ما چشم‌مان ترسيده است
رضا زندي
عصر ديروز بالاخره شركت ملي نفت يك ميليون بشكه نفت خام سبك ايران را در قالب محموله‌هاي 35 هزار بشكه‌اي در رينگ بين‌الملل بورس انرژي عرضه كرد و نهايتا 8 محموله جمعا به ميزان 280 هزار بشكه از قرار بشكه‌اي 74 دلار و 85 سنت به فروش رفت. 720 هزار بشكه از نفت عرضه شده هم به فروش نرفت تا امروز يا هفته آينده مجددا عرضه شود. من ديروز به هنگام معامله (كه به‌صورت آنلاين انجام گرفت) در بورس انرژي بودم.
1- «با توجه به انعطاف‌هاي بي‌نظيري كه براي تسهيل ورود بخش خصوصي نشان داديم انتظارم اين بود كه تمام محصولات عرضه شده به فروش برسد.» اين را سعيد خوشرو، مدير امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران، پس پايان معاملات گفت.
واقعيت اين است كه مسوولان شركت ملي نفت ايران، با وجود برخي جوسازي‌هاي چند روز گذشته، تمام «امكان‌هاي قانوني» خود را براي موفقيت عرضه يك ميليون بشكه تكليف شده در بورس انرژي به‌كار گرفته بودند. من بر دو كلمه امكان‌هاي قانوني تاكيد دارم. امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران، كارشناسان و مديران امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران از حرفه‌اي‌ترين و سالم‌ترين بخش‌هاي كشور هستند. لازم است نفت فروشان ايران چونان گذشته، در حفاظت از منافع مردم محكم و بي‌تعارف در مرزهاي قانوني خود بمانند و زير فشارهايي كه گهگاه به بهانه جذاب‌تر شدن بازار وارد مي‌شود، خم نشوند. هر چند اين مساله، منافاتي با ارتقاي سطح حرفه‌گري و خلاقيت در بازاريابي و فروش نفت ايران ندارد. 2- نام خريداران 280 هزار بشكه نفت ايران، بر اساس شرايط خريد در بورس افشا نشده است. ديروز عصر به سيدعلي حسيني، رييس بورس انرژي گفتم كه در موقعش از شما خواهم خواست تا اعلام كنيد پول نفت خريداري شده از طرف خريداران پرداخت شده و ضمانتنامه‌هاي آنها آزاد شده است يا خير؟ بر اساس شرايط خريد، خريداران تا 7 آذر فرصت دارند تا مقدمات برداشت را آماده كنند و تا 7 دي ماه هم فرصت دارند تا نفت خريداري شده را تحويل گرفته و به مقصد مورد نظرشان حمل كنند. بانك‌ها بايد در صدور ضمانتنامه‌ها دقت كنند تا مبادا تخلفي صورت گيرد. مسوولان بورس و شركت سپرده‌گذاري بايد هوشيار باشند كه خريدار دقيقا به وظايفش عمل كند و شركت ملي نفت ايران هم بايد به عنوان حافظ منافع مردم نسبت به دريافت به موقع پول محموله‌ها اهتمام ورزد. مي‌دانم شرايط تحريم اجازه نمي‌دهد تا برخي جزييات طرح شود اما رسانه‌ها به عنوان نمايندگان افكار عمومي بايد تا انتها، نسبت دنبال كردن روند تصفيه‌حساب محموله‌هاي فروخته شده مصمم باشند. ما در گذشته تجربيات تلخي را سپري كرده‌ايم. ما از اختلاس‌ها، پرداخت نشدن پول مقداري از نفت و ميعانات خريداري شده، تخلف در صدور برخي ضمانتنامه‌ها و... زخم خورده‌ايم. آقايان لطفا به اعتماد عمومي احترام بگذاريد و تلاش كنيد همه مراحل، بدون رانت، بدون فساد و در فضاي كاملا حرفه‌اي طي شود. 3- هر حركتي سالم و حرفه‌اي كه منجر به فروش نفت ايران در شرايط تحريم شود مستحق حمايت است. ما بايد از همه ظرفيت‌هاي كشور براي گذر از تحريم استفاده كنيم. اين يك اصل است. اما همزمان بايد جلوي هر پيشنهادي كه شائبه ايجاد رانت دارد ايستاد. با توجه به چندگانگي نرخ انواع ارز در كشور تسويه ريالي پول نفت فروخته شده در بورس مي‌تواند باعث ايجاد رانت شود. اگر بگوييد نمي‌شود من صريح به شما مي‌گويم كه آقايان ما چشم‌مان ترسيده است. لطفا گذشته را مرور كنيد. احيانا اگر كساني هستند كه شرايط سخت كشور در دوره تحريم آنها را به طمع كسب رانت انداخته است بدانند كه اين روزگار مي‌گذرد همه‌چيز در پيشگاه مردم قرار مي‌گيرد. صد البته كه اين جملات از محضر كساني كه دغدغه‌مندانه در پي حل مشكلات كشور به روش‌هاي مختلف هستند دور است. من دلسوزاني را مي‌شناسم كه آبرو گرو گذاشته‌اند و براي عبور كشور از اين شرايط سخت شب و روز نمي‌شناسند. پس همه بايد تلاش كنند تا اعتماد عمومي را بازسازي كنند. بي‌ترديد در اين شرايط همه ظرفيت‌هاي داخلي از جمله بورس انرژي توسعه خواهد يافت. 4- گاه مي‌شنوم كه مي‌گويند چرا فلان كشور بورس انرژي دارد ما نداريم. نفت يك كالاي بين‌المللي است. براي پالايشگاه‌هاي داخلي هم كه ضوابط خاص عرضه مي‌شود. پاسخ به يك سوال مي‌تواند راهگشا باشد. مگر امكان نفل و انتقال پول توسط بانك‌هاي داخلي در سطح بين‌المللي يا امكان حضور بانك‌هاي خارجي در ايران مهيا است كه انتظار يك بورس بين‌المللي را داريد؟! نفت، زعفران يا فلان محصول نيست. نفت يك كالاي خاص استراتژيك است. اين موضوع الزاماتي دارد كه بعدا درباره‌اش خواهم نوشت.