خطاي برنامه‌ريزان
يا خطاي برنامه‌ريزي شده؟
مرجان زهراني
حسن روحاني، روز چهارشنبه ميزبان اصلاح‌طلبان در پاستور بود تا ارتباطي كه قريب به يك سال و چند ماه تقريبا قطع شده بود بار ديگر برقرار شود. با اين حال يك خطاي استراتژيك مهم در جريان اين برقراري مجدد ارتباط و نشست با اصلاح‌طلبان رخ داد كه قابل چشم‌پوشي نيست و اتفاقا انتقاداتي را هم ايجاد كرده است.
گردش به راستي كه فراموش شد
آخرين بار 25 تير ماه روحاني از اصلاح‌طلبان در پاستور پذيرايي كرد، اصلاح‌طلباني كه البته عضو شوراي سياستگذاري بودند. درست در بحبوحه انتخاب اعضاي كابينه دولت دوازدهم. خروجي اين نشست اما تاثيري بر انتخاب همكاران روحاني نداشت. فهرستي كه مرداد 96 به مجلس معرفي شد، نشان مي‌داد كه اصلاح‌طلبان در رايزني‌ها و كميته‌هاي مشورتي براي چينش كابينه چندان موفق نبوده‌اند. دو ديدار ديگر حسن روحاني هم به علاوه تركيب اصولگرا - اعتدالگراي كابينه باعث شد زمزمه‌هاي گردش به راست روحاني در فضاي سياسي كشور بلندتر شنيده شود و برخي را به اين باور رساند كه غالب شعارهاي روزهاي ارديبهشت ماهيت انتخاباتي داشته‌اند.
از مجموع ملاقات‌ها و صحبت‌هايي كه خبرشان منتشر مي‌شد به نظر مي‌رسيد كه فاصله دولت از اصلاح‌طلبان روز به روز بيشتر مي‌شود اما اصلاح طلبان همچنان تصريح مي‌كردند كه آنها عبور از روحاني را در دستور كار ندارند و موضع‌شان با دولت موضع منتقد مشفق و دلسوز و همراه است.
دي ماه 96 اما نقطه عطفي در ارتباط روحاني با اصلاح‌طلبان بود. ناآرامي‌هايي كه بعضا ريشه در عواملي اقتصادي داشت، باعث شد كه فضاي سياسي كشور تا مدت‌ها تحت تاثير اعتراضاتي قرار بگيرد كه دولت معتقد بود با قصد ناكارآمد نشان دادن دولت و روحاني از مشهد آغاز شده است. پس از آن خروج امريكا از برجام و نوسانات شديد بازار ارز و طلا آنقدر همه فعالان سياسي و تحليلگران سياسي را به خود مشغول كرده بود كه اصلاح‌طلبان حمايت تمام قد از دولت را جزو وظايف اصلي خود دانستند. هر چند دولت بي‌اعتنا به مطالبات سياسي _ مطالباتي كه خود آنها را طرح كرده بود، مسير متفاوتي پيش گرفت. با اين حال انتقادات به روحاني شدت بيشتري گرفته بود. انتقاداتي كه با پاسخي قانع‌كننده از سوي دولت مواجه نبود بلكه بيشتر انفعالي سياسي را به نمايش مي‌گذاشت.
خطاي استراتژيك چه بود؟
با سير نزولي نرخ ارز و سكه و آرام شدن فضاي اقتصادي و به تبع آن فضاي سياسي كشور يكي از اولين اقدامات روحاني برگزاري ديدار با اصلاح‌طلبان بود؛ حاميان و موتلفان انتخاباتي حسن روحاني كه مدتي است از او و دولتش دلخور هستند و در مصاحبه‌ها و اظهارنظرها از بيان آن ابايي ندارند. اما آنچه پيش از اين نيز بيان شد، خطايي است كه در اين اتفاق مهم رخ داده است؛ اتفاقي كه در واقع اين گزاره را به تحليل‌ها افزود كه پاياني بر ارتباط كج‌دار و مريز روحاني با اصلاح‌طلبان است.اما اين خطا كه هنوز مشخص نيست خطاي برنامه‌ريزان بوده يا خطاي برنامه‌ريزي شده؛ مربوط به مدعوين است. قريب به 40 نفر از اصلاح‌طلباني كه براي اين نشست دوستانه دعوت شدند اغلب كساني بودند كه از سال 96 تاكنون ميزان حمايت‌شان از روحاني تغييري نكرده بود يا به عبارتي پاستور روز چهارشنبه ميزبان همان حاميان سابق بود و جايي براي اصلاح‌طلبان منتقد در نظر گرفته نشده بود. ضمن اينكه اساسا مشخص نيست كه بر اساس چه گزينش، معيار و شايد سليقه‌اي اين افراد به عنوان چهره‌هاي اصلاح‌طلب براي ديدار با روحاني به پاستور دعوت شده‌اند.
به نظر مي‌رسد كه اين دو گزاره – معيار گزينش چهره‌هاي اصلاح‌طلب و عدم دعوت از منتقدان باعث ايجاد گره‌اي تازه شده است. دعوت‌كنندگان به جاي اينكه طيف‌هاي مختلف اصلاح‌طلبان را دعوت كرده و احيانا صداي انتقاد آنها را بشنوند اغلب، كساني را دعوت كرده‌اند كه با دولت هم‌موضع بودند. در واقع مستمعان روحاني روز چهارشنبه همان همراهان و سمپات‌هاي دولت دوازدهم بوده‌اند كه باز هم به آنها توصيه شد تا پشت دولت را خالي نكنند.
به نظر مي‌رسد گر چه خواست تيم دولت فرستادن اين پالس مثبت بوده كه ارتباط روحاني با اصلاح‌طلبان در روند ترميم قرار دارد اما اين انتخاب و گزينش‌ها باعث شد كه گره‌اي تازه در اين ارتباط ايجاد شود.