خودرو؛ معماي قيمت
و تقاضاي بي‌پايان
آرش رازاني
هفته گذشته را صنعت خودرو كشور با چند تحول و خبر مهم به پايان رساند. وقايعي كه اميد كاهش التهاب پر‌دامنه هفته‌هاي گذشته خودرو در كشور را تا‌حدودي در افكار عمومي زنده كرده‌اند.اولين اتفاق مهم هفته گذشته تعيين‌تكليف مرجع قيمت‌گذاري و نحوه تعيين قيمت‌هاي جديد خودروهاي داخلي بود.
در روزهاي ابتدايي هفته گذشته شايعه‌اي مبني بر صدور دستور وزير صنعت در افزايش قيمت خودروها- با تركيب 7.5 ميليون تومان در خودروهاي كمتر از 45 ميليون توماني و 9.5 ميليون تومان در خودروهاي بيش از اين قيمت -در رسانه‌ها منتشر شد.گرچه روابط عمومي وزارت صمت اين خبر را تكذيب كرد؛ اما خبر واگذاري وظيفه تعيين قيمت خودروهاي داخلي به ستاد تنظيم بازار و خلع يد از شوراي رقابت حاكي از اين اخذ تصميم اصولي براي تغيير در قيمت خودروهاي داخلي در وزارت بود؛تصميمي كه باتوجه به شرايط جديد ارزي كشور ناگزير و براي نجات صنعت خودروي كشور ضروري است. تركيب قيمت‌گذاري در سازوكار جديد ظاهرا اين‌گونه خواهد بود كه از اين پس شوراي رقابت در جايگاه پيشنهاد‌‌دهنده قيمت‌هاست و اخذ تصميم نهايي درمورد قيمت خودرو با ستاد تنظيم بازار خواهد بود. بنا به گفته‌هاي رييس اين شورا افزايش قيمت خودروهاي داخلي منوط به اعلام گزارش تورم بخشي توسط بانك مركزي خواهد بود. علاوه بر آن، ارزبري 1700 تا 5000 دلاري خودروهاي دامنه قيمتي كمتر از 45 ميليون تومان عامل ديگري است كه در تعيين قيمت‌هاي جديد تعيين‌كننده است. زيرا تعيين نرخ برابري ارز و ريال با توجه به ضرورت يكساني آن با نرخ تخصيص يافته براي تامين قطعات و مواد اوليه خودرو از جانب قطعه‌سازان و محاسبه نرخ عوارض گمركي بر همان اساس (كه در هفته‌هاي گذشته محل مناقشه و بحران در بازار خودرو بوده است) ضرورت اخذ تصميم منطقي و كارشناسي شده در اين موضوع را دو‌چندان مي‌كند. از سويي ديگر، بالاخره فشار افكار عمومي و سياسيون بر خودروسازان و وزارت صمت به نتيجه رسيد و پيش فروش خودروهاي داخلي با پيش‌فروش محصولات سايپا در چهارشنبه گذشته آغاز شد و با انجام پيش‌فروش محصولات ايران خودرو در هفته جاري ادامه خواهد يافت. پيش‌فروش خودروهاي سايپا اما بسيار جنجالي و خبرساز بود و بسياري از ركوردهاي قبلي در استقبال بازار از پيش‌فروش خودرو را جابه‌جا كرد.
ثبت ركورد شش ميليون بازديد و هفتصد هزار درخواست خريد در انتظار ثبت در ثانيه اول بازشدن سايت سايپا، نشانگر غيرواقعي بودن و التهاب بي‌سابقه تقاضا در بازار خودرو است. در شرايطي كه سال گذشته گروه سايپا در يكي از بهترين وضعيت‌هاي آماري توليد خود موفق به توليد حدود 685هزار خودرو شده و آنها را با طرح‌هاي بسيار مختلف و متنوع فروش به بازار عرضه كرده بود؛ در روز چهارشنبه با حجم تقاضاي پيش خريد بيش از كل توليد سال گذشته خود روبرو شد! اين بزرگ‌ترين نشانه دال بر غيرواقعي بودن تقاضاي خودرو و عدم ارتباط آن با مصرف‌كنندگان واقعي خودرو در كشور است.تقاضاي سوداگرانه‌اي كه با توجه به اختلاف قيمت بالاي خودرو در بازار و كارخانه تشديد شده است، در كنار تقاضاهايي كه خودرسازي را بنگاه اقتصادي مناسب و مطمئني براي حفظ ارزش سرمايه اندك خود مي‌دانند شايد اصلي‌ترين عامل التهاب بازار خودرو باشد. در پايان مي‌توان اين گونه گفت كه گرچه تثبيت و تا‌حدودي كاهش قيمت خودرو در روزهاي آخر هفته در بازار نشانه موفقيت نسبي حركت‌هاي دولت و خودروسازان در كنترل التهاب بازار تلقي مي‌شود؛ اما بايد منتظر بود و ديد نهايي شدن قيمت‌هاي جديد و پول‌هاي تزريق‌شده به خودروسازان باعث رونق مجدد توليد و عرضه خودرو و برگرداندن بازار به شرايط نرمال خواهد بود يا خير.
كارشناس خودرو