راز درون پرده ز رندان مست پرس

محسن آزموده | داريوش شايگان، انديشمند فقيد ايراني در يكي از آثارش با عنوان «پنج اقليم حضور» از ميان صدها متفكر و شاعر ايراني، پنج نام يعني فردوسي، خيام، سعدي، مولانا و حافظ را به عنوان نمونه‌هاي اعلاي بينش شاعرانه در زبان فارسي برگزيده است؛ «پنج شاعر كه هر يك به تناسب نبوغ خاص خود، نماينده تبلور يك جريان بزرگ تبارشناسي فكري هستند كه سبك و سياق و شيوه‌اي منحصر‌به‌فرد را در بازتاب نحوه وي‍ژه جهان‌شناسي خود در پيش مي‌گيرند.» خواجه شمس‌الدين محمد متخلص به حافظ شيرازي، شاعر و انديشمند بزرگ ايراني سده هشتم هجري، در ميان اين نام‌ها جايگاه متمايزي دارد. از آن حيث كه به‌خصوص در يك سده اخير، بيش از بقيه در متن زندگي روزمره ايرانيان حضور دارد، با وجود آنكه آنچه از آثار او به دست ما رسيده بسيار اندك است و آنچه درباره‌اش مي‌دانيم، بسيار ناچيز و بحث‌برانگيز، راز ماندگاري و گيرايي حافظ با وجود گذر هفتصد سال از زمان درگذشتش در چيست؟ مصطفي ملكيان در هم‌انديشي يك روزه بزرگداشت روز حافظ كه عصر پنجشنبه 26 مهرماه در تالار مولوي دانشكده ادبيات دانشگاه شهيد بهشتي برگزار شد، در پاسخ به اين پرسش به جاي پرداختن به صورت شعر حافظ، به محتواي غزليات و اشعار او پرداخت، در حالي كه ميرجلال‌الدين كزازي، ريخت و صورت شعر حافظ را نيز به‌خصوص براي پارسي‌زبانان مهم دانست. او در سخنراني خود سه شخصيت اصلي غزليات حافظ يعني رند و عارف و درويش را توصيف كرد و ويژگي‌هاي هر يك را برشمرد. بهاءالدين خرمشاهي اما به خواندن دو غزل و يك رباعي كه خودش درباره حافظ سروده بود، اكتفا كرد. اين مراسم يك روزه، به همت انجمن دوستداران حافظ تهران با همكاري كميسيون ملي يونسكو ايران، دانشگاه شهيد بهشتي، انجمن نجوم ايران، موسسه سروش مولانا و پژوهشگاه علوم انساني برگزار شد: