«يك جاده؛ يك كمربند» به سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين رسيد
چالش ابرقدرت‌ها در مديترانه
شهاب شهسواري
همزمان با گسترش حضور نظامي روسيه در شرق مديترانه، چين هم چتر تجاري خود را بر سواحل شرقي مديترانه پهن مي‌كند. ماجراجويي تازه تجاري پكن در سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين است؛ جايي كه به تازگي دو كمپاني چيني مناقصه توسعه و بهره‌برداري دو بندر تجاري را برنده شده‌اند. بر اساس گزارش رسانه‌هاي اسراييلي كمپاني گروه بين‌المللي شانگهاي‌پورت چين، برنده مناقصه بهره‌برداري از بندر حيفا در سواحل شرقي درياي مديترانه شده است. يك كمپاني ديگر چيني به نام CHEC (كمپاني مهندسي بندر چين) توسعه بندر اشدود را بر عهده گرفته است. پروژه‌هاي تازه چين در سرزمين‌هاي اشغالي، بخشي از برنامه بلندپروازانه پكن با عنوان يك جاده، يك كمربند است كه از سواحل شرقي چين تا اروپا را از طريق چندين مسير زميني و دريايي پوشش مي‌دهد. پكن قرار است تا سال 2049 معادل 8 هزار ميليارد دلار در كشورهاي مختلف مسير «يك كمربند؛ يك جاده» سرمايه‌گذاري كند. توسعه و بهره‌برداري بلندمدت دو بندر تجاري در سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين، بخشي از اين پروژه بلندمدت است.
اتحاد غيرمنتظره
در شرايطي كه تل‌آويو به عنوان بزرگ‌ترين متحد امريكا در خاورميانه همواره در سياست خارجي دنباله‌رو سياست‌هاي واشنگتن محسوب مي‌شود، افزايش پيوندهاي تجاري و اقتصادي ميان چين و اسراييل در شرايطي كه كاخ سفيد به سختي عليه گسترش نفوذ پكن در جهان تلاش مي‌كند، غيرمنتظره به نظر مي‌رسد. طي سال‌هاي اخير سرمايه‌گذاري‌هاي چين در صنايع اسراييلي به‌شدت افزايش يافته است. به گزارش شوراي روابط خارجي امريكا سال 2016 چيني‌ها 16 ميليارد و 500 ميليون دلار سرمايه‌گذاري مستقيم در فناوري‌هاي نو در سرزمين‌هاي اشغالي انجام داده‌اند كه و توافقنامه‌هايي براي سرمايه‌گذاري معادل 25 ميليارد دلار ديگر در اسراييل امضا كرده‌اند.
بر اساس گزارش نيوزويك، مديريت و بهره‌برداري طرح توسعه بندر حيفا در سواحل درياي مديترانه كه قرار است 3 سال ديگر افتتاح بشود براي مدت 25 سال در اختيار كمپاني چيني گروه بين‌المللي شانگهاي‌پورت قرار مي‌گيرد. گسترش نفوذ چين در سواحل مديترانه، گامي تازه از سوي پكن براي توسعه نفوذ خود در آب‌هاي بين‌المللي است. همزمان حضور چين در سواحل مديترانه و روابط نزديك‌تر چين و اسراييل مي‌تواند اثر مستقيم بر نفوذ امريكا در منطقه خاورميانه و جنوب اروپا داشته باشد. روابط نظامي و امنيتي ميان چين و اسراييل به دليل فشارهاي واشنگتن طي سال‌هاي گذشته گسترش زيادي پيدا نكرده است. اما گسترش نفوذ اقتصادي چين در سرزمين‌هاي اشغالي مي‌تواند آينده روابط نظامي و امنيتي چين را نيز با رژيم صهيونيستي تحت تاثير قرار دهد.
اسرار اتمي
به گزارش نيوزويك، گروهي از مراكز مطالعاتي و امنيتي رژيم صهيونيستي نسبت به خطرات امنيتي احتمالي چنين سرمايه‌گذاري‌هايي براي اسراييل هشدار داده‌اند. به نوشته تايمز آو اسراييل بندر حيفا در نزديكي محل پهلوگيري زيردريايي‌هاي مسلح به سلاح اتمي اسراييل قرار دارد. به نوشته نيوزويك شائول چورف، ژنرال اسراييلي و سرپرست كميسيون انرژي هسته‌اي رژيم صهيونيستي اخيرا در كنفرانس امنيتي مديترانه شرقي در دانشگاه حيفا گفته است كه بايد ساز و كارهاي تازه‌اي براي ارزيابي امنيتي سرمايه‌گذاري‌هاي وسيع چين در اسراييل ايجاد شود.
نگراني‌هاي امريكايي
پروژه «يك جاده؛ يك كمربند» چين مجموعه‌اي از پروژه‌هاي اقتصادي، تجاري و حمل و نقل است كه از دو مسير دريايي و زميني با مشاركت ده‌ها كشور خارجي انجام مي‌شود. مسيرهايي از چين به روسيه، تركيه، اندونزي، بنگلادش و پاكستان از طريق خط آهن و جاده و يك مسير دريايي از طريق اقيانوس هند، درياي سرخ، كانال سوئز و مديرانه به قلب اروپا. براي مسير دريايي اتصال چين به اروپا، امنيت آب‌هاي بين‌المللي و نشانه‌گذاري مسير نفوذ چين يكي از اولويت‌هاي اصلي چين به عنوان دومين اقتصاد بزرگ جهان است. به همين دليل است كه چين سرمايه‌گذاري‌هاي خود در پروژه‌هاي بندري در اين مسير بسيار گسترش داده و از بندر هامبانتوتا در سري‌لانكا تا گوادر در پاكستان، از بندر جيبوتي در شاخ آفريقا تا حيفا در سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين، چيني‌ها قراردادهاي بسيار بلندمدتي براي اداره و بهره‌برداري بنادر بزرگ تجاري و نظامي امضا كرده‌اند.
هر چند قرارداد بهره‌برداري از بندر حيفا شامل بخش نظامي نمي‌شود، اما منتقدان اين قرارداد معتقدند كه سيطره اقتصادي چين بر اسراييل، نهايتا مي‌تواند بر گسترش نفوذ نظامي و امنيتي پكن موثر باشد. به گفته ژنرال چورف، قرارداد بهره‌برداري از بندر حيفا موادي دارد كه نهايتا ممكن است باعث محدوديت يا حتي جلوگيري از همكاري‌هاي نظامي و امنيتي در اين بندر با نيروي دريايي ايالات متحده امريكا شود. شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين اهداف نظامي و امنيتي چين در گسترش نفوذ تجاري خود را پنهان نمي‌كند. رييس‌جمهور چين با طرح «تلفيق سياست‌هاي نظامي و غيرنظامي» خواستار «به كارگيري تمامي زمينه‌هاي توسعه اقتصادي چين براي گسترش برنامه دفاعي» اين قدرت جهاني شده است.
ژنرال امريكايي بازنشسته گري رافهد به نيوزويك مي‌گويد كه حتي حضور مطلقا غيرنظامي چين در بنادر اصلي اسراييل در سرزمين‌هاي اشغالي مي‌تواند بر همكاري‌هاي نظامي ميان ايالات متحده و رژيم صهيونيستي تاثير بگذارد. به گفته رافهد «بهره‌برداران چيني بندر به سادگي مي‌توانند تمامي جابه‌جايي‌هاي ناوگان نظامي امريكا را از نزديك رصد كنند و به تمامي تجهيزاتي كه براي تاسيسات نظامي نزديك ارسال مي‌شود دسترسي داشته باشند. همزمان توانايي‌ها زيربنايي ارتباطي بندر به سادگي مي‌تواند براي نفوذ به شبكه ارتباطي و اطلاعاتي ارتش امريكا استفاده شود.»
رقابت سه‌جانبه در مديترانه
بر اساس برآورد موسسه تيلور اندا فرانسيس ارتش ايالات متحده در واكنش به افزايش نفوذ و قدرت نظامي چين، تمركز خود را از اروپا و خاورميانه به خليج فارس و شرق آسيا انتقال داده است. ناوگان ششم نيروي دريايي امريكا در بندر ناپل ايتاليا به عنوان بازوي دريايي امريكا در مديترانه همچنان فعال است، اما با كاهش تمركز سياست خارجي امريكا بر چتر امنيتي اين كشور در اروپا، درياي مديترانه طي سال‌هاي گذشته به مركز توجه ارتش روسيه تبديل شده است كه با استفاده از بندر طرطوس در خاك سوريه، توان دريايي فرامرزي خود را در اين دريا نسبت به گذشته بسيار گسترده‌تر كرده است. حالا در كنار روسيه و امريكا، چين هم به معادله مديترانه اضافه مي‌شود. به نوشته نيوزويك، دولت كمونيست چين، دهه‌ها در پيگيري سياست‌هاي سنتي ضد امپرياليستي از تاسيس پايگاه‌هاي نظامي فرامرزي خودداري مي‌كرد، اما اين سياست‌ها در طول سال‌هاي اخير و با گسترش نيازهاي امنيتي چين در حال تغيير است. متيو دوشاتل، كارشناس سياست خارجي چين در شوراي روابط خارجي اروپا به نيوزويك مي‌گويد: «چين در حال تبديل شدن به يك قدرت موثرتر جهاني است و مجبور است تا از منافع و سرمايه‌گذاري‌هاي بين‌المللي خود بيشتر محافظت كند.»