امانوئل ماكرون: براي برجام گزينه بهتر و جايگزين وجود ندارد
سرگئي لاوروف: مسكو و پكن در برابر تلاش‌ها براي كارشكني در برجام خواهند ايستاد
آنگلا مركل: داشتن يك توافقنامه، هر چند كه اين توافقنامه كامل نباشد، از در اختيار نداشتن هرگونه توافقنامه‌اي بهتر است
سارا معصومي
يا همه يا هيچ، تازه‌ترين هشدار محمد جواد ظريف، وزير خارجه ايران كه مخاطب آن نه فقط دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده كه جامعه جهاني است. اكنون هم همه بسيج شده‌اند تا عضو متخلف را راضي به باقي ماندن در توافق هسته‌اي با ايران كنند اما وزير خارجه ايران مي‌گويد تنها رسالت اعضاي غيرامريكايي حاضر در برجام نگه داشتن دونالد ترامپ در اين توافق هسته‌اي نيست بلكه همه بايد تلاش كنند تا امريكا به تعهدات خود در برجام تمام و كمال عمل كند. روز گذشته تنها روزي در چند ماه گذشته بود كه تمام اعضاي حاضر در مذاكرات هسته‌اي با ايران اظهارنظري درباره برجام داشتند. درحالي كه سيدعباس عراقچي، معاون سياسي وزير خارجه و محمد جواد ظريف در اروپا و آمريكا زنجيره‌اي از گفت‌وگوها را پيش برده‌اند و در تمامي آنها بر لزوم باقي ماندن تركيب 1+5 مقابل ايران به همان شكل اوليه تاكيد كرده‌اند؛ روسيه، چين، فرانسه و آلمان نيز در جبهه باقي ماندن برجام به همان سبك و سياق قرار گرفته‌اند و تاكيد دارند كه در برابر دست درازي به اين توافق خواهند ايستاد.
ماكرون؛ مامور عمليات نجات
فرجام برجام نخستين سفر امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه به ايالات متحده را نيز تحت‌الشعاع قرارداده است. درحالي كه احتمالا ماكرون و ترامپ حرف‌هاي بسياري غير از برجام براي گفتن به هم دارند، نگاه‌ها به رايزني‌هاي برجامي رييس‌جمهور فرانسه با همتاي امريكايي دوخته شده و بسياري عنوان «ماموريت نجات برجام» را به سفر ماكرون به واشنگتن داده‌اند. رييس‌جمهور فرانسه پيش از آغاز اين سفر رسمي اعلام كرد كه هيچ‌گونه جايگزيني يا به اصطلاح Plan B براي برجام وجود ندارد و تنها راه براي نظارت بر فعاليت‌هاي برنامه هسته‌اي ايران به گونه‌اي كه جهان خواهان آن است اجراي صحيح و مو به موي توافق هسته‌اي با ايران از سوي همه طرف‌ها است. بلافاصله پس از اين اظهارات ماكرون، هم متحدان و هم رقباي امريكا در سطح بين‌المللي در دفاع از توافق هسته‌اي به ميدان آمدند. شمارش معكوس براي رسيدن به تاريخ 12 ماه مه برابر با 22 ارديبهشت آغاز شده و ترامپ با پيش شرط‌هايي كه براي باقي ماندن در توافق هسته‌اي گذاشته به مركز توجه همه تبديل شده است. رييس‌جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان در فاصله اندكي از يكديگر به واشنگتن مي‌روند تا با حضور در كاخ سفيد و گفت‌وگو با كليددار جمهوريخواه آن از وي بخواهند كه با تمديد توقف اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي ايران در اين توافق باقي بماند. ماكرون در حالي راهي امريكا شد كه رابطه ميان پاريس با واشنگتن در سايه همراهي اليزه با كاخ سفيد در حمله به سوريه وارد فاز جديد شده و البته برخي خبرگزاري‌هاي فرانسوي ادعا مي‌كنند كه رييس‌جمهور اين كشور تلاش‌هاي پشت پرده‌اي را براي راضي كردن ترامپ به بازگشت به ميز مذاكره درباره توافق آب و هوايي پاريس آغاز كرده است. ترامپ سال گذشته امريكا را از توافق پاريس با اين ادعا كه توافقي منصفانه نيست خارج كرد. درحالي كه بازگشت ترامپ به اين مذاكرات مي‌تواند برگ مثبتي براي رييس‌جمهور فرانسه باشد اما نزديكان به رييس‌جمهور امريكا مي‌گويند بعيد است كه تلاش‌هاي ماكرون در اين زمينه به نتيجه خاصي منتهي شود. پس از ماكرون نيز نوبت به آنگلا مركل، صدراعظم آلمان مي‌رسد كه براي نخستين‌بار از زمان حضور ترامپ در كاخ سفيد، مهمان وي باشد. برخلاف رابطه صميمانه و حتي شخصي ترامپ – ماكرون، صدراعظم آلمان رابطه حسنه‌اي با رييس‌جمهور امريكا ندارد. مركل نيز در چند روز اخير بارها تاكيد كرده كه توافق هسته‌اي با ايران بايد حفظ شود.
هشدار اهل فن
در فاصله چند روز باقيمانده به ضرب الاجل ترامپ، هركسي از ظن خود تلاش مي‌كند وي را به باقي ماندن در توافق هسته‌اي متقاعد كند. كارشناسان و نهادهاي متخصص خلع سلاح تلاش مي‌كنند با زبان ديگري ترامپ را متقاعد كنند و از باب امنيت هسته‌اي جهان در سايه اجراي برجام وارد شده‌اند. اين طيف تلاش مي‌كنند فوايد امنيتي برجام را به رييس‌جمهور امريكا گوشزد كنند و تاكيد دارند كه در سايه اين توافق هسته‌اي سخت گيرانه‌ترين نظام نظارتي بر برنامه هسته‌اي تهران اعمال شده و خروج از اين توافق و برهم خوردن آن مي‌تواند برنامه هسته‌اي ايران را از زير لنز آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خارج كند. محمد جواد ظريف نيز در گفت‌وگوهاي خود در نيويورك هشدار داده كه اگر امريكا با بازگرداندن تحريم‌هاي هسته‌اي ايران به گونه‌اي عمل كند كه منافع ماندن در برجام از مضرات آن بيشتر شود، تهران نيز با سرعت بيشتري برنامه هسته‌اي خود با همان سبك و سياق پيش از توافق هسته‌اي را از سرخواهد گرفت. جدا از اعضاي حاضر در برجام، نهادهاي متفاوت نيز در بيانيه‌هايي از دونالد ترامپ خواسته‌اند كه به خواست جهاني براي حفظ برجام احترام بگذارد. كنفرانس عدم اشاعه هسته‌اي در ژنو با انتشار يك بيانيه از تمامي اعضاي حاضر در مذاكرات هسته‌اي با ايران خواسته كه به تعهدات خود در برجام پايبند مانده و آنها را مو به مو اجرا كنند.
در بخش‌هايي از اين بيانيه آمده است: ادامه اجراي برجام بهترين راه براي ابراز اطمينان از ماهيت كاملا صلح آميز برنامه اتمي ايران و وفاي به عهد داده شده به تهران براي برخورداري از منافع اقتصادي از اين توافق است. نماينده اتحاديه اروپا در امور خلع سلاح نيز در سخناني تاكيد كرد برجام منجر به تقويت رژيم منع اشاعه شده، به تقويت امنيت منطقه‌اي و بين‌المللي كمك كرده و به عنوان ضامني براي صلح آميز بودن برنامه هسته‌اي ايران عمل كرده است. همزمان يك مقام عاليرتبه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز تاكيد كرده كه اين توافق منجر به افزايش و تسهيل دسترسي‌ها به ايران شده است.
تلاش‌هاي روسي
سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه نيز در سفري به پكن در تاييد سخنان همتاي چيني خود تاكيد كرد كه روسيه و چين هرگونه تلاش امريكا براي زير سوال بردن برجام را بلوكه خواهند كرد. لاوروف در نشست خبري پس از ديدار با همتاي چيني خود گفت: ما مخالف زيرسوال بردن اين توافق هستيم.
تلاش براي به صفر رساندن نتيجه چندسال زحمت جامعه بين‌المللي كه در سايه آن گفت‌وگوها ميان ايران و شش كشور پيش رفت كاري عبث است. ما هرتلاشي براي زيرسوال بردن اين توافق را كه توسط قطعنامه شوراي امنيت تاييد شده رد مي‌كنيم.
درحالي كه تروييكاي اروپايي در چندماه گذشته مذاكرات نسبتا فشرده‌اي را با امريكا براي متقاعد كردن ترامپ براي باقي ماندن در توافق هسته‌اي پيش برده‌اند روسيه فاصله خود با اين رايزني‌ها را حفظ كرد اما روز گذشته اين سكوت نسبي روس‌ها نيز جاي خود را به موضع‌گيري‌هاي سرسختانه داد. «ديميتري پسكوف» سخنگوي كاخ كرملين با حمايت از توافق هسته‌اي ايران اعلام كرد كه جايگزيني براي برجام وجود ندارد. وي در اين باره افزود: توافق هسته‌اي ايران را نمي‌توان جايگزين كرد و بايد تمام طرف‌ها بر آن نظارت كنند.
وي با بيان اينكه پوتين برنامه‌اي براي ديدار با مقام‌هاي امريكايي درباره برجام ندارد، تاييد كرد كه روساي جمهور روسيه و فرانسه اخيرا تماس تلفني با هم داشته‌اند كه محوريت آن بر لزوم تداوم اجراي برجام به عنوان يك عامل مهم براي امنيت جهاني استوار بوده است.
توييت
محمدجواد ظريف: رييس‌جمهور فرانسه درست مي‌گويد هيچ طرح جايگزيني براي برجام وجود ندارد. يا همه آن باشد يا هيچ. رهبران اروپايي بايد دونالد ترامپ را تشويق كنند كه نه تنها در توافق هسته‌اي باقي بماند بلكه اجراي سهم خود از توافق را با حسن نيت آغاز كند.