روز گذشته نشست كميسيون اقتصادي مجلس براي بررسي دلايل نوسان بازار ارز و همچنين راهكارهاي جلوگيري از آن با حضور رييس كل بانك مركزي و وزير امور اقتصادي و دارايي برگزار شد. در اين نشست وزير اقتصاد و رييس كل بانك مركزي درباره دلايل افزايش نرخ ارز، چالش‌ها و راهكارهاي جلوگيري از آن توضيح دادند.
مجلسي‌ها در حالي براي دومين روز متوالي وزير اقتصاد و رييس كل بانك مركزي را به مجلس فراخواندند كه اظهارات تازه وزير اقتصاد در كميسيون اقتصادي مجلس جنجالي شد. كانال‌هاي خبري مختلف بخش‌هايي از اين جلسه را منتشر كردند كه در يكي از اين بخش‌ها، اين‌طور به نظر مي‌رسد كه همتي، وزير اقتصاد درباره نرخ ارز مي‌گويد: «كف نرخ ارز، 73 هزار تومان است.» در حالي كه وزير اقتصاد بلافاصله پس از پايان جلسه اين موضوع را تكذيب كرد و گفت كه «اين فيلم به صورت تقطيع شده در فضاي مجازي درحال پخش است؛ اين قسمت از فيلم در ارتباط با بحث‌هاي مفصل درباره توانايي بانك مركزي بود. ما كف دلار را تعيين نمي‌كنيم و وظيفه ما حفظ ارزش پول ملي است. همچنين بنده در اين جلسه دلايل اقتصادي شكل‌گيري بازار ارز تجاري در كشور و سياست‌هاي دولت در اين زمينه را براي نمايندگان تشريح كردم.»
وزير اقتصاد در جريان جلسه خود در كميسيون اقتصادي مجلس گفته بود: «از ابتداي ۱۴۰۱ تا پايان آذر ۱۴۰۳ بر اساس گزارش بانك مركزي شاخص قيمت‌ها، ۲.۸ برابر شده بود كه اگر تورم امريكا را از آن كم كنيم شاخص قيمت‌ها حدود ۲.۷ برابر شده است. قيمت دلار كه در ۱۴۰۱ حدود ۲۷ هزار تومان بود بايد الان به حدود ۷۳ هزار تومان مي‌رسيد.»
همچنين به گفته رييس كميسيون اقتصادي مجلس قرار است امروز هم جلسه‌اي با حضور وزير اقتصاد و رييس كل بانك مركزي و رييس سازمان برنامه و بودجه، اين‌بار در صحن علني مجلس درباره نوسان‌هاي اخير نرخ ارز برگزار شود.
مردم براي فرار از تورم 20 تا 40 ميليارد دلار ذخيره كرده‌اند
عبدالناصر همتي در جلسه ديروز كميسيون اقتصادي مجلس براي بررسي دلايل افزايش نرخ ارز و راهكارهاي جلوگيري از آن گفت: برآوردها نشان مي‌دهد مردم بين ۲۰ تا ۴۰ ميليارد دلار ارز نگه مي‌دارند، چون مي‌خواهند ارزش دارايي خود را در مقابل تورم حفظ كنند.
وي افزود: برخي انتظار دارند كه در تورم ۴۰ درصدي، نرخ ارز ثابت مانده و حتي كاهش پيدا كند. نتيجه اين وضعيت افت صادرات مي‌شود كه اين اتفاق هم افتاد به‌طوري كه سال گذشته كسري تجارت غيرنفتي ۱۷ ميليارد دلار شد كه بي‌سابقه است.
وزير اقتصاد خاطرنشان كرد: دوستان مي‌گويند اگر نرخ ارز ثابت بماند، تورم هم ثابت مي‌ماند، اما سال گذشته كه ارز نيمايي ثابت بود طبق آمارهاي بانك مركزي و مركز آمار، تورم ۴۰ درصدي داشتيم.
وي با بيان اينكه نرخ دلار در اوايل آذر ماه سال ۱۴۰۳ به ۷۲ هزار تومان نيز رسيد، بيان كرد: حتي در اوايل فروردين ۱۴۰۳ هم قيمت دلار به ۶۸ الي ۶۹ هزار تومان رسيد، اين در حالي است كه نرخ ارز نيمايي در آن مقطع نرخ ثابتي داشت و ۴۰ هزار تومان بود. بنابراين اين عوامل نقشي در افزايش نرخ ارز ندارد و عمدتا نشات گرفته از مسائل تورمي و همچنين آثار ناشي از تنش‌هاي منطقه‌اي است.
ارز تك‌نرخي تكليف مجلس بود
همتي يادآور شد: همان‌طور كه مجلس به درستي در قانون بانك مركزي تصويب كرد، بايد نرخ ارز، شناور مديريت شده و تك‌نرخي باشد، چون نمي‌شود ۴ نرخ ارز داشته باشيم. نرخ شناور مديريت شده بدان معناست كه درصدي از آن در قالب نوسان در اختيار بانك مركزي باشد تا بتواند نوسان را مديريت كند.
بخش زيادي از ارز صادراتي برنمي‌گردد
وزير اقتصاد همچنين با بيان اينكه صادرات و ارزآوري صادرات كاهش پيدا كرده است، افزود: اكنون به‌رغم تلاش‌هاي زياد بانك مركزي، درصد قابل توجهي از ارز صادرات غيرنفتي برنمي‌گردد ولي با زور كه نمي‌شود خيلي از كارها را انجام داد.
همتي خاطرنشان كرد: تورم فشار روي نرخ ارز مي‌گذارد پس بايد شرايط مديريت شود كه قانون و ستاد اقتصادي دولت نيز اين اختيار را به بانك مركزي داده است. معتقدم تورم به خاطر كسري بودجه و رشد نقدينگي است.
با اين تورم نمي‌شود نرخ ارز را ثابت نگه داشت
وي اضافه كرد: همه گلهمند هستند كه چرا بانك‌ها وام نمي‌دهند، اما اين كار براي كنترل نقدينگي و تورم است كه با تمام اين فشارها رشد نقدينگي ۳۰ درصد بوده و اخيرا به نزديك ۳۰ درصد رسيده است پس با اين تورم و نقدينگي نمي‌توان هميشه نرخ ارز را ثابت نگه داشت كه در اين صورت باعث كاهش صادرات و ايجاد فساد مي‌شود.
همتي افزود: خبر دارم بين ارز نيمايي و بازار آزاد چه پول‌هايي رد و بدل مي‌شود، همه براي اين است كه اين وسط تقريبا رانت ۴۰ درصدي است كه خيلي‌ها هم استفاده مي‌كنند پس چرا بايد اجازه اين كار را بدهيم؟ تجربه نشان مي‌دهد هر زمان اختلاف نرخ بازار آزاد با نرخ تعيين شده زياد باشد، سفته‌بازي و فشار براي تقاضا زياد شده و بانك مركزي نمي‌تواند كنترل كند.
بازار ارز تجاري به ثبات مي‌انجامد
وزير اقتصاد بيان كرد: در يك ماه گذشته حوادث مختلف را در نظر بگيريد، حوادث سوريه، آمدن ترامپ و تهديدهاي ترامپ و اتحاديه اروپا مبني بر بازگشت اسنپ‌بك، تهديدهاي رژيم صهيونيستي مبني بر برخورد و حوادث منطقه و آثار و انتظارات رواني تورم و امكانات و محدوديت‌هاي بانك مركزي را در نظر بگيريد. به نظرم در اين شرايط عملكرد قابل دفاع است، اما باز هم بايد تلاش شود كما اينكه تلاش دوستان بانك مركزي اين است كه با تثبيت كردن نرخ واقعي در مركز مبادلات، بتوانند نرخ بازار آزاد را به آن نزديك كنند.
همتي با اشاره به اعمال برخي تهديدات عليه كشور اظهار كرد: اين تهديدات از منظر فضاسازي كه صورت مي‌گيرد، بر نرخ ارز اثرگذار است.ايجاد بازار ارز تجاري و توافقي به ثبات بازار ارز مي‌انجامد، حتما فاصله بين ارز تجاري و نرخ ارز بازار غير رسمي بيش از پيش باعث سفته‌بازي و شتاب گرفتن نرخ ارز خواهد شد.
ارز ترجيحي نرخ تورم را بالا برد
رييس كميسيون اقتصادي مجلس نيز در حاشيه اين نشست با بيان اينكه خيلي از افراد ارز ۲۸۵۰۰ توماني را گرفته و پس از آن مي‌گويند كه قصد كنترل تورم را دارند، بيان كرد: در سال‌هايي كه بيشترين ارز ترجيحي را اختصاص داديم بالاترين نرخ تورم را نيز ثبت كرده‌ايم، چراكه ما در اين مقطع بالاترين رشد نقدينگي را هم داشته‌ايم.
او با اشاره به شرايط ارز ترجيحي در قانون بودجه سال ۱۴۰۴ بيان كرد: مجلس ۱۲ ميليارد ارزي كه جهت تامين ارز ترجيحي در لايحه دولت پيش‌بيني كرده بود را تاييد كرد. اما نكته مهمي كه مردم بايد آگاه از آن باشند، اين است كه اگر دولت براي سال آينده ۳۰ درصد رشد براي نرخ ارز ترجيحي پيش‌بيني كرده است، مجلس تاكيد داشته مابه‌التفاوت مبالغ حاصل شده، در راستاي جبران معيشت مردم هزينه شود.
بانك مركزي در بازار توافقي مداخله كند
رييس كميسيون اقتصادي مجلس همچنين عنوان كرد: توقع و انتظاري كه ما از بانك مركزي داشتيم و داريم، اين است كه اگر قرار است به سمت يك بازار ارز حركت كند كه البته در قانون برنامه هفتم پيشرفت نيز تلويحا به آن اشاره شده است، بايد اين كار را به درستي مديريت كند و اين بدين معناست؛ همان‌طور كه بانك مركزي در بازار ارز غيررسمي مداخله مي‌كند، در بازار رسمي كه به دست خودش ايجاد كرده بايد مداخله كند و همان نظام مديريت شناور شده كه مي‌گويد: «به جاي اينكه كنترل قيمتي انجام دهي، از نيروهاي بازاري استفاده و به وقتش عرضه‌كننده باشي» بهره برده تا قيمت‌ها به ثبات لازم برسند.