، قله كوه و اراضي مجاور سوري را تصرف كرده است، چرا كه مدعي‌اند نيروهاي ارتش سوريه پيش از سقوط كامل دولت از آنجا عقب‌نشيني كردهاند. با اين حال اما شورشياني كه كنترل دمشق را به دست آورده‌اند، گفته‌اند كه ارتش سوريه را منحل نخواهند كرد.
نيويورك تايمز: مسير دشوار احياي اقتصاد ورشكسته شام!
به ادعاي گروهي از ناظران اگرچه سقوط بشار اسد در سوريه به شكل شگفت‌انگيزي سريع بود، اما بازسازي اقتصاد ويران شده‌اي كه به‌جا مانده است بسيار دردناك است. دولت سوريه در شرايطي سقوط كرد كه بيشتر چاه‌هاي نفت و گاز، جاده‌ها، شبكه‌هاي برق، زمين‌هاي كشاورزي و زيرساخت‌هاي سوريه در ويراني به سر مي‌‌برند. نود درصد از جمعيت در فقر زندگي مي‌كنند. ارزش پوند سوريه به شدت كاهش يافته و ذخاير ارز خارجي بانك مركزي كه براي خريد نيازهاي اساسي مانند غذا، سوخت و قطعات يدكي ضروري است تقريبا به پايان رسيده است. قبل از آغاز درگيري‌ها در 2011 نفت دوسوم صادرات سوريه را تشكيل مي‌داد و كشاورزي تقريبا يك‌چهارم فعاليت‌هاي اقتصادي را شامل مي‌شد. به تازگي اما سودآورترين صادرات سوريه «كفتن» است؛ ماده آمفتامين غيرقانوني و اعتيادآور كه تحت كنترل كارتل‌ها قرار دارد.
در ادامه گزارش نيويورك تايمز آمده است كه محمد جولاني رهبر ائتلاف شورشياني كه در سوريه قدرت را به دست گرفته‌اند، وظيفه‌اي دشوار پيش رو دارد تا گروه‌هاي شورشي را متحد كند، دولت را دوباره تشكيل دهد، حاكميت قانون را برقرار كند، امنيت را تامين و خدمات اساسي مانند توزيع آب و ساير منابع كمياب را مديريت كند. با اين حال اما به ادعاي ديگر نشريات خارجي توافق گسترده‌اي وجود دارد در باب اينكه ايالات‌متحده تنها بازيگري است كه قادر است در اين مسير گامي جدي بردارد، آن‌هم از طريق لغو لايه‌هاي مجازات سختگيرانه‌اي كه به طور موثر دست سوريه را از تجارت و سرمايه‌گذاري بين‌المللي قطع كرده است، محدوديت‌‌هايي كه امريكا در سال ۲۰۱۹ بر جريان‌هاي مالي به منظور فشار بر دولت بشار اسد طراحي كرد. اكنون، اما اين محدوديت‌ها سوريه را از پولي كه به شدت براي بازسازي و توسعه اقتصادي نياز دارد، محروم كرده است. خانواده‌ها و سازمان‌هاي امدادي نمي‌توانند كمك ارسال كنند؛ پناهندگان همچنين نمي‌توانند پولي از حساب‌هاي بانكي غربي منتقل كنند تا در يك خانه يا كسب و كار سرمايه‌گذاري كنند. از طرفي صندوق بين‌المللي پول و بانك جهاني نمي‌توانند كمك ارايه دهند. به ادعاي نيويورك تايمز پايان دادن به تمام محدوديت‌هاي مالي مي‌تواند همزمان به معناي حذف عنوان تروريستي براي تحريرالشام و رهبر آنها توسط ايالات‌متحده و سازمان ملل باشد. اما آنچه واضح به نظر مي‌رسد اين است كه واشنگتن و متحدانش قطعا از اين محدوديت‌ها به عنوان يك اهرم چانه‌زني استفاده كرده و آن را تا نيل به نتيجه مطلوب حفظ خواهند كرد.
در ادامه گزارش اين نشريه آمده است كه كارت‌هاي اقتصادي ديگري نيز براي بازي در مقابل ايالات‌متحده وجود دارد. مركز توليد نفت و چاه‌هاي فعال باقي مانده در شمال‌شرقي سوريه واقع شده‌اند، منطقه‌اي كه تحت كنترل كردها مورد حمايت ايالات‌متحده است.
سوريه قبل از سال‌هاي جنگ، روزانه383 هزار بشكه نفت توليد مي‌كرد، اما اكنون طبق گزارش بانك جهاني، اين رقم به كمتر از 90 هزار بشكه كاهش يافته است. تاسيسات و خطوط لوله، ازجمله خطوطي كه انرژي را به عراق، اردن و مصر منتقل مي‌كنند، تخريب شدند. در حال حاضر، كشور بيشتر نفت وارد مي‌كند تا اينكه صادر كند.
دكتر لنديس، مدرس دانشگاه اوكلاهما در اين زمينه به نيويورك تايمز گفت: نقش سوري‌هايي كه سرمايه‌گذار و متمول هستند را نبايد ناديده گرفت، اما بسياري از آنها در صورتي كه برق يا حاكميت قانون وجود نداشته باشد به كشور باز نخواهند گشت. اين درحالي است كه همسايگان سوريه نيز به شدت به بازگشت پناهندگان و بازسازي كشورشان علاقه‌مند هستند. تركيه، كه مرز مشتركي با سوريه دارد و بيش از سه ميليون پناهنده را در خود جاي داده است بيشترين تاثير را در اين زمينه دارد.
هنري باركي، استاد روابط بين‌الملل در دانشگاه ليهاي در گفت‌وگو با نيويورك تايمز مدعي شد: رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه كه از شورشيان حمايت كرده و گروه‌هاي هم‌پيمان با تحريرالشام را تامين مالي كرده، به دنبال گسترش نفوذ خود در آنجا است. او همچنين روابط نزديكي با صنعت ساخت و ساز سوريه دارد و احتمالا براي قراردادهاي بازسازي فشار خواهد آورد و كمك‌هاي بازسازي را فراهم خواهد كرد. اما اكنون آينده اقتصادي سوريه به توانايي دولت دمشق در تحكيم كنترل و ايجاد مشروعيت بستگي دارد؛ به‌گونه‌اي كه نه تنها بايد جمعيت متنوع خود را راضي كند، بلكه ايالات‌متحده و متحداني كه تصميم نهايي را در مورد تحريم‌‌ها خواهند گرفت نيز بايد راضي باشند.