در دفاع از حق مردم بر شهر، در دفاع از حذف رانت
بهاره آروين
هدف اصلي طرح جديد ترافيك در تهران، حذف رانتي است كه عده‌اي محدود در سي‌وچند سال گذشته براي ورود انحصاري با خودروي شخصي به مناطق مركزي شهر در اختيار داشته‌اند، سهميه‌هاي متعددي كه در طول اين سال‌ها بر تعداد و انواع‌شان افزوده شده و در عمل بدون هيچ ضابطه و قاعده شفاف و مشخصي در اختيار عده‌اي محدود قرار مي‌گرفته است. درواقع، در وضعيت فعلي طرح ترافيك، ورود با خودروي شخصي به محدوده طرح ترافيك براي عموم شهروندان ممنوع است مگر كساني‌كه به دلايلي مجوز ورود به محدوده طرح را در قبال پرداخت مبلغ اندكي دارا هستند. شهروندان عادي درصورتي‌كه ورود با خودروي شخصي به محدوده طرح ترافيك براي‌شان ضرورت داشته باشد مي‌توانند مجوزهاي روزانه ورود به طرح را به مبلغ ۴۰هزار تومان خريداري كنند، اين هزينه به حدي است كه تعداد كمي از شهروندان از اين مجوزها استفاده مي‌كنند و بنابر داده‌هاي موجود در معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران، از سهميه ۲۰ هزار مجوز روزانه، به طور متوسط روزانه حدود ۱۸ هزار مجوز خريداري مي‌شود و ۲هزار مجوز باقيمانده از سهميه مجوزهاي روزانه خريداري ندارد.
رانت بالاي وضعيت فعلي اجراي محدوده طرح ترافيك وقتي آشكار مي‌شود كه بدانيم عده محدودي كه براي ورود به محدوده طرح ترافيك داراي مجوز هستند، بنابر نرخ سال‌هاي گذشته، به طور متوسط براي هر روز صرفا حدود ۴هزار تومان پرداخت مي‌كنند، يعني يك دهم هزينه‌اي كه يك شهروند معمولي براي خريد مجوز روزانه طرح ترافيك مجبور به پرداخت آن است. اين درحالي است كه دارندگان سهميه اغلب از قشر برخوردار جامعه هستند كه به واسطه شغل و مقام و سمت‌شان از چنين سهميه و مجوزي برخوردار شده‌اند و درعين‌حال كمترين هزينه را براي ايجاد ترافيك و آلودگي در محدوده مركزي شهر مي‌پردازند. واقعا كدام منطق جز رانت حاصل از قدرت مي‌تواند توجيه‌گر وضعيتي باشد كه شهروند يك‌لاقبا روزانه ۴۰ هزار تومان براي ورود به محدوده طرح ترافيك بپردازد و وزير و وكيل مملكت يك دهم اين مقدار پرداخت كنند؟ طرح ترافيك جديد درصدد است با يكسان‌سازي ميزان پرداخت براي همه، به چنين رانت و بي‌عدالتي آشكاري پايان دهد و زين‌پس دست‌كم وزير و وكيل مملكت هم بابت ترافيك و آلودگي‌اي كه در محدوده‌هاي مركزي شهر ايجاد مي‌كنند، به همان اندازه شهروندان عادي هزينه پرداخت كنند نه يك دهم آنها.
مسووليت شهروندي ايجاب مي‌كند هريك از شهروندان درحد وسع خود، در جهت تحقق اين هدف ارزشمند طرح جديد ترافيك تلاش كند. طرح جديد حتما اشكالاتي دارد كه بايد با بررسي كارشناسي و تخصصي، براي آنها چاره‌انديشي شود. معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران بايد نسخه مكتوبي از طرح و ميزان و نحوه پرداخت پيشنهادي را همراه با تمام جزييات منتشر كند و در اختيار رسانه‌ها قرار دهد تا در دسترس عموم شهروندان قرار گيرد. تنها در اين صورت است كه مي‌توان از خرد جمعي همه شهروندان براي دستيابي به هدف ارزشمند اين طرح و اجراي كم‌نقص آن در عمل استفاده كرد. به معجزه صداقت، انصاف و بي‌طرفي علمي ايمان داشته باشيم و بگذاريم متخصصان و كارشناسان در هر سطح و جايگاهي كه هستند، با دسترسي كامل به جزييات طرح، در مورد تصميماتي كه بر زندگي و عبور و مرور روزمره همه شهروندان اثرگذار است، اظهارنظر كنند و با ارايه، انتشار و انتقال نظرات‌شان به مديريت شهري، در فرآيند اتخاذ تصميمات مهم در شهر مفيد و موثر باشند.
كوتاه آنكه براي ساليان دراز، برخي خيابان‌هاي اين شهر به صورت انحصاري در اختيار خوردروهاي عده‌اي محدود بوده است، تيم جديد مديريت شهري جسارت به خرج داده است و درصدد تغيير وضعيتي برآمده است كه تنها پشتوانه‌اش سابقه طولاني اجرايش براي ساليان متمادي بوده است. تيم جديد مديريت شهري به اعاده حق عمومي و نقض‌ناپذير همه شهروندان تهراني بر خيابان‌هاي اين شهر برخاسته است و طبيعي است كه در اين مسير با مقاومت جدي همه آن عده محدود اما صاحب نفوذ و پست و مقامي مواجه شود كه براي سال‌ها با كمترين هزينه از رانت و مجوزي انحصاري براي ورود به خيابان‌هاي محدوده مركزي شهر برخوردار بوده‌اند. بر هر شهروند منصف و متعهدي است كه به اندازه وسع خود، در جهت پيشبرد هدف ارزشمند طرح جديد ترافيك كه حذف رانت است بكوشد و با ارايه نظرات كارشناسانه و تخصصي خود در مورد اين طرح، زمينه تحقق هدف و اجراي كم‌نقص آن در عمل را
فراهم كنند.
عضو هيات‌رييسه شوراي اسلامي شهر تهران