اعتراض از بازار تا بهارستان
يك اعتراض يا تجمع برنامه‌ريزي نشده
مريم وحيديان
شوك بازار ارز، التهاباتي در بازار تهران ايجاد كرد. التهابي كه به بازار نخل درگهان قشم هم سرايت كرد. روز يكشنبه افزايش ناگهاني قيمت ارز بازارهاي موبايل علاءالدين و چارسو را به تعطيلي كشاند و جمعي مقابل اين پاساژ تجمع كرده و خواستار ساماندهي بازار ارز شدند اما اين اعتراضات به بازار موبايل محدود نماند و فرداي همان روز برخي از بازاريان تهراني حجره‌هاي‌شان را تعطيل كردند تا با حركت از خيابان فردوسي تا بهارستان، مقابل مجلس شوراي اسلامي اعتراض خود را به گوش مسوولان برسانند؛ اگرچه در مقابل مجلس جمعيت غيربازاري نيز به آنان پيوستند. التهابات اصلي از حدود ساعت 2 مقابل بهارستان آغاز مي‌شود. مطابق تصاوير ويدئويي كه از مقابل مجلس منتشر شد، اقداماتي در جهت افزايش التهاب نيز انجام شده است، از جمله اينكه كاميوني در خيابان جمهوري، ظهيرالاسلام آجر خالي مي‌كرد. اين اقدامات تحريك‌كننده در آغاز شكل‌گيري اعتراض نيز وجود داشته است و برخي گمانه‌ها از اقدامات تحريك‌آميز افرادي براي شروع اعتراضات خبر مي‌دهد. با اين حال در روز گذشته مسوولان بر به حق بودن مطالبات بازاريان طي تنش‌هاي بازار ارز تاكيد كرده‌اند.
منشا اعتراضات بازار تهران
التهاب در بازار تهران در حالي رخ مي‌داد كه شب قبل بازار موبايل شلوغ شده بود اما با اين وجود مشاهدات عيني بر عدم برنامه‌ريزي بازاريان تهران براي اعتراض دلالت دارد. اين پرسش مطرح مي‌شود كه چرا بازاريان تصميم به اعتراض گرفتند. عبدالله اسفندياري، مسوول هيات امناي مركزي بازار تهران آغاز اعتصاب را چنين روايت كرد: «اعتراضات ديروز صبح از ساعت 10 آغاز شد و جمعيت از بازار كوچك تا بازار كيلويي، پارچه‌فروشي حركت كردند و در بازار مولوي متوقف شدند.» همچنين يكي از حجره‌داران بازار طلافروشان در مورد چگونگي شكل‌گيري اعتراضات سلسله‌وار در بازار تهران به «اعتماد» گفت: «ديروز صبح از پايين بازار تهران يعني بازار پارچه‌فروشان سروصداهاي بلندي به گوش مي‌رسيد. همين سروصداها نهايتا بازاريان را بر آن مي‌دارد كه حجره‌هاي خود را ببندند. كم‌كم اعتراضات از پارچه‌فروشان به حجره‌هاي زرگران، كفاشان، آهنگران، بزازان، فرش‌فروشان، بازار ابزارآلات و يراق‌آلات تهران و نهايتا كل بازار رسيد.» اين شاهد عيني مي‌گويد كه شب قبل از هيچ برنامه‌ريزي از سوي بازاريان براي اعتراض وجود نداشته و همين هم بود كه طلافروشان صبح دوشنبه با وجود حساسيت شغلي و نوع اجناس‌شان تمام ويترين‌هاي خود را مي‌چينند. اين بازاري تاكيد مي‌كند: «بعد از اينكه صدا از بخش پارچه فروشان به گوش مي‌رسد خيلي از بازاريان از ترس اينكه اجناس‌شان آسيب نبيند حجره‌هاي خود را مي‌بندند.» مساله ديگر مساله حضور كمرنگ نيروهاي امنيتي و انتظامي است. طبق گفته يك شاهد عيني با وجود احتمال شلوغي و اعتراضات در بازار تهران، تا ساعت 2 ظهر كه اين حجره‌دار در بازار بوده است، نيروهاي امنيتي حضور كمرنگي داشتند. در عين حال احتمال ديگري مبني بر خودجوش بودن اعتراضات صبح دوشنبه بازار تهران نيز دور از ذهن نيست كه احمد كريمي‌اصفهاني، دبيركل انجمن‌هاي اسلامي اصناف و بازار در اين مورد تاكيد كرد: «با توجه به اينكه عده‌اي به بازار آمده‌اند و من ماهيتا نمي‌دانم چه كساني بودند اما با توجه به اينكه بستر آن در بازار آماده بود و نارضايتي كسبه و بازار هم وجود داشت، تقريبا بازار را براي دو سه ساعت بستند.»دبيركل جامعه انجمن‌هاي اسلامي اصناف و بازار اظهار داشت: «چهل سال بود كه اين نوع حركت را در بازار نداشتيم كه بازار را ببندند اما امروز اين اتفاق افتاد و به نظرمان مي‌رسد كه فقط و فقط به دليل سوءمديريت در درون كشور است.»همچنين خبرگزاري‌هايي چون تسنيم و فارس نيز از پشت پرده تجمع بازار علاءالدين و تهديد به تخريب اموال كسبه در صورت باز ماندن مغازه‌ها توسط عده‌اي براي تجمع و اعتراض خبر داد. با اين حال اين رسانه‌ها روز گذشته با وجود اينكه تعطيلي بازار موبايل عملا هشداري براي شكل‌گيري اعتراضات ديگر بود، برخي از اين رسانه‌هاي اصولگرا تيتر‌ها و مطالب تندي عليه دولت و كابينه رييس‌جمهور نوشتند و اعتراض و بازاريان را به بي‌تدبيري دولت در حل مشكلات اقتصادي كشور نسبت دادند. اين رسانه‌ها با انتشار كاريكاتور و مطالبي در خصوص مشكلات ارز تلاش كردند تا بگويند كه دولت بازار ارز را رها كرده و سياست‌هاي غلط اقتصادي دولت را به نقد كشيدند.
مطالبات بازاريان
آنچه غيرقابل انكار است تاثير نوسانات ارزي در كسب و كار بازاريان است. مطالبه‌گري بازاريان از دولت در كنار ديگر اقشار و اصناف موضوعي است كه دولت روحاني بايد فكر عاجلي براي آن بكند. همين است كه احمد كريمي اصفهاني تاكيد كرد: «دولت بايد بداند كه چنين آتش زير خاكستري وجود دارد كه دليل آن عدم ثبات اقتصادي و وضعيت امروز اقتصادي ما است. دولت و رييس دولت و تيم اقتصادي او نهايت بي‌توجهي و بي‌تدبيري را در اين كار به وجود آوردند و در عين حال بي‌صداقتي آنها هم وجود داشت و با عدم صداقت با مردم صحبت كردند و اينها بستري براي اين كار شد.»به گفته كريمي‌اصفهاني مساله اينجا است كه قيمت كالاها مرتبا رو به افزايش است و از طرف ديگر كسي كه كالايي را مي‌فروشد نمي‌تواند جايگزين آن را دوباره تامين كند و كسي فروشي ندارد و اين بي‌ثباتي باعث شده كه خريدار و فروشنده راضي نباشند. او همچنين اشاره كرد: «مرتبا تاكيد مي‌كرديم كه بازار آبستن حوادثي است و اين اتفاقي كه افتاد ما بايد قبلا پيش‌بيني مي‌كرديم و وزارت اطلاعات بايد افرادي كه خارج از بازار هستند و به آن ورود مي‌كنند را رصد كند. »عبادالله محمدولي، رييس پيشين انجمن توليد‌كنندگان و صادر‌كنندگان با بيان اينكه دولت بايد اميد را وارد بازار كند، افزود: «امروز اكثر واحدهاي توليدي ما در ركود به سر مي‌برند كه بايد مجددا به فكر فعال كردن آنها باشيم، يك بازار خوب مستلزم پشتيباني موسسات مالي و بانك‌ها از صنايع خرد در كشور است.»
اقدامات دولتي براي حل مشكلات بازاريان
در راستاي حل مشكلات بازاريان و حل مشكلات بازار ارز كشور روز گذشته جلساتي از سوي مسوولان كشور برگزار شد. جلسه بررسي مسائل اقتصادي و ارزي كشور به رياست معاون اول رييس‌جمهور در راستاي مشكلات اخير اقتصادي از جمله آنها بود. همچنين محسن همداني نسج، معاون سياسي و امنيتي استاندار در خصوص تعطيلي بازار تهران به ايلنا گفت: «در حال برگزاري جلسه شوراي تامين استان براي بررسي وضعيت بازار تهران هستيم، البته هنوز جلسه تشكيل نشده و قرار است تشكيل شود. مهم‌ترين موضوع در حال حاضر كنترل اوضاع است.»وي خاطرنشان كرد: «بايد خواسته‌هاي بازاريان را بشنويم و ببينيم چه خواسته‌هايي دارند و به نسبت آن يا بايد پاسخگوي مشكلات باشيم يا اينكه دوستان صبر كنند تا مشكلات حل شود.»عبدالله اسفندياري، مسوول هيات امناي مركزي بازار تهران نيز در همان ساعات اوليه اعتراضات تاكيد كرد كه «جلسه‌اي در فرمانداري با حضور آقاي فاضلي، رييس اتاق اصناف ايران برگزار شد و بي‌ترديد ايشان با وزرا در تماس هستند. با تعامل و صبر و خويشتنداري و آرامش كسبه مي‌توانيم مشكلات را حل كنيم.»