واكنش‌هاي متفاوت به بيانيه مشترك ايران و 1+5
از تمجيدهاي جديد تا انتقادات هميشگي
گروه سياسي| سختي مذاكرات تمامي ندارد. حالا دولت بايد خود را براي پاسخگويي به منتقدان داخلي‌اش آماده كند. همان‌ها كه معتقدند در مذاكرات لوزان امتيازات زيادي به غربي‌ها داده شد. حتي بيش از امتيازت توافق ژنو. يك روز بعد از رسيدن ايران و كشورهاي 1+5 به تفاهم سياسي در مذاكرات هسته‌اي، ارزيابي‌ها از اين موضوع در تهران اصلا يكدست نيست. در حالي كه عده‌اي از پيروزي و موفقيت تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي مي‌گويند، عده ديگري نيز معتقدند وضعيت عكس اين بوده است. ديروز اما نكته قابل توجه حمايت ائمه جمعه از تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي و نتيجه حاصل از مذاكرات لوزان بود. هر چند دولتي‌ها 18 ماه قبل و به دنبال توافق ژنو نيز تجربه مشابهي از حملات سياسي داخلي دارند اما به نظر مي‌رسد اين‌بار موج انتقادات از تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي قدري متفاوت‌تر از قبل است. نكته مشهود كمرنگ‌تر بودن موضع‌گيري‌هاي انتقاد آميز است. تا آنجا كه حتي برخي چهره‌هاي منتقد دولت نيز در حمايت از نتيجه مذاكرات لوزان سخن گفته‌اند.
حمايت‌هاي دلگرم‌كننده
اختلافات بر سر برداشت‌هاي داخلي از تفاهم سياسي ايران و 1+5 بيش از هر جاي ديگر در ميان نمايندگان مجلس بروز كرده است. اين اما اتفاق جديدي نيست. دولتي‌ها همواره در مجلس حاميان و منتقدان سرسخت خود را داشته‌اند. تا اينجاي كار شايد مهم‌ترين موضع‌گيري مجلسي‌ها مربوط به علاالدين بروجردي، رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس باشد كه تنها دقايقي بعد از قرائت بيانيه مشترك در گفت‌وگو با شبكه خبر سيما تاكيد كرد كه «ايران در مصاف سياسي موفق به اثبات توانمندي خود شد». وي با تاكيد بر اينكه حرف‌هاي اوباما در مورد اينكه در صورت تخطي ايران، تحريم‌ها بازخواهد گشت، گفت: «اين حرف‌ها صرفا يك مانور سياسي و يك توجيه است براي اينكه همه‌چيز را پذيرفته‌اند، پذيرفته‌اند كه ايران اين حق را دارد، پذيرفته‌اند كه فتواي مقام معظم رهبري مبناي پذيرفته شده و قابل قبول است.» موضع‌گيري مثبت رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس كه همزمان عضو شوراي عالي امنيت ملي نيز هست، مي‌تواند براي دولتي‌ها دلگرم‌كننده باشد. مخصوصا اينكه برخي اعضاي ديگر اين كميسيون نيز در ساعات بعد از قرائت تفاهم سياسي در قامت مدافعان نتيجه مذاكرات لوزان ظاهر شده‌اند. از جمله اين اعضا محمد صالح جوكار از نمايندگان نزديك به جبهه پايداري است كه به خبرگزاري ايلنا گفته «بهترين دستاورد را در 35 سال اخير داشتيم». همچنين منصور حقيقت‌پور، نايب‌رييس كميسيون امنيت ملي مجلس نيز به همين خبرگزاري گفته كه «جامعه جهاني عاقبت دريافت كه ايران به دنبال برنامه اتمي تسليحاتي نبوده و نيست. » در اين ميان حتي يك عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي به خبرگزاري خانه ملت گفته كه نتيجه مذاكرات بيش از يك توافق برد-برد بوده است. عوض حيدرپور معتقد است: «اگر بخواهم در يك جمله از نتيجه مذاكرات بگويم، اين خواهد بود كه بيانيه مشترك گلي بود كه ما زديم و نتيجه يك هيچ را براي ايران به ارمغان آورد و ما برنده اين مذاكرات بوديم. » او تاكيد كرده كه ايران در اين مذاكرات هيچ امتيازي به طرف مقابل نداده است.
منتقدان در موضع هميشگي
در مقابل اما طيف منتقد دولت در مجلس برداشتي كاملا متفاوت را از تفاهم سياسي شكل گرفته بين ايران و 1+5 ارايه داده است. برداشتي كه ديروز توسط چهره‌هاي مطرح جريان مخالف دولت بيان شد. از جمله علي محمد بزرگواري كه به خبرگزاري فارس گفته است: «وضعيت تحريم‌ها بهتر كه نشد بدتر هم شد و سايه تحريم‌هاي سنگين‌تر به بهانه‌هاي مختلف بر سر كشور سنگيني خواهد كرد. در اين ميان تنها كساني كه بيش از همه دستاورد داشتند اسراييل و عربستان بودند. » مهدي كوچك‌زاده و حميد رسايي دو تن از چهره‌هاي شناخته شده نزديك به جبهه پايداري نيز در سايت‌هاي شخصي خود واكنش‌هاي منفي به نتيجه مذاكرات نشان دادند. حميد رسايي نوشته كه «امروز به جرات مي‌گويم توافقنامه جديد لوزان عقب‌نشيني‌هاي بيشتري نسبت به توافقنامه ژنو دارد.» او تاكيد كرده در جريان اين مذاكرات «كلاه گشادي» به سر دولت رفته است. مهدي كوچك‌زاده نيز با تاكيد بر اينكه بايد در انقلابي‌گري وزير امور خارجه كشورمان شك كرد، نوشته كه تيم هسته‌اي در مذاكرات اخير ملت ايران را «تحقير» كرده است. همچنين مهرداد بذرپاش نيز به خبرگزاري فارس گفته است: «با اجراي توافق اخير، بايد مقدمات برگزاري مراسم ختم صنعت هسته‌اي را آماده كرد. » او از دولت و وزارت خارجه خواسته تا «فكت شيفت» امريكايي‌ها را تكذيب كنند. سخنراني حميد روحاني پيش از خطبه‌هاي ديروز در نماز جمعه تهران نيز مجال ديگري براي انتقاد از نتيجه مذاكرات هسته‌اي بود. جايي كه اين منتقد دولت با اشاره به بيانيه مشترك ايران و 1+5 گفت: «ملت ايران هنوز از جريان مذاكرات هسته‌اي دلواپس و نگران است، انتشار اين بيانيه نه تنها از نگراني ملت ايران نكاست بلكه نگراني‌ها را بيشتر كرد، نكند با اين مذاكرات و انتشار اين‌گونه بيانيه‌ها آرمان ملت ايران پايمال شود، خون شهدا پايمال شود. نكند هدف ملت ايران كه شعار «انرژي هسته‌اي حق مسلم ماست» از دست برود. » اما در جريان واكنش‌هاي منفي به تفاهم سياسي لوزان اين اسماعيل كوثري بود كه نامش بيش از ديگران در رسانه‌ها به چشم مي‌خورد. او در گفت‌وگويي با خبرگزاري تسنيم گفت كه «امريكا در بيانيه لوزان به تمام خواسته‌هاي خود در مذاكرات هسته‌اي رسيد اما ايران به خواسته اصلي خود كه لغو كامل تحريم‌ها بود، نرسيده است. » اين عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس معتقد است در جريان مذاكرات هسته‌اي تنها وقت ملت ايران گرفته شد و نهايتا نيز حرف غربي‌ها به اجرا در آمد. او در اظهارنظري ديگر به خبرگزاري فارس هم گفته كه «تيم مذاكره‌كننده ايران در مذاكرات هسته‌اي بسيار سستي كرده و آنچه كه بايد به آن دست پيدا مي‌كرده محقق نشده و نتيجه كار قابل قبول نيست. » با اين وجود آنچه كه در ميان اخبار منتشر شده توسط رسانه‌هاي منتقد دولت به چشم مي‌خورد اين است كه موج حملات به دولت نسبت به دوره‌هاي قبل مذاكرات هسته‌اي و خصوصا آذرماه سال 92 و توافق ژنو به شكل مشهودي كمتر شده است. در روزهاي پيش از تفاهم سياسي لوزان نيز، زماني كه وزير خارجه كشورمان از يك بيانيه مشترك خبر داده بود طيف‌هاي سياسي منتقد و رسانه‌هاي منسوب به اين جريان آن را به يك «توافق دو مرحله‌اي» تعبير كردند و حتي برخي ناظران اين جريان آن را «بي معنا» خواندند. اين تعبير در روز بعد از تفاهم سياسي نيز در رسانه‌هاي جريان منتقد دولت تكرار شد.
منتقداني كه حامي مذاكرات شدند
از ميان چهره‌هاي منتقد دولت در مجلس شايد اظهارنظر محمد دهقان، عضو هيات رييسه و اعضاي متنفذ جمعيت ايثارگران قابل تامل باشد كه به خبرگزاري فارس گفته است «عزت ايران در مذاكرات حفظ شد» و «تيم هسته‌اي كشورمان اهل باج دادن نيست. » در همين حال سيد حسين نقوي حسيني، سخنگوي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس نيز كه ديگر چهره‌هاي منتقد دولت محسوب مي‌شود در اظهارنظرهاي خود بي‌آنكه انتقادي را متوجه تيم مذاكره‌كننده كرده باشد تنها به اين موضوع بسنده كرده كه «چارچوب به دست آمده مي‌تواند زمينه‌ساز تهيه پيش‌نويس توافقنامه باشد.» 18 ماه پيش و بعد از توافق ژنو اين دو چهره از اصلي‌ترين هدايت‌كنندگان حمله به وزير خارجه در مجلس بودند. مواضع امروز آنها كه كاملا متفاوت با موضع‌گيري 18 ماه پيش از آن است مي‌تواند نشانه خوبي براي دولتي‌ها باشد. در چنين شرايطي هر چند فردا و با آغاز به كار مجلس در سال جديد بايد منتظر موضع‌گيري شفاف‌تر بهارستان در قبال تفاهم حاصل شده بود، اما مجموعه موضع‌گيري‌هاي ديروز نشان از آن دارد كه احتمالا اين‌بار دولتي‌ها با موضعي منسجم‌تر در مجلس مواجه خواهند شد كه احتمالا همسويي بيشتري با آنها دارد. كما اينكه نشانه‌هاي حمايت بهارستان از نتيجه مذاكرات لوزان نيز جدي‌تر از دوره‌هاي قبل مذاكرات است. نكاتي كه مي‌تواند زمينه را براي تحرك منتقدان دولت فراهم كند به مواردي چون بحث تغيير كاربري فردو يا وضعيت نيروگاه طنز و لغو تحريم‌ها بر مي‌گردد كه در فاصله 24 ساعت بعد از حصول تفاهم سياسي برخي نمايندگان موضع‌گيري‌هايي اميدواركننده در اين زمينه داشته‌اند. از جمله مي‌توان به سخنان فتح‌الله حسيني، عضو كميسيون امنيت ملي مجلس اشاره كرد كه گفته «دشمنان به دنبال اين بودند كه سايت فردو را به‌طور كامل به تعطيلي بكشانند اما ما شاهديم با ايستادگي تيم مذاكره‌كننده نه تنها اين سايت تعطيل نشد بلكه فعاليت‌هاي خود را در حوزه فيزيك هسته‌اي ادامه خواهد داد. » پيش از اين در دوره‌هاي قبلي مذاكرات نمايندگان سعي مي‌كردند تا با تامل بيشتري نسبت به دستاوردهاي تيم هسته‌اي كشورمان اظهارنظر كنند. صراحت بيشتر نمايندگان در حمايت از نتيجه مذاكرات شايد كار را قدري براي دولتي‌ها آسان‌تر كند.