بالا گرفتن دعواي آنكارا و واشنگتن در مورد كردها
ترامپ تركيه را
به نابودي تهديد كرد
شهاب شهسواري
رييس‌جمهور امريكا مي‌گويد با انتشار يك پيام در فضاي مجازي كه به نظر مي‌رسد، محتواي آن با اعضاي كابينه‌اش به ويژه وزير امور خارجه هماهنگ نشده است، گفت كه در صورت حمله تركيه به كردهاي متحد امريكا «اقتصاد تركيه را نابود كند»، تهديدي كه با واكنش تند مقام‌هاي تركيه مواجه شده است. همزمان وزير خارجه امريكا كه دو روز پيش با همتاي تركيه‌اي خود در مورد برنامه امريكا در مورد خروج نظاميان اين كشور از سوريه تلفني گفت‌وگو كرده بود، در مورد تهديد رييس‌جمهور كشورش اظهار بي‌اطلاعي كرده و تهديد به «نابودي اقتصاد تركيه» را مشابه «تحريم و اين چيزها» توصيف كرده است. مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه با انتقاد از اظهارنظر توييتري ترامپ گفته است: «متحدان استراتژيك نبايد از طريق شبكه‌هاي اجتماعي با هم حرف بزنند.» به نوشته رويترز، صبح دوشنبه و بعد از اظهارنظر ترامپ در مورد «نابودي اقتصادي تركيه» نرخ برابري لير تركيه با دلار امريكا نزديك به يك و نيم درصد سقوط كرد. به نوشته اين خبرگزاري بريتانيايي، هر دلار امريكا در بازارهاي ارزي تركيه با نرخ 5/5 لير معامله مي‌شود. مايك پمپئو، بعد از گفت‌وگوي تلفني‌اش با وزير خارجه تركيه گفته بود به رسيدن يك توافق با تركيه در مورد آينده كردها در سوريه «خوش‌بين» است، اما اظهارنظر غافلگير‌كننده ترامپ كه بامداد دوشنبه به وقت تهران منتشر شد، نشان از بن‌بست در مذاكرات دو كشور دارد.
با شكست مذاكرات ميان امريكا و تركيه در مورد سرنوشت نيروهاي شبه‌نظامي كرد در شمال سوريه، آنكارا هم به فهرست كشورهايي اضافه شد كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا آنها را به نابودي اقتصادي و تحريم تهديد مي‌كند. دونالد ترامپ يكشنبه شب در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييتر خود نوشت: «اگر تركيه به كردها حمله كند به لحاظ اقتصادي آنها را نابود مي‌كنيم. بايد يك نوار حائل 20 مايلي ايجاد شود، براي هر دو طرف؛ نمي‌خواهم كه كردها هم تركيه را تحريك كنند.» موضوع نوار حائل در مرزهاي سوريه و تركيه اولين‌بار است كه از سوي يك مقام امريكايي مطرح مي‌شود، جزيياتي از اين پيشنهاد دونالد ترامپ كه به صورت اختصاصي توسط او در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شده است، خبري نشده است و معلوم نيست آيا چنين پيشنهادي با طرف ترك مطرح شده است يا اينكه نظر شخصي دونالد ترامپ است. اظهارات دونالد ترامپ در شرايطي بيان مي‌شود كه هفته پيش، رييس‌جمهور تركيه رجب طيب اردوغان، حاضر نشد جان بولتون، مشاور امنيت ملي دونالد ترامپ كه براي توضيحات در مورد خروج نظاميان امريكا به آنكارا سفر كرده بود را به حضور بپذيرد. وزير خارجه ايالات متحده امريكا كه براي توضيح تصميم امريكا به خروج از خاك سوريه به 9 كشور عربي منطقه آسياي غربي سفر كرده است، در برابر خبرنگاران حاضر به توضيح بيشتر در مورد سخنان ترامپ نشد و گفت: «بايد از خود رييس‌جمهور سوال كنيد.» پمپئو كه براي گفت‌وگو با مقام‌هاي عربستان سعودي در رياض به سر مي‌برد در پاسخ به سوال خبرنگاران در مورد سرنوشت فرمان دونالد ترامپ درباره خروج نيروهاي امريكايي از خاك سوريه گفت: «تصور نمي‌كنم هيچ تغييري در برنامه خروج 2000 يونيفورم‌پوش امريكايي از سوريه ايجاد شده باشد.» ديپلمات ارشد امريكايي در مورد ماهيت اظهارنظر ترامپ در مورد «نابود كردن اقتصاد تركيه» گفت: «ما عليه خيلي جاها تحريم‌هاي اقتصادي اعمال كرده‌ايم، احتمالا منظور او هم همين چيزها بوده است، بايد از خودش بپرسيد.» او در مورد پيشنهاد توييتري رييسش در مورد ايجاد منطقه حائل در خاك سوريه هم در برابر خبرنگاران دست خالي بود و گفت: «اگر بتوانيم يك سازوكار امنيتي و سرزميني درست پيدا كنيم، براي همه در منطقه خوب است.»
امريكا همكاري با تروريست‌ها را متوقف كند
ابراهيم كالين، سخنگوي رياست‌جمهوري تركيه بلافاصله بعد از اظهارنظر رييس‌جمهور امريكا، او را به همكاري و اتحاد با تروريست‌ها متهم كرد و در حساب كاربري توييتر خود دونالد ترامپ را خطاب قرار داد و نوشت: «اين يك اشتباه مهلك است كه كردهاي سوريه را با PKK يك كاسه مي‌كنيد، با گروهي كه در فهرست گروه‌هاي تروريستي ايالات متحده قرار دارد و شاخه آن در سوريه نيروهاي دموكراتيك سوريه/يگان‌هاي مدافع خلق نام دارد. تروريست‌ها نمي‌توانند متحدان و شركاي شما باشند. تركيه انتظار دارد كه ايالات متحده امريكا به اتحاد استرتژيك ميان دو كشور احترام بگذارد و اجازه ندهد، اين رابطه در سايه تبليغات تروريست‌ها قرار بگيرد.»
از تحريم‌هاي ترامپ نمي‌ترسيم
مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه هم كه در نشست خبري مشترك با وزير خارجه لوكزامبورگ در برابر خبرنگاران صحبت مي‌كرد، تصريح كرد: «تركيه از تهديدهاي ترامپ نمي‌ترسد.» اين مقام تركيه تاكيد كرد چه امريكا از سوريه برود و چه نرود، تغييري در برنامه تركيه براي حمله به شمال اين كشور ايجاد نخواهد شد. به گفته چاووش اوغلو «اگر برنامه عقب‌نشيني با بهانه مسخره قتل عام كردها توسط تركيه متوقف شود كه بهانه‌اي موهوم است، ما باز هم به اجراي برنامه عملياتي خود ادامه خواهيم داد.»
وي تاكيد كرد: «تركيه با ايجاد يك منطقه حائل مشكلي ندارد، اما شركاي استراتژيك و متحدان نبايد از طريق شبكه‌هاي اجتماعي با هم حرف بزنند.» اين ديپلمات تركيه گفت: «با تهديد اقتصادي تركيه هيچ چيز نصيب كسي نمي‌شود. كاري كه بايد كرد، اين است كه بايد با هم گفت‌وگو كنيم تا ببينيم چه راهكاري وجود دارد و اين مساله چگونه قابل حل است.» فخرالدين آلتون، مدير ارتباطات رياست‌جمهوري تركيه هم در واكنش به سخنان ترامپ گفته است: «تركيه حامي كردهاست، نه دشمن آنان. كشور ما قاطعانه به نبرد با تروريسم ادامه مي‌دهد. ترور، ترور است و بايد ريشه‌هاي آن خشكانده شود، اين دقيقا همان كاري است كه تركيه در خاك سوريه انجام مي‌دهد.»
تحريم‌هاي تركيه
تركيه و ايالات متحده امريكا هر دو از اعضاي پيمان امنيتي-نظامي ناتو محسوب مي‌شوند و دو پايتخت يكديگر را متحد استرتژيك مي‌خوانند. اما اختلاف‌نظرها ميان آنكارا و واشنگتن طي دو سال گذشته به صورت پيوسته ادامه پيدا كرده است تا جايي كه كار به تحريم دو مقام ارشد تركيه توسط امريكا رسيد. كاخ سفيد، تابستان امسال دو مقام ارشد تركيه را به دليل آنچه «مشاركت در حبس كشيش اندرو برانسون» عنوان كرده بود، تحريم كرد. هر چند نهايتا اين كشيش تبعه امريكا از حبس آزاد شد و به امريكا برگشت، اما تحريم‌هاي اعمال شده عليه مقام‌هاي تركيه برداشته نشد. امريكايي‌ها در عين حال قراردادهاي نظامي فروش جنگنده‌هاي مدرن به تركيه را نيز به دليل قرارداد تركيه با روسيه براي خريد سامانه‌هاي ضد هوايي مدرن اس-400 به حالت تعليق درآورده‌اند. اختلافات ميان دو كشور از ابتداي سال جاري باعث سقوط شديد ارزش برابري لير تركيه شد، اما دولت تركيه در ماه‌هاي اخير توانسته بود اين بحران را كنترل كند. معلوم نيست كه تهديد جديد رييس‌جمهور امريكا به «نابودي اقتصاد تركيه» تا چه اندازه بر روابط دو كشور تاثير بگذارد و آيا بحران سقوط ارزش پول ملي تركيه دوباره از سر گرفته مي‌شود يا نه.
پمپئو: براي رسيدگي به پروند خاشقجي قول گرفتم
نزديك به چهار ماه بعد از ترور فجيع يك روزنامه‌نگار منتقد پادشاهي عربستان سعودي درون كنسولگري اين كشور در استانبول، وزير خارجه امريكا در رياض گفته است كه در مورد رسيدگي به اين پرونده از پادشاه و وليعهد عربستان كه از سوي رسانه‌ها به عنوان متهم اصلي فرمان اين ترور معرفي مي‌شوند، قول گرفته است. پمپئو كه سفرش را به 9 كشورش عربي غرب آسيا به دليل آنچه «درگذشت يكي از اقوام» عنوان شده است، ناتمام ماند و بدون سفر به كويت به پايان رسيد، در رياض تاكيد كرده است كه چهار ماه بعد از ترور جمال خاشقجي، پادشاه و وليعهد عربستان به او وعده داده‌اند «مجازات و محاكمه مسوولان اين ترور انجام شود.» به گفته پمپئو، پادشاه عربستان و پسرش در مورد «فرآيند قضايي و فرآيند تحقيقات در مورد اين قتل درون خاك عربستان» به او توضيح داده‌اند. مقام‌هاي تركيه نسبت به عملكرد عربستان در اين پرونده ناراضي هستند و بارها گفته‌اند كه عربستان بايد متهمان اين قتل را براي مجازات به خاك تركيه مسترد كند. ايالات متحده امريكا به عنوان متحد اصلي عربستان، از پادشاهي اين كشور در لاپوشاني پرونده ترور جمال خاشقجي حمايت كرده است. پمپئو كه طي روزهاي جاري به شدت به دليل عدم موضع‌گيري در مورد سركوب منتقدان، شكنجه زندانيان و بازداشت فعالان حقوق بشر در عربستان سعودي تحت فشار بود، به خبرنگاران گفته است كه «برخي نگراني‌هاي حقوق بشري از جمله مساله بازداشت فعالان حقوق زنان در عربستان سعودي را در ديدار با پادشاه و وليعهد اين كشور در ميان گذاشته است.»