مرگ تدريجي يك رويا
هيرش محمدنژاد| زماني كه درياچه اروميه در سال 1380 روند خشك شدن خود را آغاز كرد، كمتر كسي تصور مي‌كرد مرگ تدريجي بزرگ‌ترين درياچه شور جهان آغاز شده باشد. اينك با گذشت بيش از يك دهه از آغاز پروسه كم‌آب شدن و روند خشك شدن درياچه اروميه و تشكيل ستاد احيا و صرف ميلياردها اعتبار، وضعيت اين درياچه به ثبات نرسيده است. به نظر مي‌رسد بزرگ‌ترين معضل در مسير احياي درياچه اروميه ناديده گرفتن نقش موانع بر شريان‌هاي اصلي حيات درياچه اروميه است كه در اين ميان تصميمات مديران استاني و عدم آينده‌نگري آنان اساسي است.
1- دخالت‌هاي انساني و ساخت سد و آب‌بند: دليل برهم خوردن تغييرات در اكوسيستم حوضه آبريز درياچه اروميه دخالت‌هاي انساني است. ده‌ها سد و آب‌بند كه توسط وزارت كشاورزي و وزارت نيرو روي شريان‌هاي حياتي تامين آب درياچه اروميه در سه استان كردستان، آذربايجان غربي و آذربايجان شرقي احداث شده‌اند را مي‌توان دليل اصلي خشكي تدريجي درياچه اروميه ذكر كرد.
2- كشاورزي: در حال حاضر مصرف آب كشاورزي در حوضه آبريز درياچه اروميه حدود چهار ميليارد و ٣٠٠ ميليون مترمكعب است كه بسيار بالاتر از ظرفيت اين حوضه است. بايد روي كاشت محصولات كشاورزي مانند انگور به جاي محصولات آب‌بر از جمله سيب و چغندركه بخش زيادي از اين مصرف را به خود اختصاص داده‌اند به مانند الگوي مناسب كشاورزي منطقه تمركز كرد.
3- پل ميان‌گذر درياچه اروميه: مطالعات دو تن از دانشجويان دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر نشان مي‌دهد كه « احداث پل ميانگذار منجربه اختلال درچرخه طبيعي گردش آب درياچه، رسوب‌گذاري غيرمتعارف و كاهش ظرفيت خودپالايي آب درياچه شده كه به زوال تدريجي اكوسيستم منطقه منجر خواهد شد. بررسي آنها از طريق تصاوير ماهواره‌اي نشان مي‌دهد كه احداث بزرگراه يكي از دلايل خشكي آن است. در صورت ادامه روند كاهشي آب درياچه كه به افزايش ميزان نمك آن خواهد انجاميد، چرخه غذايي و سامانه زيستي درياچه به‌هم ريخته و محيط زيست تالاب دستخوش دگرگوني مي‌شود.»
4- انتقال آب زاب به درياچه اروميه: انتقال آب از يك حوضه ديگر به سمت درياچه اروميه هم راهكار مناسبي نيست. با انتقال آب زاب از طريق طرح كاني سيب پيرانشهر علاوه بر تشديد مشكلات مرزنشينان در حوزه زاب، نجات درياچه اروميه هم امكان‌پذير نيست.
5- كم‌آبي و تغييرات اقليمي: اين موضوع بهانه خوبي براي خشك شدن درياچه اروميه نيست. خشكسالي همواره در دوره‌هاي مختلف از گذشته تاكنون وجود داشته است اگر قرار بود اين تغييرات موثر باشند درياچه وان تركيه هم بايد دچار سرنوشت درياچه اروميه مي‌شد.
اميدي به احياي درياچه اروميه وجود ندارد. «دخالت‌هاي خودخواهانه» انساني مهم‌ترين عامل مرگ تدريجي درياچه اروميه هستند.