امتياز به اسلام‌آباد يا تهران؟

وزارت خارجه ايالات متحده امريكا سه‌شنبه شب با صدور بيانيه‌اي دو گروه شبه‌نظامي تروريستي در مرزهاي ايران و پاكستان را به فهرست ويژه جهاني گروه‌هاي تروريستي اين كشور اضافه كرد. گروه تروريستي ارتش آزادي بخش بلوچستان در ماه‌هاي گذشته چندين عمليات تروريستي عليه شهروندان و اهداف‌چيني در جنوب غربي پاكستان انجام داده است. همزمان وزير خارجه امريكا با صدور بيانيه‌هايي مجزا گروه تروريستي موسوم به جيش العدل را كه مسوول چندين عمليات تروريستي و ربودن مرزداران ايراني در جنوب شرقي ايران بود، به عنوان گروه تروريستي در فهرست ويژه جهاني گروه‌هاي تروريست قرار داد. بر اساس اين بيانيه گروه موسوم به جيش العدل همان گروه جندالله است كه پيش‌تر در فهرست گروه‌هاي تروريستي قرار گرفته‌ بود. در بيانيه وزارت خارجه امريكا آمده است: «اين گروه از زمان تاسيس در چندين حمله كه به شهادت تعدادي از غيرنظاميان و مقام‌هاي دولتي ايران منجر شده است، از جمله بمب‌گذاري انتحاري فوريه 2019 و ربايش پرسنل امنيتي ايران در اكتبر 2018، نقش بازي كرده است.» حمله تروريستي 24 بهمن ماه سال گذشته در جاده خاش-زاهدان، با استفاده از يك خودروي بمب‌گذاري شده به اتوبوس حامل كاركنان سپاه پاسداران انقلاب اسلامي انجام شد كه باعث شهادت 27 تن از پرسنل سپاه و مجروح شدن 13 تن ديگر شد. اين اقدام تروريستي با محكوميت بين‌المللي مواجه شد، اما ايالات متحده امريكا به آن واكنشي نشان نداده ‌بود. اين گروه 24 مهرماه سال گذشته نيز با حمله به يك پاسگاه مرزباني ايران در نزديكي ميرجاوه، 14 نيروي مرزباني ايران را ربودند كه تعدادي از اين افراد همچنان در اسارت گروه تروريستي مذكور هستند. اين اولين‌بار است كه وزارت خارجه امريكا حملات اين گروه به شهروندان نظامي و غيرنظامي ايراني از جمله نيروهاي سپاه پاسداران را محكوم مي‌كند و اين گروه را وابسته به گروه «تحريك طالبان» پاكستان معرفي كرده است. گروه موسوم به «جند‌الله» از سال 2010 در فهرست گروه‌هاي تروريستي امريكا قرار داشت و وزارت خارجه امريكا اعلام كرده است كه بررسي‌هاي جديد نشان مي‌دهد «جيش العدل» نام جديد و اصلي همان گروه پيشين است. پيش از قرار گرفتن نام گروه تروريستي موسوم به «جندالله» در فهرست گروه‌هاي تروريستي اقداماتي از سوي واشنگتن، از جمله مصاحبه يك شبكه تلويزيوني وابسته به دولت امريكا با رهبر معدوم گروه، عبدالمالك ريگي، ظن حمايت امريكا از عمليات تروريستي اين گروه را در خاك ايران تقويت كرده ‌بود.

اقدامات دو گروه «ارتش آزادي‌بخش بلوچستان» و «جيش العدل» در طول زمستان سال گذشته باعث بيانيه‌هاي تند تهران و اسلام‌آباد عليه يكديگر در مورد مبارزه با تروريسم شده ‌بود. ارتش آزادي‌بخش بلوچستان كه يك گروه تروريست جدايي‌طلب در خاك پاكستان است؛ عمليات متعددي عليه اهداف نظامي و غيرنظامي پاكستاني و همچنين پرسنل و تاسيسات چيني مستقر در منطقه جنوب غربي پاكستان انجام داده است. دولت پاكستان پس از اعتراض ايران به ناتواني كنترل گروه‌هاي مسلح در مرز اين كشور بعد از حملات جيش العدل، ادعا كرد كه حملات گروه تروريستي ارتش آزادي‌بخش بلوچستان، از درون خاك ايران انجام شده است. با وجود اين اتهام‌زني‌هاي متقابل، بعد از سفر عمران خان، نخست‌وزير پاكستان به تهران، رييس‌جمهور اسلامي ايران، حسن روحاني و نخست‌وزير پاكستان توافق كردند كه يك نيروي مشترك براي مبارزه با گروه‌هاي تروريستي در مرز دو كشور تشكيل دهند.

اقدام امريكا در معرفي گروه «ارتش آزادي‌بخش بلوچستان» به عنوان گروه تروريستي، با استقبال اسلام‌آباد مواجه شده است. وزارت خارجه پاكستان با صدور بيانيه‌اي اعلام كرده است: «اميدواريم اين اقدام باعث شود كه منطقه عمليات ارتش ‌آزادي‌بخش بلوچستان محدود شود. بسيار مهم است كه حاميان، سازمان‌دهندگان، تامين‌كنندگان مالي و حاميان خارجي اين گروه كه اقدامات تروريستي عليه پاكستان را تكريم مي‌كنند، در برابر عدالت محاكمه شوند.» هر چند در اين بيانيه نامي از «حاميان خارجي» برده نشده است، اما اسلام‌آباد همواره هندوستان، رقيب منطقه‌اي خود را به حمايت از گروه‌هاي تروريستي در خاك پاكستان متهم مي‌كند. همزمان دهلي‌نو هم پاكستان را به حمايت از گروه‌هاي تروريستي در منطقه مورد مناقشه كشمير متهم مي‌كند و اين اتهام‌زني‌هاي متقابل در ميان دو قدرت هسته‌اي جنوب آسيا تاكنون دو كشور را بارها در آستانه جنگ قرار داده است.

در طول سال‌هاي اخير حملات گروه‌هاي تروريستي منطقه بلوچستان پاكستان به اهداف‌چيني افزايش يافته است. دالان اقتصادي پاكستان-چين (CPEC) كه با سرمايه‌گذاري چند ميليارد دلاري دولت چين در بندر گوادر پاكستان براي اتصال آب‌هاي اقيانوس هند به مناطق غربي چين در استان سين‌كيانگ در حال توسعه است، هدف اصلي حملات گروه ارتش آزادي‌بخش بلوچستان است. اين گروه جدايي‌طلب مدعي است كه منابع طبيعي منطقه بلوچستان توسط دولت اسلام‌آباد به چين واگذار شده و كاركنان شركت‌هاي چيني در اين مناطق اشغالگران خارجي هستند.

اقدام امريكا در شناسايي گروه‌هاي تروريستي فعال در مرز ايران و پاكستان در شرايطي انجام مي‌شود كه در طول دو سال گذشته، سياست خارجي امريكا در جهت فشار به دولت‌هاي پكن، تهران و اسلام‌آباد حركت مي‌كرد. هنوز مشخص نيست اهداف سياسي دولت امريكا از شناسايي اين گروه‌هاي تروريستي در جهت امتياز دادن به كدام يك از سه پايتخت شرقي است كه هر يك مشكلاتي با امريكا دارند. دولت ايالات متحده امريكا يك سال و نيم پيش به دستور دونالد ترامپ، رييس‌جمهور اين كشور، كليه كمك‌هاي مالي امريكا به اسلام‌آباد براي حمايت از صندوق عمليات مشترك مبارزه با تروريسم را قطع كرد و مدعي شد كه پاكستان «با وجود دريافت ميلياردها دلار در طول 15 سال گذشته هيچ اقدامي در راستاي مبارزه با گروه‌هاي تروريستي انجام نداده است». ترامپ چه در هنگام اعلام «استراتژي جديد دولت امريكا در افغانستان» دوسال پيش و چه بعد از لغو كمك‌هاي نظامي به پاكستان، اسلام‌آباد را به حمايت از گروه‌هاي تروريستي متهم كرده‌ بود. اعلام قرار گرفتن نام گروه تروريستي جيش العدل در فهرست گروه‌هاي تروريستي با اشاره به حملات اين گروه عليه سپاه پاسداران در شرايطي انجام مي‌شود كه واشنگتن در اقدامي خصمانه و بي‌پايه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي را در فهرست سازمان‌هاي تروريستي خارجي قرار داده‌ بود و در گذشته سابقه حمايت از اقدامات تروريستي گروه «جندالله» سلف اين گروه را در كارنامه خود دارد. دولت امريكا كه سابقه طولاني در استفاده از گروه‌هاي تروريستي ضدايراني و همچنين گروه‌هاي جدايي‌طلب به عنوان ابزار فشار عليه ايران و چين دارد، در شرايطي اين اعلاميه‌ها را منتشر كرده است كه تنش در روابط اين كشور با پكن در زمينه تجاري هم ادامه دارد. شناسايي رسمي نام گروه‌هاي تروريستي در خاك ايران و پاكستان، همزمان با مذاكرات ايالات متحده امريكا با طالبان افغانستان و مذاكرات تجاري با چين، اقدام اخير وزارت خارجه امريكا را مي‌توان به عنوان امتيازي به اسلام‌آباد يا پكن براي به نتيجه رساندن گفت‌وگوهاي مورد نظر واشنگتن ارزيابي كرد.