شهاب شهسواري
رييسجمهور غيرقابل پيشبيني امريكا، يك بار ديگر جهان را غافلگير كرد و بعد از اينكه اعلام امضاي او پاي بيانيه نهايي نشست سران گروه 7 است، به بهانه اظهارات نخستوزير كانادا، اين امضا را پس گرفت تا براي اولينبار در تاريخ 44 ساله گروه 7، بيانيه نهايي اين گروه موثر بينالمللي بدون اجماع منتشر شود. دونالد ترامپ، رييسجمهور امريكا كه بعد از ترك اجلاس گروه 7، در لامالبه منطقه شارلرواي ايالت كبك در كانادا، با هواپيماي اختصاصياش عازم سنگاپور بود تا براي ملاقات فرداي خود با رهبر كره شمالي آماده شود، در توييتر خود نوشت: «با توجه به اظهارات خلاف واقع جاستين در نشست خبري و اين واقعيت كه كاناداييها تعرفههاي سنگيني عليه كشاورزان و كمپانيهاي امريكايي وضع كردهاند، من به نمايندگان امريكا دستور دادهام تا بيانيه نهايي نشست را تاييد نكنند. همزمان در حال برنامهريزي براي وضع تعرفهها براي خودروهايي هستيم كه به بازار امريكا سرازير ميشوند. » ترامپ پيش از ترك كانادا در يك نشست خبري انفرادي به خبرنگاران گفتهبود: «همهچيز تغيير خواهد كرد. تعرفههاي خارجي قطعا خيلي پايين ميآيد. الان ما مثل قلكي هستيم كه همه به آن دستبرد ميزنند، اين قضيه تمام خواهد شد.» با وجود اظهارات تند ترامپ و تاكيدش بر استمرار سياستهاي جنگ تجاري، پيش از سوار شدن او به هواپيما، به خبرنگاران اطلاع دادهشدهبود كه امريكا بيانيه پاياني نشست گروه هفت را امضا ميكند و جاستين ترودو هم در نشست خبري خود تاكيد كرد: «خوشحالم كه به اطلاع برسانم كه بيانيه مشترك نشست از سوي هر 7 كشور منتشر شده است.» اما سخنان ترودو در نشست خبرياش با ماكرون، بهشدت براي دونالد ترامپ گران تمام شدهبود. جاستين ترودو، نخستوزير كانادا در نشست خبري مشتركش با امانوئل ماكرون، رييسجمهور فرانسه در مورد اقدامات تلافيجويانه تجاري در برابر سياستهاي ترامپ گفتهبود: «من خيلي واضح به رييسجمهور امريكا توضيح دادم كه اين كاري نيست كه ما از آن لذت ببريم، اما قطعا اقدام خواهيم كرد. ما كاناداييها، آرام و منطقي هستيم، اما اجازه نميدهيم كه به ما زور گفته شود.» به گفته ترودو، كانادا از يكم ماه ژوئيه، تعرفههاي تلافيجويانهاي را عليه صادرات امريكا به اين كشور اجرا خواهد كرد و خللي در اجراي اين برنامه ايجاد نميشود. ترامپ در واكنش به وعده نخستوزير كانادا در مورد اجراي تعرفههاي تلافيجويانه از ماه آينده ميلادي در توييترش نوشت: «ترودو در طول ديدارهاي نشست گروه هفت خيلي متواضع و خوشبرخورد بود و بعد از اينكه من آنجا را ترك كردم بود كه گفت تعرفههاي امريكا توهينآميز است و اجازه نميدهيم به ما زور گفتهشود. خيلي غيرصادقانه و از روي ضعف. تعرفههايي كه ما وضع كردهايم، تلافي تعرفههاي 270 درصدي است كه او بر واردات لبنيات گذاشته است. » دفتر نخستوزير كانادا، بعد از انتشار توييتهاي دونالد ترامپ تلاش كرد تا با انتشار يك بيانيه با لحن آرام نسبت به اظهارات ترامپ واكنش نشان دهد. كامرون احمد، سخنگوي نخستوزيري كانادا در بيانيه رسمي خود آورده است: «ما همچنان بر همهچيزهايي كه در نشست اخير به دست آمد تمركز كردهايم. نخستوزير كلامي نگفته است كه قبلا چه به صورت عمومي و چه به صورت خصوصي با رييسجمهور امريكا آن را بيان نكرده باشد.»
ايران در بيانيه گروه 7
دونالد ترامپ، هر چند بعد از خروج از كانادا امضاي خود را از بيانيه نهايي 8 صفحهاي گروه 7 پس گرفت، اما قبل از آن توانسته بود چند پاراگراف از موضعگيريهاي ضدايراني امريكا را به بيانيه نهايي نشست سران وارد كند. در اين بيانيه آمده است: «ما به تضمين صلحآميز ماندن هميشگي برنامه هستهاي ايران و هماهنگ كردن آن با تعهدات بينالمللي اين كشور و تعهدش براي دنبال نكردن، توسعه ندادن و به دست نياوردن يك سلاح هستهاي، متعهديم.» در ادامه اين بيانيه با ادعاي واهي حمايت ايران از تروريسم آورده است: «ما همه حمايتهاي مالي تروريسم از جمله گروههاي تروريستي كه توسط ايران حمايت ميشوند را محكوم ميكنيم. ما در عين حال از ايران ميخواهيم كه نقشي سازنده ايفا كند و با تلاشها براي مبارزه با تروريسم، رسيدن به راهحل سياسي، آشتي و صلح در منطقه همكاري كند. » در اين بيانيه همچنين با اشاره به قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل متحد، از ايران خواستهشده است: «تمامي بخشهاي اين قطعنامه از جمله تمامي ضمايم را رعايت و نسبت به اقدامات بيثباتكننده در منطقه خودداري كند و اشاعه فناوريهاي موشكي را متوقف كند.» اين بيانيه كوچكترين اشارهاي به تعهدات ديگر كشورها بر اساس قطعنامه 2231 و برجام كه يكي از ضمايم اين قطعنامه است نكرد و به نظر ميرسد به خواست ايالات متحده امريكا، كوچكترين اشارهاي به توافق هستهاي ميان ايران و 1+5 و ترك اين توافق از سوي واشنگتن نشد. با وجود قرار گرفتن تمامي خواستههاي امريكا در مورد ايران در اين بيانيه، اما نهايتا دونالد ترامپ امضاي خود را از اين بيانيه به بهانههاي ديگر بازپس گرفت. هر چند بعد از صدور بيانيه امانوئل ماكرون، رييسجمهور فرانسه در مورد ترك برجام از سوي امريكا خطاب به دونالد ترامپ گفت: «ممكن است كه شما با توافقي كه توسط خلف تو صادر شده است راحت نباشيد، شايد فقط به اين دليل كه توسط خلف شما امضا شده، اما نميتوانيد جلوي ديگران را بگيريد كه به آن احترام بگذارند و ايران را به خروج از آن متمايل نكنند، چرا كه اين توافق بهترين محافظت ممكن از امنيت ما است.»
ترك متحدان به مقصد «كيم»
دونالد ترامپ، ساعاتي پيش از پايان نشست سران گروه هفت، كانادا را ترك كرد تا در نشست نهايي رهبران كشورهاي صنعتي جهان در مورد تغييرات آب و هوايي حضور نداشتهباشد. او قرار است فردا در يك نشست تاريخي با رهبر كره شمالي ديدار كند، كشوري كه از سال 1950 تاكنون با امريكا رابطهاي نداشته و اكنون از سوي امريكا براي كنار گذاشتن برنامه هستهاياش تحت فشار است. پيتر وستماكوت، سفير پيشين بريتانيا در واشنگتن به نيويورك تايمز ميگويد: «به نظر ميرسد كه ترامپ در برابر كشورهايي كه تهديدي واقعي عليه ارزشهاي غربي هستند كوتاه ميآيد تا در برابر متحدان سنتي امريكا. اگر به قول وزير خارجه بريتانيا، بوريس جانسون، اين تاكتيك همان «روش خود را به ديوانگي زدن» باشد، به نظر ميرسد كه در حال حاضر اين روش آنقدر خوب مخفي شده كه اثري از نمايشي بودن آن به نظر نميرسد.»
ترامپ بر خلاف ديدار سران گروه 7 در كانادا كه از حضور در آن اظهار بيميلي كردهبود، طي ماههاي گذشته اشتياق بسياري براي اين ديدار تاريخي نشان داده است و ادعا كرده است ميتواند كاري كند كه 25 سال روساي جمهور پيش از او از انجام آن ناتوان بودند، در مسير پروازش به سمت سنگاپور، در توييتر خود نوشت: «من در مسير سنگاپور هستم، اين بخت را داريم كه نتايج بسيار عظيمي براي كره شمالي و جهان به دست بياورم. قطعا روز بسيار هيجانانگيزي خواهد بود و من ميدانم كه كيم جونگ اون بسيار سخت تلاش خواهد كرد تا اتفاقي بسيار نادر را رقم بزند و صلح و رونق را براي كشورش به ارمغان بياورد. من با اشتياق منتظر اين ديدار هستم و اميدوارم كه اين فرصت يك بار در تاريخ هدر نرود.»
خالي گذاشتن صندلي
نيويوركتايمز در گزارشي تحليلي از نشست سران گروه 7 و اتفاقات جنجالي آن به قلم دو خبرنگار ارشد كاخ سفيد، پيتر بيكر و مايكل شير مينويسد: «حتي پيش از پس گرفتن امضا نيز ترامپ خود را به يك بيگانه در اين نشست سالانه تبديل كردهبود. او با ترك نشست پيش از پايان رسمي آن و شركت نكردنش در جلسه مربوط به تغييرات آب و هوايي، اقيانوسها و انرژيهاي پاك نه تنها جايگاه رهبري امريكا در اين حوزهها را زير سوال برد، بلكه حتي كرسي امريكا در بحث در مورد آن را نيز خالي گذاشت. روز جمعه هم دونالد ترامپ بدون هيچ پيشزمينه و مقدمهاي تقاضا كردهبود كه روسيه دوباره بدون هيچ پيششرطي در مورد پايان مداخلاتش در اوكراين به عنوان عضو گروه پذيرفتهشود. ترامپ روز شنبه باز هم اين موضوع را مورد تاكيد قرار داد و به وضوح تاكيد كرد كه مساله ضميمه كردن شبهجزيره كريمه به خاك روسيه نبايد مانعي براي بازگشت روسيه باشد. ترامپ گفت: «من علاقهمندم كه يك گروه 8 با حضور روسيه داشتهباشيم تا يك گروه 7. من شديدا معتقدم كه گروه 8 از گروه 7 بسيار بامعنيتر است. » اين اظهارات ترامپ نه تنها با نظر متحدان امريكا متفاوت بود، بلكه او را رو در روي نظرات دولت خودش هم قرار ميداد. همزمان با ستيزهجويي ترامپ در برابر متحدان اروپايياش در مورد پذيرش مجدد روسيه در گروه 7، رييس امنيت ملي دولتش در فرانسه سخنراني ميكرد و در اظهارات خود نه تنها رفتار منطقهاي مسكو را محكوم كرد بلكه هشدار داد روسيه تلاش ميكند در ميان متحدان غربي اختلاف و شكاف ايجاد كند.
نقضكننده كل قوا
مايكل كنيگه، تحليلگر مسائل امريكا در دويچهوله آلمان مينويسد: «اينكه رييسجمهور امريكا كوچكترين دركي از روابط دو سوي اقيانوس اطلس ندارد را ميتوان در گزارشهايي ديد كه از اصرار تيم مشاوران ترامپ بر حذف عبارت «نظام قانونمند بينالمللي» از بيانيه پاياني خبر ميدهند و اينكه گزارش شده است ترامپ چندين بار از عبارت «به اصطلاح متحدان امريكا» براي خطاب كردن همتايانش در اين گروه استفاده كرده است. هر چند شش كشور ديگر، همانگونه كه پيشبيني ميشد نتوانستند حس حمايتگرايانه ترامپ را كنترل كنند و او را به حذف تعرفههاي متقاعد كنند، باز هم از اهميت اين موضوع كم نميشود كه اين شش كشور محكم بر موضع خود ايستادند. اين موضع محكم ممكن است كه ريشههاي مشكلات جاري را حل نكند، اما مساله اينجاست كه كرنش در برابر ترامپ باعث ميشود كه روز به روز پرتوقعتر شود. همچنين براي اروپا بسيار مهم است كه مادامي كه امريكا هنوز سر عقل نيامده است، مشعل نظام قانونمند جهاني را در دستان خودش بگيرد. ممكن است چنين انتظاري طولاني شود، اما لزوما آنقدرها هم طول نميكشد. عبور از ترامپ ممكن است پاييز امسال، وقتي كه رايدهندگان امريكايي پاي صندوقهاي راي براي انتخابات مياندورهاي كنگره ميروند، آغاز شود.
جان بولتون (مشاور امنيت ملي دونالد ترامپ)|يك نشست ديگر گروه هفت و باز هم ديگر كشورها مثل هميشه انتظار داشتند كه امريكا بانك آنها باشد. اما رييسجمهور امروز براي همه روشن كرد كه ديگر خبري از اين چيزها نيست.
نيكولاس برنز (استاد دانشگاه و معاون پيشين وزير خارجه امريكا)|ترامپ اكنون به موثرترين تهديد عليه اتحاد و عليه موفقيت ائتلاف ما با كانادا و اروپا تبديل شده است. اين رفتار او بيسابقه و كودكانه است.
جان مككين (سناتور جمهوريخواه ارشد ايالت آريزونا)|خطاب به متحدان ما: اغلب امريكاييها از هر دو حزب هوادار تجارت آزاد، هوادار جهانيسازي و حامي ائتلاف بر مبناي ارزشهاي مشترك 70 ساله ما هستند. امريكاييها در كنار شما ميمانند، حتي اگر رييسجمهور ما در كنار شما نباشد.
جيمز كومي (رييس پيشين افبيآي)|روابط ما با كانادا در زمينه امنيت ملي، براي حفظ جان امريكاييها حياتي است. اين رابطه در طول نسلهاي متوالي ايجاد شده است و از هر فرد يا از هر دعوايي قدرتمندتر است. اين نيز بگذرد.
استيون والت (استاد دانشگاه هاروارد)|هميشه به ياد داشتهباشيد كه ترامپ اساسا يك كذاب، كلاهبردار، متقلب، جرزن و غيره است. او هيچوقت نميتواند خطاهايش را بپذيرد وگرنه كل شعبدهاش بياثر ميشود و لو ميرود. عجب «رهبري» شگفتانگيزي.
نانسي پلوسي (رهبر اقليت دموكرات مجلس نمايندگان امريكا)|اين هفته با اقدام دونالد ترامپ در حمايت از يك كمپاني چيني آغاز شد كه رسما به عنوان تهديد امنيت ملي عليه امريكا شناخته ميشود و نهايتا با ايستادگي او در كنار روسيه و شكاف با متحدانمان در گروه 7 به پايان رسيد!
چاك شومر (رهبر اقليت دموكرات سنا)|ما داريم استراتژي امنيت ملي و سياست خارجي پوتين را عملي ميكنيم يا استراتژي امنيت ملي و سياست خارجي امريكا را؟ در طول روزهاي اخير فكر ميكنم تشخيصش خيلي سخت شدهباشد.