گروه ديپلماسي
امروز سفر سه روزه حسن روحاني، رييس‌جمهور كشورمان به عراق با ديدار با آيت‌الله سيستاني، مرجع عاليقدر شيعه در نجف اشرف به پايان مي‌رسد و وي به تهران بازمي‌گردد. رييس دولت كشورمان در اين سفر سه روزه به كاظمين، بغداد، كربلا و نجف رفت و علاوه بر زيارت اماكن متبركه با چهره‌هاي سياسي از طيف‌هاي متعدد و متنوع سياسي ديدار و گفت‌وگو كرد. از نخست وزير و رييس‌جمهور تا رييس‌پارلمان، از سياستمداران جوان عراقي كه حرف‌هاي تازه‌اي براي گفتن در فضاي سياسي اين كشور دارند تا چهره‌هايي كه از سال 2003 تاكنون در دولت‌هاي مختلف، سكان قدرت را در اختيار داشته‌اند. در حالي كه نخستين روز از سفر روحاني به عراق با امضاي 5 سند و توافقنامه همكاري به پايان رسيد، روز دوم هيات‌هاي مهمان و ميزبان شاهد اتفاق مهم‌تري بودند كه در بيانيه مشترك دو كشور متبلور شد.
عراق، يكصدا موافق توسعه رابطه با ايران
ديدار با سيدعمار حكيم، رييس جريان حكمت وطني، فالح الفياض رييس حشدالشعبي و مشاور امنيت ملي، «محمد الحلبوسي» رييس مجلس، حيدر العبادي نخست‌وزير سابق، نوري مالكي، نخست وزير اسبق عراق و رييس ائتلاف دولت قانون در كنار سخنراني در جمع نخبگان عراقي و حضور در همايش مشترك تجاري دو كشور از جمله برنامه‌هاي حسن روحاني در روز دوم سفر به عراق بود.
سيد عمار حكيم در ديدار با رييس‌جمهور ضمن ارايه گزارشي از اوضاع اجتماعي، سياسي و فضاي عمومي در عراق، گفت: امروز عراق توانسته است از چالش‌هاي بزرگ عبور كند و در مسير بازسازي و توسعه قرار بگيرد و مطمئنا توسعه بيش از پيش روابط و همكاري‌ها با ايران مي‌تواند در تسريع اين روند، موثر باشد.وظيفه خود مي‌دانيم تا در برابر فضاسازي‌ها، زياده‌خواهي‌ها و تبليغات گسترده مستكبران و قدرت‌هاي بزرگ عليه جمهوري اسلامي ايران ايستادگي كنيم.
فالح الفياض نيز در ديدار جداگانه با مهمان ايراني دولت عراق تأكيد كرد كه عراق همواره خود را مدافع جمهوري اسلامي ايران در عرصه‌هاي گوناگون مي‌داند و به دستاوردها و پيشرفت‌هاي سياسي، اقتصادي، منطقه‌اي و بين‌المللي همسايه برادر خود ايران افتخار مي‌كند.
حيدرالعبادي نيز در ديدار با هيات ايراني به رياست رييس‌جمهور گفت: همه احزاب و سياسيون عراق از گسترش همكاري‌ها و روابط با جمهوري اسلامي ايران حمايت مي‌كنند و هيچ عاملي نمي‌تواند در اين روابط استراتژيك خدشه‌اي وارد كند.
نوري مالكي نيز در ديدار با رييس‌جمهور ايران سفر وي به عراق را سفري مهم و تاريخي در مناسبات دو‌كشور دانست و با تاكيد بر حمايت همه احزاب و گروه‌هاي سياسي عراق از توسعه روابط با ايران گفت: ايران و عراق مي‌توانند روابط و همكاري‌هاي خود را در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي، تجاري، سرمايه‌گذاري و همكاري‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي بيش از پيش گسترش دهند.
حسن روحاني پس از پايان ديدارها در بغداد، به زيارت حرم‌هاي مطهر اباعبدالله الحسين(ع) و باب الحوائج اباالفضل العباس(ع) مشرف شد.
گره‌گشايي از يك كلاف 40 ساله
چند روز پيش از سفر روحاني به عراق زمزمه‌هايي درباره تثبيت مجدد پيمان 1975 الجزاير ميان دو كشور در رسانه‌ها شنيده شد. همزمان سخنان روحاني پيش از سفر به عراق درباره لزوم لايروبي شط‌العرب اين گمانه‌زني‌ها را تقويت كرد. روز گذشته در نهايت دو طرف با صدور بيانيه مشترك بر اجراي كامل «#پيمان_١٩٧٥_الجزاير با پروتكل‌ها و ضميمه‌هاي تكميلي و آغاز اجراي لايروبي شط‌العرب» تاكيد كردند. اين توافق ميان تهران و بغداد در حالي حاصل شد كه برخي رسانه‌هاي وابسته به جريان بعث شامگاه دوشنبه در خبرسازي‌هاي هدفمند ادعا كردند كه دو طرف توافق كردند فعلا تثبيت و اجراي 1975 را معلق نگه دارند و درباره آن صحبتي نكنند. همزمان برخي منابع از داخل عراق نيز گزارش دادند كه دولت عادل عبدالمهدي، نخست‌وزير براي مخالفت با اجراي مفاد اين عهدنامه از سوي برخي بازيگران غيرعراقي و البته چهره‌هاي ضدايراني داخلي تحت فشار است. نهايتا انتشار اين بيانيه مشترك نشان داد كه بغداد سر تسليم ندارد و متوجه فوايد سياسي، امنيتي و اقتصادي بازگشت دو طرف به اجراي مفاد اين معاهده است. متن اين بيانيه مشترك به شرح زير است:
«بر اساس دعوت رسمي، عراق ميزبان جناب آقاي دكتر حسن روحاني، رييس‌جمهوري اسلامي ايران و هيات بلند پايه همراه ايشان بود. اين سفر كه در تاريخ 20/12/1397 (11/3/2019) آغاز شد، سه روز به طول انجاميد. استقبال گرم عراق از جناب آقاي دكتر روحاني، نشان‌دهنده عمق روابط صميمانه دو كشور بوده و نقطه عطفي براي ايجاد همكاري راهبردي ميان دو كشور و توسعه روابط بين دو ملت و دو كشور برادر در همه زمينه‌ها براساس همكاري عميق و عدم دخالت در امور داخلي يكديگر به شمار مي‌آيد.
عراق با اشاره به اينكه جمهوري اسلامي ايران نخستين كشوري بود كه براي مبارزه با تروريسم به ارايه كمك‌هاي لجستيك و مشاوره‌اي به عراق مبادرت ورزيد و در كنار اين كشور عليه تروريسم ايستاد، از موضع جمهوري اسلامي در كمك به عراق براي مبارزه با تروريسم قدرداني كرد. طرف ايراني تصميم عراق مبني بر اينكه در تحريم‌ها عليه ايران همراه نخواهد بود را مورد تقدير قرار داد. همچنين طرف ايراني بر موضع ثابت خود مبني بر حمايت از فرايند سياسي در عراق كه با مشاركت همه مردم اين كشور تبلور يافته است و نيز حمايت از تماميت ارضي، حاكميت ملي و همه اقدامات اين كشور براي مبارزه با تروريسم تاكيد كرد.
دو طرف گفت‌وگوهاي مهمي را در فضايي برادرانه، دوستانه و سازنده برگزار كردند و علاقه‌مندي خود را براي توسعه روابط سياسي، امنيتي، اقتصادي، بهداشتي، تجاري، فرهنگي، علمي و فناوري و غيره ابراز داشتند. دو طرف، همچنين ضمن يادآوري عمق پيوندهاي تاريخي، مردمي، فرهنگي، ديني و جغرافيايي ميان ايران و عراق بر نزديكي فرهنگي و تمدني دو كشور تاكيد كردند. علاوه بر اين دو طرف نقش دانشگاه‌ها و مراكز فرهنگي، علمي، فني و دانشگاهي را در اين راستا مورد اشاره قرار دادند. همچنين طرف ايراني اعلام آمادگي كرد تا تجارب علمي، پژوهشي و فناوري خود را در اختيار طرف عراقي قرار دهد و متقابلا طرف عراقي آمادگي خود را براي توسعه ظرفيت‌هاي علمي و تجربه بين دو كشور اعلام نمود. دو طرف همچنين شماري از موضوعات منطقه‌اي، چالش‌هاي مشترك، مبارزه با تروريسم، همكاري براي تقويت امنيت و ثبات منطقه و بنيان نهادن همكاري‌هاي اقتصادي كه به منافع و رفاه ملت‌هاي اين منطقه ياري رساند، مورد بحث و گفت‌وگو قرار دادند. دو طرف با اشاره به موضوع امنيت منطقه و نقش اساسي آنان در شكوفايي اقتصادي و پيشرفت تجاري آن، بر اين نكته تأكيد كردند كه برقراري امنيت در منطقه مسووليتي است كه بر عهده مردم آن است.دو طرف همچنين بر عزم راسخ خود براي مبارزه با تروريسم و جرايم سازمان يافته فراملي كه امنيت و صلح منطقه را تهديد مي‌كند و بر ضرورت تلاش همه‌جانبه براي ريشه‌كني تروريسم در ابعاد سياسي، مالي و فكري تأكيد ورزيدند.
طرفين درباره مجموعه‌اي از موضوعات مورد علاقه گفت‌وگو كرده و يادداشت‌هاي تفاهم در زمينه‌هايي مانند نفت، تجارت، بهداشت، حمل و نقل ريلي ميان شلمچه و بصره و تسهيل صدور رواديد براي تجار و سرمايه‌گذاران دو كشور به امضا رساندند. همچنين دو طرف در مورد پيش‌نويس توافقنامه امنيتي گفت‌وگو كردند و به منظور پيگيري‌هاي لازم و اتخاذ اقدامات اداري و قانوني، مقرر شد متن اين پيش نويس، رسما از طريق مجاري ديپلماتيك ارايه گردد.
طرفين بر اهميت ايجاد گذرگاه‌هاي مرزي جديد ميان دو كشور، تأسيس شهرك‌هاي صنعتي مشترك، اجرايي كردن انتقال يكسره كالا ميان دو طرف بدون نياز به تخليه بار در مرزهاي بين‌المللي دو كشور تاكيد كردند. دو طرف همچنين درباره اعزام نيروي كار ماهر بين دو كشور و همكاري بهداشتي، درماني، آموزشي، پزشكي، تجارت دارو و تسهيل ثبت شركت‌هاي دارويي در دو كشور بحث و گفت‌وگو كردند.
از سوي ديگر دوطرف بر به كارگيري تلاش خود براي افزايش حجم تبادلات در حوزه‌هاي تجاري، سرمايه‌گذاري، اقتصادي و خدمات فني، مهندسي و صنعتي كه مي‌تواند به توسعه هر چه بيشتر دو كشور و منطقه ياري رساند، تأكيد كردند. در اين راستا طرف ايراني اعلام آمادگي كرد كه از طريق ارايه خدمات و مشاركت شركت‌هاي ايراني در حوزه‌هاي ياد شده از بازسازي عراق پشتيباني نمايد. طرف عراقي نيز از مشاركت شركت‌ها و سرمايه‌گذاران ايراني استقبال كرد و خواستار ارايه تسهيلات متقابل براي فعاليت شركت‌ها و تجار عراقي در ايران به منظور تامين منافع مشترك گرديد.
دو طرف همچنين راه‌هاي تسهيل صدور رواديد براي شهروندان دو كشور با هدف گردشگري، زيارت، تجارت، گردشگري سلامت، زيارت‌هاي ديني را مورد بحث قراردادند. همچنين در اين راستا توافق شد كه صدور رواديد براي تجار و بازرگانان هر دو كشور تسهيل شود. افزون بر اين طرف ايراني اعلام كرد كه از تاريخ 12 فروردين 1398 (يكم آوريل 2019) صدور رواديد براي شهروندان عراقي رايگان خواهد بود. طرف عراقي نيز اعلام كرد كه به عنوان عمل متقابل، همزمان با طرف ايراني، همين اقدام را انجام مي‌دهد.
در خصوص شط‌العرب، طرفين بر عزم راسخ خود بر اجراي «عهدنامه مربوط به مرز دولتي و حسن همجواري بين ايران و عراق» مورخ 13 ژوئن 1975 و پروتكل‌هاي ضميمه و موافقتنامه‌هاي تكميلي آن، با حسن نيت و با دقت، تأكيد كردند و براين اساس، طرفين تصميم گرفتند تا عمليات مشترك پاكسازي و لايروبي شط‌العرب را به منظور بازگرداندن كانال اصلي قابل كشتيراني (تالوگ) بر اساس عهدنامه 1975 مذكور و پروتكل مربوطه آن در اسرع وقت آغاز كنند.
در چارچوب بند پيشين و بدون تأثيرگذاري بر مذاكرات طرفين در تعيين حدود مرزهاي دريايي بين دو كشور، پايانه الاميه كماكان يك پايانه عراقي در نظر گرفته مي‌شود.
طرف ايراني ضمن ابراز مراتب سپاس و قدرداني خود براي استقبال و ميهمان‌نوازي گرم عراق، براي دولت و ملت اين كشور تداوم پيشرفت و شكوفايي را آرزو مي‌كند.
يكي ديگر از آثار جنگ صدام از بين رفت
محمدجواد ظريف در صفحه توييترش به استقبال دستاوردهاي سفر روحاني به عراق رفته و نوشت: شب گذشته(دوشنبه)، نخست‌وزير عراق ميزبان شامي با حضور مهمانان بي‌نظيري از سياستمداران عراقي بود.امروز رهبران دو كشور بيانيه مشترك تاريخي را منتشر كردند، شامل تعهد بر اجراي عهدنامه ١٩٧٥ و لايروبي هر چه سريع‌تر رودخانه مرزي، كه (اين بيانيه مشترك) يكي ديگر از آثار جنگ صدام را از بين برد.