درباره آلبوم «هنوز آواز» با اجراي شاهزيدي و ميرجلالي
دور از افسارگسيختگي تكنيك
نيوشا مزيدآبادي
آنچه امروزه ما از موسيقي اصيل ايراني مي‌شناسيم با آثار باقي‌مانده از گذشتگان و اساتيدمان، تفاوت‌هاي فراوان دارد. اگر نخستين نمونه‌هاي ضبط شده از موسيقي اصيل اين سرزمين در دوره قاجار را، سنگ محك و معياري براي شناخت فرم اين موسيقي درنظر بگيريم، به آساني متوجه اين تمايز خواهيم شد.
در روزگار كنوني سهولت در ضبط موسيقي و نيز رواج نگاه غربي در انديشه‌هاي موسيقايي آهنگسازان و نوازندگان و تاكيد آنها بر اجراي تكنيك، فرم ارايه آثار موسيقايي را عوض كرده، چنان‌كه حالا كمتر گروه موسيقي ايراني را مي‌شناسيم كه با تعداد نوازندگان كم روي صحنه برود يا كاري را منتشر كند.
مضاف بر اين غلبه تكنيك بر محتواي موسيقي و تاكيد نوازندگان ايراني بر نمايش دانسته‌هاي تكنيكال خود، اثر مخربي بر حس دروني قطعات گذاشته است. اجراي آواز هم در اين زمانه كه از در و ديوار شهر بندهاي تباني سرازير است، كمرنگ شده و ديگر كمتر خواننده آوازي است كه سنگ اين هنر ايراني را به سينه بزند. اما مدتي است مركز موسيقي حوزه هنري در زمينه انتشار آلبوم دست به اقدام جالبي زده و آثار برخي از موسيقيدانان اصيل ايراني را منتشر مي‌كند.
يكي از آلبوم‌هايي كه در آخرين ماه پاييز امسال توسط اين مركز منتشر شد، «هنوز آواز» با اجراي تار شهرام ميرجلالي و آواز علي‌اصغر شاهزيدي بود كه در همان مواجهه اول هر بيننده‌اي را متوجه فرم متفاوت خود مي‌كرد. آنسامبل مورد استفاده در اين آلبوم به اصيل‌ترين گروه‌هاي موسيقي در دوره قاجار وفادار است؛ يعني يك ساز زهي يا زخمه (در اينجا تار)، يك تنبك و خواننده. طبيعي است براي چنين آنسامبلي، فرم اجراي موسيقي نيز بايد به اصيل‌ترين حالت‌هاي موسيقي نزديك باشد. به همين دليل ميرجلالي هر بخش را با يك قطعه ضربي آغاز مي‌كند و پس از آن به ساز و آواز مي‌رسد.
از مهم‌ترين ويژگي‌هاي «هنوز آواز» تكنيك نوازندگي شهرام ميرجلالي در اجراي جواب آوازها و قطعات ضربي و نيز آواز بكر و خالص علي‌اصغر شاهزيدي است. ميرجلالي با آنكه به فنون نوازندگي تار مسلح است و از تكنيك هم بي‌بهره نيست اما بي‌تكلف و بي‌آنكه بخواهد چيزي را به رخ شنونده بكشد، از آنها در خدمت احساس موسيقي بهره مي‌گيرد. به فراخور همين نگاه محمود رفيعيان نيز در قامت نوازنده تنبك، به‌جاي آنكه نقش مستقلي داشته باشد و به عنوان يك رنگ صوتي مورد توجه قرار بگيرد، نقشي همراهي‌كننده دارد؛ نقشي كه گاه در برخي قسمت‌هاي ضربي شخصيتي مستقل پيدا مي‌كند كه مختصر است و مفيد.آلبوم «هنوز آواز» در شور، افشاري، دشتي، چهارگاه و بيات اصفهان اجرا و ضبط شده و نمونه كاملي است از موسيقي اصيل ايراني پيش از دوره افسارگسيختگي سرعت، تكنولوژي و تكنيك.