شهاب شهسواري
روز جمعه، رسانه‌ها تصاويري از سفر اعلام نشده بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل به عمان و گفت‌وگوي او با سلطان قابوس منتشر كردند. اين سفر با شگفتي دولت‌هاي منطقه و انتقاد دستگاه سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران مواجه شد. حسين نوش‌آبادي كه به مدت سه سال سفير جمهوري اسلامي ايران در خاك عمان بود، مي‌گويد كه از اين خبر بسيار متعجب شده است، چرا كه طول مدتي كه مستقيما با مقام‌هاي عماني ارتباط داشت، آنها را خردمندتر و دورانديش‌تر از اين ديده‌بود كه دست به چنين اقدامي بزنند. نوش‌آبادي معتقد است كه با وجود گله‌مندي ايران از مسوولان عمان به خاطر اين اقدام عجولانه و نسنجيده، اسراييل كوچك‌تر از آن است كه بتواند بر روابط عميق و راهبردي تهران و مسقط تاثيرگذار باشد. در ادامه متن كامل گفت‌وگوي «اعتماد» با حسين نوش‌آبادي سفير پيشين ايران در عمان را مطالعه مي‌كنيد.
به تصور شما هدف از انجام سفر بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل به مسقط و ديدار او با سلطان عمان چه بود؟
ساده لوحي است كه تصور كنيم سران رژيم غاصب صهيونيستي به دنبال صلح در منطقه هستند، با اين حال برخي مسوولان عماني در توجيه سفر نتانياهو به مسقط اين استدلال را بيان كرده‌اند. رژيم اشغالگر قدس هيچ مشروعيتي ندارد و دليلي وجود ندارد كه رهبر يك كشور اسلامي از نخست‌وزير آن ميزباني كند. اشغال‌گري رژيم صهيونيستي در سرزمين‌هاي فلسطيني، جنايت‌هاي مستمر اين رژيم و غصب قبله‌گاه اول مسلمين و قدس شريف، اقدامي نيست كه قابل مذاكره باشد، تنها راه مبارزه با اين رژيم است چراكه خوي تجاوزگري و اشغال‌گري در روح و روان سران صهيونيسم حك شده است و با مذاكره و چانه‌زني قابل رفع نيست. عمان كشوري است كه همواره در معادلات منطقه‌اي و جهاني مشي منصفانه و خردمندانه‌اي در پيش گرفته است، چنين اقدامي از سوي عمان به هيچ عنوان قابل دفاع نيست. همه ما مي‌دانيم كه دست نتانياهو به خون هزاران مسلمان و غيرمسلمان بي‌گناه آلوده است، نبايد رهبران كشورهاي اسلامي دست او را بفشارند و از او ميزباني كنند. نتانياهو و رژيم خونخوارش قابل تطهير نيستند، بلكه نجس‌العين هستند، كسي نمي‌تواند آنها را دعوت كند و از آنها پذيرايي كند و با مذاكره و معامله آنها را تطهير كند.
من تصور مي‌كنم اقدامي عجولانه و نسنجيده كم‌سابقه‌اي از سوي عماني‌ها بود. من شخصا به عنوان سفير جمهوري اسلامي ايران در مسقط در ماموريتي كه در اين كشور داشتم، بارها و بارها با مقام‌هاي اين كشور ديدار و گفت‌وگو كرده‌ام. من هم از نزديك با سلطان قابوس گفت‌وگو و مذاكره كرده‌ام و هم با وزيرخارجه عمان و مي‌توانم شهادت دهم كه مقام‌هاي ارشد عمان افرادي عاقل، بسيار مدبر، دورانديش و هزم‌انديشي هستند. من شخصا از اين اتفاق بسيار متعجب شدم. هر‌چند وزير محترم خارجه عمان، بعد از انتشار اين خبر تاكيد كرده است كه دعوتي از سوي عمان براي انجام اين سفر ارايه نشده و نخست‌وزير رژيم صهيونيستي شخصا تقاضاي انجام اين سفر را داشت. آن گونه كه آقاي يوسف بن علوي گفته است، دليل پذيرش اين مطالبه اين بود كه اگر اين فرد حرفي براي گفتن دارد يا پيشنهادي براي صلح خاورميانه و حل مشكل فلسطين دارد، آمادگي داشتيم كه از آن باخبر شويم. اين توجيهي است كه مقام‌هاي عماني بيان مي‌كنند. اما تصور من اين است كه اگر ما خواستار صلح و ثبات و امنيت در منطقه هستيم، نمي‌توانيم سران رژيمي را كه ضد صلح، ثبات و امنيت بين‌المللي هستند را دعوت كنيم براي صحبت و اجازه بدهيم كه در كشوري اسلامي پاي بگذارند.
اين سفر واكنش‌هايي را در بر داشت و از جمله سخنگوي وزارت امورخارجه ايران از آن انتقاد كرد، تصور مي‌كنيد كه اين واكنش‌هاي انتقادي قابل پيش‌بيني بود؟
عمان كشوري مسلمان است كه شهرونداني بصير، مردمي متدين و مومن و ملتي اسلام‌دوست و اسلام‌خواه دارد. صفت ضداستكباري و ضداشغالگري مردم عمان، براي ما شناخته‌شده است و روحيه‌اي كه از مردم و سران اين كشور مي‌شناسيم، همواره به همين شكل بود. مقام‌هاي اين كشور نزد دستگاه سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران به عنوان مديران عاقل، مدبر و خردمند شناخته مي‌شوند كه چنين اقداماتي، خلاف ويژگي‌هاي بارز و رويه هميشگي آنهاست. اقدام به ميزباني از نخست‌وزير رژيم غاصب صهيونيستي، اقدامي غيرقابل دفاع است. سخنگوي محترم وزارت خارجه هم در واكنش به اين خبر انتقاد شديدي كرد و من هم تصور مي‌كنم كه واقعا اين اتفاق انتقادبرانگيز باشد. عماني‌ها نبايد اين فرصت و محيط را در اختيار رييس دولت رژيم اشغالگر قدس مي‌گذاشتند. چنين اقدامي يك گام در جهت قبح‌زدايي از سفرهاي اينچنيني است و اجازه مي‌دهد كه كشورهاي ديگر اسلامي هم تصور كنند كه قبح سفر مقام‌هاي رژيم اشغالگر ريخته شده و بخواهند چنين تجربه‌اي را با هر انگيزه‌اي تكرار كنند. اما نبايد فراموش كنيم كه عموم مسلمين جهان و شهروندان كشورهاي اسلامي و عربي از اين حركت و اين اقدام دلخور و ناخرسند هستند. مسوولان جمهوري اسلامي ايران هم اين اقدام را قابل دفاع نمي‌دانند.
اميدواريم كه موضع عماني‌ها و مسوولان ارشد اين كشور كه انسان‌هايي دورانديش هستند و موضع قاطعي كه اميدواريم اتخاذ كنند، اين شائبه را از بين ببرد كه چنين رويه‌اي از سوي مسقط پيگيري خواهد شد. تكرار استقبال از دشمنان مسلمانان و مقام‌هاي جاني رژيم صهيونيستي، قطعا از سوي مسلمانان جهان پذيرفته نيست.
در سال‌هاي اخير شاهد اشتياق برخي از كشورهاي خاص منطقه براي ايجاد رابطه با رژيم صهيونيستي بوديم، در شرايطي كه عمان زياد در اين زمينه فعال به نظر نمي‌رسيد و گروهي از كشورهاي عربي ديگر منطقه فعالانه‌تر در اين عرصه حضور داشتند، چرا عمان براي چنين سفر جنجال‌برانگيزي قدم پيش گذاشت؟
اين رويداد به هر شكلي غيرقابل توجيه بود، اما اگر تصور كنيم كه چنين اقدامي توسط دولت‌هاي بحرين، امارات متحده عربي يا عربستان سعودي روي مي‌داد، به دليل وابستگي‌هاي خاصي كه دارند و ويژگي‌هاي سران اين كشورها ممكن بود كه تا حدي طبيعي‌تر جلوه مي‌كرد. بايد توجه داشت كه سران اين كشورها با وجود همه وابستگي‌هايي كه دارند، باز هم از ترس شهروندان كشورهاي مسلمان، جرات اين كار را ندارند كه از سران رژيم اشغالگر قدس ميزباني كنند. اما اگر يكي از اين سه كشور اين كار را مي‌كرد، اندكي قابل هضم‌تر بود. به هر تقدير مي‌دانيم كه گروهي از كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس، فعالانه دنبال ايجاد بي‌ثباتي در منطقه هستند و چنين اقدامي هم در راستاي افزايش بي‌ثباتي تلقي مي‌شد.
اما كشور عمان يك كشور باثبات و رو به رشد است و رويه‌اش در جهت صلح و ثبات منطقه‌اي، بي‌طرفي و ميانجي‌گري براي كاهش تنش‌ها و درگيري‌ها در منطقه محسوب مي‌شود. سابقه عمان نشان مي‌دهد كه همواره در سياست‌هاي جهاني، منطقه‌اي و كشوري خود، مصالح جهان اسلام و كشورهاي منطقه را در نظر مي‌گيرد و همواره مواضعي منطقي و معقول اتخاذ كرده است. اين اقدام اخير براي بسياري شگفت‌آور و غيرقابل پذيرش بود. همان‌گونه كه وزارت امورخارجه جمهوري اسلامي ايران تاكيد كرده است، اين اقدام بسيار قابل انتقاد بود. كسي ترديد ندارد كه سران و رهبران رژيم صهيونيستي، همواره محكوم هستند، اما عمان به عنوان كشوري همسايه و دوست كه در بسياري مسائل طرف مشورت جمهوري اسلامي ايران بود و رابطه در حال رشد و رو به پيشرفتي چه در بخش‌هاي فرهنگي و تجاري و چه ديپلماتيك با ايران دارد، اقدامي انجام داده است كه بسيار باعث گله‌مندي و نارضايتي است. واقعيت اين است كه دوستان ما در عمان بايد با موضعي قاطعانه‌تر و جدي‌تر و اقداماتي سازنده جبران كنند. به گمان من اين كار به هيچ‌وجه سنجيده نبود.
نتانياهو هيچگاه انگيزه‌هايش را براي آسيب رساندن به جمهوري اسلامي ايران و تخريب روابط خارجي ايران پنهان نكرده است، آيا تصور مي‌كنيد اين سفر تاثيري بر آينده روابط مسقط با تهران داشته باشد؟
قطعا مسوولان رژيم نامشروع صهيونيستي، از عمق روابط استراتژيك جمهوري اسلامي ايران و عمان با خبر هستند و مطلعند كه عمان هم به عنوان كشوري برادر، دوست و همسايه مورد احترام و وثوق مقام‌هاي ايراني است. در برابر عمان هم متقابلا همواره به ديد احترام به جمهوري اسلامي ايران نگاه كرده است و همواره از ظرفيت‌هاي دو كشور در جهت صلح، امنيت و ثبات منطقه بهره‌برداري شده است. ما با دولت عمان در اداره درياي عمان و تنگه هرمز، همكاري‌هاي تنگاتنگي داريم، مديريت مشترك آبراه‌هاي مهم بين‌المللي و مرز آبي طولاني دو كشور، سابقه طولاني دارد. در مديريت عمده‌ترين آبراه بين‌المللي جهان، تنگه هرمز، همكاري‌هاي استراتژيك زيادي ميان دو كشور وجود دارد، مانور امداد و نجات مشترك به صورت مستمر ميان دو كشور برگزار مي‌شود، كميته‌هاي مشترك اتحاديه فرهنگي ميان دو كشور وجود دارد و قطعا روابط ما با مسقط در آينده رو به رشد بيشتر خواهد بود و اين اتفاقات نمي‌تواند اثري در تضعيف يا كاهش روابط ميان دو كشور داشته‌باشد.
دشمنان ما كور خوانده‌اند كه تصور كنند با يك سفر به يك كشور اسلامي بتوانند آنها را عليه جمهوري اسلامي ايران تحريك كنند يا كشورهايي مانند عمان به راحتي قانع شوند كه امتيازي در اختيار رژيم نامشروع صهيونيستي قرار دهند و منافع مشترك خودشان را با جمهوري اسلامي ايران كه منافع راهبردي، تاريخي، عميق و رو به رشد است به خاطر يك سفر تبليغاتي بي‌ارزش تحت‌الشعاع قرار دهند. رهبران خردمند عماني قطعا به سادگي اجازه دخالت رژيم اشغالگر را در روابط خارجي خود به خصوص با ايران نمي‌دهند. قطعا رهبران عمان بسيار عاقل‌تر از اين هستند كه حتي حاضر به گوش دادن به حرف‌هاي ايران‌ستيزانه باشند. همه مي‌دانند تنها كشوري كه در منطقه خاورميانه همچنان فعالانه و عملا از حقوق ملت مظلوم فلسطين حمايت مي‌كند و تماميت ارضي فلسطين را به رسميت مي‌شناسد و در سياست خارجي خود حمايت از مظلومان و مستضعفين را به يك تكليف راهبردي قرار داده، ايران است و قطعا عماني‌ها حاضر نيستند روابط خود را با ايران تحت‌الشعاع فشارها و تطميع‌هاي خارجي قرار دهند. روابط ما همچنان رو به رشد با عمان ادامه پيدا خواهد كرد، اما اين گله‌مندي از رفتار اخير آنها در ذهن ما باقي خواهد ماند. اميدواريم كه رهبران باهوش و خردمند عمان اين موضوع را درك كنند و تلاش كنند كه به الگويي بد براي ديگر كشورهاي اسلامي تبديل نشوند و اين گونه نشود كه كشورهاي ديگر منطقه استقبال از چنين سفرهايي را براي خودشان مباح تلقي كنند.
گروهي تحليلگران سياست خارجي، با توجه به سوابق ميانجي‌گري عمان ميان ايران و قدرت‌هاي جهاني، گمانه‌زني كرده‌اند كه در اين سفر ممكن است نتانياهو براي رساندن پيام از طريق عمان اقدام كرده‌باشد. شما تصور مي‌كنيد كه چنين چيزي صحت داشته باشد؟
سران فاسد رژيم صهيونيستي حقيرتر از اين هستند كه بتوانند يا بخواهند پيام تهديدآميزي را عليه ايران به كشورهاي حاشيه خليج فارس بدهند. كشورهاي اسلامي در حوزه خليج فارس از اقتدار و عظمت و توانايي منطقه جمهوري اسلامي ايران و از حسن نيت ما براي ايجاد صلح و ثبات در منطقه آگاهند. قطعا عماني‌ها هيچگاه باور نمي‌كنند كه يك رژيم حقير، نامشروع و غاصب بخواهد پيامي را رد و بدل كند يا خواسته‌اي از كشوري مانند عمان در مورد ايران داشته باشد.
من مطمئن هستم كه عمان اصولا اجازه طرح چنين مباحثي را به طرف‌ها نخواهند داد. قطعا نتانياهو كمترين بهره تبليغاتي را از اين سفر خواهد برد، من باور دارم كه عماني‌ها هوشمندتر از آن هستند كه اجازه بدهند اين سفر به ضرر ملت‌هاي مسلمان منطقه تمام شود و ديديم كه در اولين اظهارنظر رسمي يوسف بن علوي، وزير خارجه عمان، تاكيد شد كه اصولا مساله دعوت از نتانياهو از سوي عمان مطرح نشده است و اين سفر به خواهش نتانياهو انجام شده است. مقام‌هاي عمان بر عمق بطلان رژيم صهيونيستي واقف هستند و مي‌دانند اگر كوچك‌ترين تهديدي از سوي رژيم نامشروع اسراييل صورت بگيرد، ايران با تمام توان و قدرت از منافع خودش و منطقه دفاع خواهد كرد و اجازه عرض اندام به اين رژيم را در منطقه نخواهد داد. با روحيه‌اي كه من از مقام‌هاي ارشد عمان مي‌شناسم، قطعا اجازه طرح مسائل آسيب‌زننده به ايران در اين گفت‌وگوها داده نشده است.