«اعتماد» بررسي مي‌كند:
فوت 9 نوزاد در بيمارستان امام خميني در دو ماه
فاصله گرفتن مسوولان بيمارستان و وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشكي از معرفي مقصر
بنفشه سام گيس / « مرگ 9 نوزاد در بيمارستان امام خميني(ره) طي دو ماه.» خبري كه در روزهاي پاياني سال گذشته در هياهوي استقبال از نوروز و تعطيلي 15 روزه رسانه‌هاي چاپي و بيرمقي خبرگزاري‌ها گم شد و بعد از تعطيلات نوروز هم در سايه پررنگ واكنش جامعه پزشكي به يك سريال تلويزيوني فراموش شد. يكي از كارمندان مجتمع بيمارستاني امام خميني(ره) در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن آنكه مايل به درج نام خود نبود، اين خبر را اين‌گونه تاييد كرد كه بنا بر اطلاعاتي كه او به دست آورده «تعداد نوزادان فوت شده بيشتر از 9 نفر بوده و حتي يكي از نوزادان پس از سال‌ها چشم انتظاري مادر و پدر و به روش لقاح مصنوعي متولد شده بوده، مسوولان بيمارستان هم تمايلي به رسانه‌اي شدن اين موضوع نداشتند اما نتوانستند مانع از انتشار خبر فوت 9 نوزاد شوند و عفونت آسينتوباكتر هم به بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان وارد شده و بخش ويژه نوزادان را هم بيش از 10 روز تعطيل كردند...»
خبر فوت تاييد شد
صدف علي پور، معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي تهران، تنها با تاييد خبر فوت 9 نوزاد در گفت‌وگو با «اعتماد» توضيح مي‌دهد كه از 9 نوزادي كه در بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان بيمارستان امام خميني بستري بودند و در فاصله دي تا اسفند 93 فوت شدند، فقط سه نوزاد به عفونت بيمارستاني آسينتوباكتر مبتلا شدند و علت فوت ساير نوزادان بيماري‌هاي زمينه‌اي بوده و محمد حاجي‌آقاجاني، معاون درمان وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «اعتماد» اين خبر را تكذيب نمي‌كند اما وقوع مرگ در بخش مراقبت‌هاي ويژه و شيوع عفونت را يك اتفاق طبيعي دانسته و تاكيد مي‌كند كه مرگ 9 نوزاد بستري در بخش مراقبت‌هاي ويژه بيمارستان امام خميني مربوط به يك روز نبوده و برخلاف شايعات، اين اتفاق در طول مدت طولاني رخ داده و مي‌گويد: «فوت اين نوزادان طي زمان اتفاق افتاد و يكباره نبود و البته يك اتفاق عادي است كه در بخش مراقبت‌هاي ويژه مرگ اتفاق بيفتد.»سيد محمدحسين ميردهقان، مديركل نظارت و اعتباربخشي امور درمان وزارت بهداشت هم در گفت‌وگو با «اعتماد» توضيح مي‌دهد: «بيمارستان امام يك مركز درماني مرجع براي كل كشور است و معمولا بيماران پرخطر و عارضه‌دار به اين بيمارستان ارجاع مي‌شوند در حدي كه شما در مراجعه به اورژانس اين بيمارستان، هيچگاه با بيماران عادي مواجه نمي‌شويد. طبق گزارشي كه به ما ارايه شد و برخلاف آنچه كه مطرح بود، 9 نوزاد در فواصل زماني طولاني فوت كردند و بررسي ما از روند مرگ در بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان نشان داد كه نرخ مرگ در بيمارستان هيچ تفاوتي با قبل نداشته علاوه بر آنكه بررسي كميته مرگ بيمارستان هم نشان داد كه علت فوت 9 نوزاد صرفا بر اثر عفونت بيمارستاني نبوده است.»ميردهقان ضمن طبيعي خواندن وجود عفونت در محيط‌هاي بيمارستاني و بخصوص، بيمارستان امام تاكيد دارد كه پس از مثبت شدن نتيجه كشت‌هاي انجام شده از نوزاداني كه فوت شدند، بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان و بخش زايمان بيمارستان، ايزوله و ضدعفوني شده و مصوبات كميته كنترل عفونت بيمارستان هم اقدامات انجام شده براي گندزدايي بخش را تاييد كرده است. او در پاسخ به «اعتماد» تاييد مي‌كند كه خانواده‌هاي 9 نوزاد فوت شده در صورت قصور مسوولان بيمارستان مشمول دريافت ديه و خسارت مي‌شوند و اضافه مي‌كند: «خانواده‌ها اين حق را دارند كه براي بررسي بيشتر علت فوت فرزندشان درخواست رسيدگي كنند و در صورت قصور هر يك از مسوولان بيمارستان، ضمن آنكه پرونده و درخواست خانواده‌ها در اختيار پزشكي قانوني قرار مي‌گيرد، متخلفان هم به دادسراي انتظامي نظام پزشكي و دادگاه جرايم پزشكي معرفي مي‌شوند. اما در گزارش‌هايي كه به دست من رسيد قصوري صورت نگرفته بود.»
معلوم نيست عفونت از كجا آمد
نسرين كاظميان، جانشين مسوول بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان بيمارستان امام خميني كه مرگ نوزادان در آنجا اتفاق افتاده، از چگونگي ورود آسينتو باكتر به بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان اطلاعي ندارد اما در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد كه «علت مرگ تمام نوزادان در پرونده پزشكي آنها درج مي‌شود و البته نوزادان بخش مراقبت‌هاي ويژه معمولا به يك علت فوت نمي‌كنند زيرا اغلب نارس به دنيا آمده‌اند و مشكلات متعددي مثل نارسايي قلبي يا نارسايي ريوي دارند. هر ماه هم ممكن است در بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان چندين فوت اتفاق بيفتد. علت فوت 9 نوزادي هم كه پيش از عيد فوت كردند و كشت خون سه نفر از آنها درباره ابتلا به عفونت بيمارستاني آسينتوباكتر مثبت بود در پرونده پزشكي درج شد و جلسه‌اي هم براي بررسي علت فوت آنها تشكيل شد. به طور معمول كمتر از دو ساعت پس از تولد نوزاداني كه بايد در بخش مراقبت‌هاي ويژه بستري شوند، كشت خون از آنها انجام مي‌شود تا ميزان سديم و پتاسيم و ساير اطلاعات اندازه‌گيري شود. به محض آنكه اولين كشت خون نوزاد از آلودگي به آسينتوباكتر مثبت شد براي ضدعفوني بخش اقدام كرديم و منتظر نبوديم تا به نتيجه سوم و چهارم هم برسيم. اما بخش هم فعال بود و به كار خود ادامه مي‌داد. ولي با دريافت نتيجه كشت سوم پذيرش بخش محدود شد و نوزادان مبتلا به عفونت از ساير نوزادان NICU جدا شدند.»
چه كسي مقصر است؟
هيچ‌يك از مسوولان فوت 9 نوزاد را تكذيب نمي‌كنند اما هيچ يك هم حاضر نيستند درباره قصور افرادي كه در انجام وظايف خود كوتاهي كرده‌اند حرفي بزنند و با ظرافت از اين موضوع مي‌گذرند. هيچ مقام مسوولي حاضر نيست بپذيرد كه كنترل و نظارت بر وجود عفونت در بخش‌هايي كه بايد به طور مستمر از نظر شيوع آلاينده‌ها كنترل شوند دچار ضعف بوده است. عفونت بيمارستاني عامل ناشناخته‌اي در نظام درمان ايران نيست. فقط به تازگي براي پايش آن اقدام شده و با وجود آنكه اولين جلسه كميته كشوري كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني در سال 81 و در مركز مديريت بيماري‌هاي وزارت بهداشت برگزار شده، عمر نظام مراقبت عفونت‌هاي بيمارستاني به 10 سال هم نمي‌رسد و حتي مسوولان وزارت بهداشت معترفند كه گزارش‌دهي مراكز درماني از بابت عفونت‌هاي بيمارستاني شايع در مركز متبوع، نه تنها از صحت برخوردار نيست بلكه حتي زمان مستمر و متناوب را هم برنمي‌تابد و در نهايت كه شرايط نگران‌كننده شيوع عفونت‌هاي بيمارستاني و ضعف نظارت‌ها - چه در مراكز درماني دولتي كه كمبود اعتبارات، مي‌تواند دليلي براي ناديده گرفتن اصول و دستورالعمل‌ها باشد و چه در مراكز خصوصي كه سرمايه‌گذاري بخش خصوصي عاملي است براي توجيه خست در بذل دقت لازم در رعايت دستورالعمل‌هاي بهداشتي- از آن اتفاقاتي است كه متوليان سلامت به آن معترفند. مصاديقي كه اجازه انتشار پيدا كرد حكايت از آن دارد كه كمتر از يك سال قبل، شيوع عفونت بيمارستاني در بخش مراقبت‌هاي ويژه بيماران قلبي يكي ديگر از بيمارستان‌هاي دولتي پايتخت خبرساز شد و كمتر از دو ماه قبل ضعف نظارت بر چگونگي تامين دارو در يك مركز درماني خصوصي،
15 شهروند ايراني را از نعمت بينايي محروم كرد.
نظارت و كنترل، از جمله واژگاني هستند كه سرنوشت حيات بيماران بستري در بيمارستان‌هاي كشور را رقم مي‌زنند. در حالي كه هيچ آمار رسمي و جديد از وضعيت شيوع عفونت‌هاي بيمارستاني – به دليل انجام نشدن تحقيق بر اين معضل جدي - در دست نيست گزارش‌هاي غيررسمي حاكي از آن است كه اغلب قربانيان عفونت‌هاي بيمارستاني در ايران، كودكان هستند و مسوولان وزارت بهداشت، محروم از هر تحقيق جديد، حدس مي‌زنند كه شيوع عفونت‌هاي بيمارستاني در بيمارستان‌هاي ايران، رقمي در حدود
15 درصد باشد. 15 درصد از مجموع حدود 10 ميليون بستري در طول يك سال؛ حدس بزنيد با چه رقم نگران‌كننده از تعداد قربانيان عفونت‌هاي بيمارستاني مواجه مي‌شويد.