جهتگيري طبقاتي در اسلام
محمد زارع‌شيرين‌كندي
«زر و زور و تزوير» از عبارات گوياي مرحوم دكتر شريعتي در تفسير تاريخ اسلام است. با تباني و همدستي اين سه بوده كه حقپرستي و عدالتخواهي و آزاديخواهي همواره سركوب مي‌شده و بيشتر مردم در بدبختي و سيهروزي فرو رفتند. سه‌گانه «عرفان، برابري و آزادي» دقيقا در تقابل با سه‌گانه پيشين هستند. در نظر شريعتي، «زر و زور و تزوير» در جامعههاي مختلف به صورت‌هاي گوناگون ظهور و بروز كرده است. در جوامع اسلامي نيز در دورههاي مختلف به اشكال خاصي ظاهر شده است. او تاريخ اسلام را از همان زمان پيامبر تاكنون با اين سهگانهها تفسير ميكرد. در ايام دانشجويي بود كه كتاب «جهتگيري طبقاتي اسلام» را خواندم. پيش از آن برخي آثار شريعتي را مطالعه كرده بودم و ميتوان گفت تا حدودي با طرز تفكرش آشنا شده بودم، اما جهتگيري طبقاتي اسلام در روزهايي كه در كوي دانشگاه تهران در سال‌هاي 1374 و 1375 در وضع دشوار دانشجويي ميزيستم، مانند آبي بود كه به تشنهاي برسد. با جهتگيري طبقاتي اسلام انديشههاي چپ در نظرم جلوه ديگري پيدا كرد. مطالعه جهتگيري طبقاتي اسلام زيستن در دوره توسعه اقتصاد ليبرالي با پيامدهاي دردناكش از جمله گسترش فقر و فلاكت در ميان قشرهاي آسيبپذير جامعه را برايم بسيار مشكل كرد. در آن كتاب آمده است: «سيستم اقتصادي بايد سيستمي باشد كه به آن متجاوزي كه ميخواهد تجاوز كند امكان قانوني و عملي ندهد، نه اينكه امكان بدهد و بعد از نظر اخلاقي كنترلش كند، يعني نمي‌شود يك زيربناي سرمايهداري و استثماري و استعماري و يك روبناي اخلاقي بر مبناي عدالت و تقوا درست كرد».