مركز تئاتر مولوي حامي اصلي
بي‌توجهي «خانه هنرمندان» و «تئاتر شهر» به دانشجويان
بابك احمدي
فرخوان بيست و دومين جشنواره بين‌المللي تئاتر دانشگاهي ايران چند روز قبل از سوي دبيرخانه منتشر شد. براساس اطلاعات موجود در اين فراخوان، جشنواره اين دوره از پنجم تا چهاردهم ارديبهشت ماه سال ۱۳۹۸ به همت اداره كل فرهنگي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در بخش‌هاي مختلف الف: مناطق «تئاتر صحنه» و ب: سراسري و بين‌المللي «تئاتر صحنه»، «تجربه‌هاي اجرا»، «نمايشنامه‌نويسي (جايزه استاد اكبررادي)، «پژوهش (جايزه دكتر فرهاد ناظر‌زاده‌كرماني)»، «ترجمه نمايشنامه»، «عكس، پوستر و تيزر»، «غيررقابتي»، «كارگاه‌ها و درسگفتارها»، «مدرسان»، «جشنواره جشنواره‌ها» و «پايان‌نامه‌هاي برگزيده» ويژه دانشجويان و فارغ‌التحصيلان برگزار خواهد شد. اما گذشته از اينكه با توجه به اوضاع اقتصادي فعلي، دعوت از گروه‌ها و هنرمندان خارجي براي حضور در «بخش بين‌الملل» اين رويداد چه وضعيتي دارد، ذكر يك نكته ضروري است.
هر ساله در جريان برگزاري جشنواره تئاتر دانشگاهي، مديران تئاتري تعهداتي در قالب حمايت از اجراي نمايش‌هاي باكيفيت و برگزيده مطرح مي‌كنند. به اين ترتيب اداره كل هنرهاي نمايشي، مركز تئاتر مولوي و خانه هنرمندان ايران از جمله نهادها و مراكزي هستند كه به واسطه در اختيار داشتن سالن‌هاي تئاتري تعهدهايي مطرح مي‌كنند. اما نكته اينجاست كه با يك بررسي اجمالي مي‌توان دريافت كدام مديران و كدام سالن‌ها در نهايت به تعهد خود جامه عمل پوشانده‌اند. در اينكه مركز تئاتر مولوي از ابتداي تاسيس تا امروز در زمره يكي از مهم‌ترين سرپناه‌هاي جدي دانش‌آموختگان تئاتر شناخته مي‌شود، شكي وجود ندارد. به همين دليل نيز انتظار دانشجويان، كارشناسان و اهالي رسانه از مديران اين مجموعه بالاست.
بعد از اتمام بيست و يكمين جشنواره بين‌المللي تئاتر دانشگاهي ايران نمايش‌هاي كارگردانان جوان از جمله: «در انتظار گودو» به كارگرداني حسام‌الدين لك از دانشگاها هنر، «هار» به كارگرداني حسين پورياني‌فر از «دانشگاه سوره»، «پوبليكومس بشيمبوفونگ» به كارگرداني امير اخوان از دانشگاه آزاد، «لانچر» پويا سعيدي/مسعود صرامي از دانشگاه تهران، «در اتاق باد مي‌وزد» كاري از امير نجفي محصول دانشگاه هنر، «آنشرلي با موهاي خيلي قرمز» به كارگرداني اميربهاور اكبرپوردهكردي از دانشگاه دامغان، «مقدس» به كارگرداني سعدي محمدي از دانشگاه تربيت مدرس و «فرايند» به كارگرداني علي كرسي‌زر از دانشگاه سوره از سوي هيات داوران براي اجراي عموم معرفي شدند. نمايش «ال اس دي» به كارگرداني پويا عربگري نيز در بخش مرور جشنواره به عنوان برگزيده معرفي شد. با مروري بر اجراهاي چند ماه گذشته سالن‌هاي نمايشي به سختي مي‌توان رد اين كارگردانان و نمايش‌هاي برگزيده را در سالن‌هاي تئاتري جست‌وجو كرد. از ميان سالن‌هاي رسمي و مراكز جدي تئاتري كه موظف به حمايت از چنين گروه‌هايي هستند، اين تنها مركز تئاتر مولوي است كه به نظر تعهدات خود را به انجام رسانده است.
از ميان برگزيدگان جشنواره تئاتر دانشگاهي تاكنون نمايش‌هاي «آنشرلي با موهاي خيلي قرمز»، «فرايند»، «ال اس دي»، «مقدس»، «هار» و «برف» (برگزيده بازيگري زن) در مركز تئاتر مولوي روي صحنه رفته‌اند يا قرار است به صحنه بروند. پيگيري‌هاي «اعتماد» نشان مي‌دهد، رايزني‌هايي براي اجراي نمايش‌هاي ديگري از جمله «پوبليكومس بشيمبوفونگ» و «در اتاق باد مي‌وزد» در اين مجموعه نيز در حال انجام است. به اين فهرست مي‌توان آثار ديگري همچون «لوله» را هم اضافه كرد. به اين ترتيب از هر بخش جشنواره دو، سه نمايش در مولوي روي صحنه رفته كه اين تعداد به‌طور كل تا پايان سال چيزي حدود 15 نمايش را شامل خواهد شد.
اما نكته اينجاست كه وظيفه حمايتي اداره كل هنرهاي نمايشي در قبال حمايت از اين استعدادهاي جوان كجا و چگونه تعريف مي‌شود؟ يا خانه هنرمندان ايران چه طرح و برنامه‌اي در اين زمينه دارد؟ پاسخ اين است كه تا لحظه نگارش متن هر دو مركز در ارتباط با حمايت از گروه‌هاي جوان به شدت ضعيف و غيرقابل دفاع عمل كرده‌اند.
البته بعضي مراكز همچون تئاتر شهر، ايجاد تغييرات مديريتي بعد از برگزاري جشنواره را دليل اين امر عنوان مي‌كنند و حالا تا حدي از انجام تعهد خود سرباز مي‌زنند. مديران اين مراكز عنوان مي‌كنند كه تعهد مكتوبي نداده‌اند. اظهارنظرهايي از اين دست در كنار استقبال دانشجويان از نمايش به صحنه رفته در مركز تئاتر مولوي نشان مي‌دهد، مديران با كمي درايت بيشتر مي‌توانند رونق از دست رفته را به مجموعه خود بازگردانند.
مديركل هنرهاي نمايشي در گفت‌وگوهاي خصوصي با كارگردانان اين‌طور عنوان كرده كه در صورت اجرا در سالن‌هاي خصوصي، از ميزان حمايتي دولتي برخوردار خواهند شد. از وقتي سعيد اسدي به عنوان مدير مجموعه تئاتر شهر معرفي شد نيز بسياري از دانشجويان جوان با توجه به پيشينه و سابقه او در مركز تئاتر مولوي نسبت به اين تغيير نظر مثبت داشتند.
از سوي ديگر بعضي از اين نمايش‌ها به عنوان خروجي دانشگاه‌هايي جز دانشگاه تهران – متولي اصلي مركز تئاتر مولوي- محسوب مي‌شوند و مي‌توان گفت دانشگاه تهران بار دانشگاه‌هايي همچون تربيت مدرس، سوره، دانشگاه آزاد اسلامي را نيز به دوش مي‌كشد. به همان اندازه كه رويكرد مورد نظر از سوي مديريت مركز تئاتر مولوي و اداره‌كل فرهنگي و اجتماعي دانشگاه تهران قابل تقدير است، باب انتقاد از ديگر مجموعه‌هاي دانشگاهي و تئاتري (خانه هنرمندان ايران) را مي‌گشايد كه چرا هيچ برنامه‌اي براي حمايت از خروجي و دانش‌آموختگان خود ندارند.
نكته قابل اشاره اينكه سالن «تئاتر مستقل» نيز در دو سال گذشته بخشي از بار مسووليت مديران و نهادهاي دولتي را برعهده گرفته و در قالب پروژه «عصر تجربه» امكان ديده شدن آثار باكيفيت دانشجويي را براي اين گروه‌ها فراهم مي‌كند.