ظاهرا دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا تصميم گرفته در حوزه همكاري‌هاي هسته‌اي با ايران دست به لغو معافيت‌هاي تحريمي نزند. درحالي كه در چند روز اخير بسياري نگران تصميم هسته‌اي بودند كه رييس‌جمهور امريكا بايد تا آخر جولاي درباره معافيت‌هاي تحريمي بگيرد، روزنامه واشنگتن‌پست در خبري اختصاصي به نقل از منابع آگاه در كاخ سفيد اعلام كرده است كه احتمالا معافيت‌هاي هسته‌اي ايران تمديد خواهد شد. در بخش‌هايي از اين گزارش اشاره شده كه تمديد 5 معافيت هسته‌اي مرتبط با برنامه هسته‌اي ايران در نتيجه رايزني دونالد ترامپ با استيون منوشين، وزير خزانه‌داري امريكا و در سايه مخالفت مايك پمپئو، وزير خارجه و جان بولتون، مشاور امنيت ملي تيم ترامپ صورت گرفته است. اتفاقي كه برخي از تحليلگران از آن با عنوان «شكاف در تيم ترامپ بر سر ايران» ياد مي‌كنند.
تندروهايي مانند پمپئو و بولتون اعتقاد دارند كه تمديد معافيت‌هاي هسته‌اي ايران، اختلالي در سياست فشار حداكثري امريكا به حساب مي‌آيد و اين در حالي است كه وزير خزانه‌داري امريكا مقابل آنها در اين بحث ايستاده است. يكي از 6 مقام امريكايي كه واشنگتن‌پست با آنها در اين باره صحبت كرده به اين رسانه امريكايي گفته‌اند كه منوشين تصوير واضحي از معناي عدم تمديد معافيت‌هاي هسته‌اي ايران به ترامپ داده و گفته است كه اگر معافيت از تحريم‌ها تمديد نشود امريكا بايد روسيه، چين و شركت‌هاي اروپايي كه در پروژه‌هاي برجامي ايران فعال هستند را تحريم كند.
اصلاح رآكتور آب سنگين اراك، تبديل مركز غني‌سازي فردو، تبادل سوخت در رآكتور نيروگاه بوشهر و رآكتور تحقيقاتي تهران پروژه‌هايي هستند كه مشمول اين معافيت‌هاي تحريمي قرار گرفته‌اند و در سايه آنها ايران با روسيه، چين و كشورهاي اروپايي در پروژه‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي همكاري مي‌كند. يكي از دستاوردهاي برجام براي ايران همين كمك كشورهاي عضو به برنامه تحقيق و توسعه فعاليتهاي هسته‌اي صلح آميز ايران بود. بر اساس برجام، قرار است رآكتور آب سنگين اراك در پروژه‌اي مشترك با مشاركت انگليس و چين ارتقا يابد. مركز غني‌سازي فردو نيز قرار است با همكاري روسيه به يك مركز توليد ايزوتوپ‌هاي پايدار تبديل شود. ضرب‌الاجل تمديد اين تحريم‌ها در حالي از راه رسيده بود كه در چند هفته اخير ديپلمات‌هاي سه كشور اروپايي حاضر در برجام (آلمان، انگليس و فرانسه) براي بحث در مورد اين معافيت‌ها با مقام‌هاي شوراي امنيت ملي و وزارت خارجه امريكا ديدار كرده بودند.
مايك پمپئو در ماه مه 5 مورد از اين معافيت‌ها را براي بازه زماني 90 روزه تمديد كرد. بازه زماني اوليه 180 روز بوده است كه وزير خارجه امريكا آن را به 90 روز تقليل داد. در همان زمان گفته شد كه احتمال دارد در ضرب‌الاجل بعدي كه امروز (پنجشنبه) از راه مي‌رسد مدت 90 روز به 45 روز كاهش پيدا كند. بر اساس گزارش واشنگتن‌پست، وزير خزانه‌داري امريكا به ترامپ گفته به زمان بيشتري براي محاسبه تبعات تحريم‌هاي روسيه و ديگر كمپاني‌هاي اروپايي در صورت لغو معافيت‌هاي هسته‌اي ايران نياز دارد. يك مقام امريكايي در خزانه‌داري امريكا ادعا كرده كه لغو معافيت‌هاي هسته‌اي ايران همچنان گزينه روي ميز كاخ سفيد است و هر زمان مي‌تواند انجام شود.
«ان‌بي‌سي» در اين باره مي‌نويسد: يكي از بحث‌هايي كه در يك سال اخير در كاخ سفيد بالا گرفته اين است كه آيا كاخ سفيد با تخريب كامل برجام، دست بالاتر را در مذاكرات بعدي خواهد داشت يا بهتر است كه برجام را با همين تركيب فعلي ايران و 1+4 حفظ كند و مذاكرات را از آن نقطه شروع كند. يك منبع آگاه در اين باره به ما مي‌گويد: «موافقان تمديد معافيت‌هاي هسته‌اي ايران مي‌گويند كه بهترين راه براي توافقي جديد حفظ توافق قبلي است و گروهي در وزارت خزانه‌داري و بخش انرژي هستند كه مي‌گويند نبايد كاري كرد كه برجام بميرد.»
اين رسانه امريكايي در ادامه مي‌نويسد: «تروئيكاي اروپايي به كاخ سفيد و امريكا گفته‌اند كه اين به نفع امريكا و اروپا و نظام منع اشاعه است كه مطمئن شوند برنامه هسته‌اي ايران در قالب صلح آميز ادامه پيدا مي‌كند و سايت‌هاي هسته‌اي كه براي اروپا شائبه‌انگيز بوده‌اند كاربردي كاملا صلح آميز پيدا كنند. در طرف مقابل بولتون و برخي ديگر از مقام‌هاي كاخ سفيد مي‌گويند ايران نبايد بتواند برنامه هسته‌اي خود را با كمك غربي‌ها به‌روزرساني و مدرن‌سازي بكند. اين طيف مي‌گويند كه دليلي ندارد ترامپ تصور كند با لغو معافيت‌هاي هسته‌اي ناچار از تحريم روسيه، چين يا كمپاني‌هاي اروپايي است كه با ايران در صنعت هسته‌اي آن همكاري مي‌كنند چرا كه به محض لغو اين معافيت‌ها، اين كمپاني‌ها از ترس تحريم‌هاي امريكا به كار در صنايع هسته‌اي ايران پايان مي‌دهند. يك مقام آگاه در اين باره به ان‌بي‌سي گفته زماني كه در ماه مه دو معافيت تحريمي ايران كه همكاري روسيه و عمان با ايران را تحت‌الشعاع قرار مي‌داد لغو شد، هر دو طرف به همكاري با ايران در اين زمينه پايان دادند.»
به گزارش «اعتماد» اين ادعا در حالي مطرح شده كه ايران در گام نخست كاهش تعهدات برجامي ديگر به حفظ سقف 300 كيلوگرم ذخيره اورانيوم و 130 تن آب سنگين پايبند نيست لذا مساله عقب‌نشيني عمان و روسيه موضوعيتي ندارد.
به گزارش «ان‌بي‌سي» لغو معافيت‌هاي هسته‌اي ايران در كنگره نيز طرفداراني دارد از جمله 50 جمهوريخواه در مجلس نمايندگان و مجلس سنا خواهان لغو اين معافيت‌ها هستند. نام تندروهاي ايران ستيزي چون تد كروز و تام كاتن در اين ليست به چشم مي‌خورد. اين افراد در يك ماه اخير تلاش بسياري براي متقاعد كردن ترامپ به لغو اين معافيت‌ها كرده بودند و به گفته يك منبع آگاه در برهه‌اي از زمان هم موفق شدند اما در نهايت وزير خزانه‌داري توانست راي ترامپ را به نفع تمديد معافيت‌هاي تحريمي تغيير بدهد. يك مقام آگاه در اين باره به ان‌بي‌سي مي‌گويد: صدها راه براي لغو اين معافيت‌ها وجود دارد اما وزارت خزانه‌داري و بخش‌هايي در وزارت خارجه مخالف اين مساله هستند چرا كه مي‌گويند در مقطع فعلي هدف زنده نگه داشتن برجام است. پاليتيكو در اين باره مي‌نويسد: «پس از كمپين سياست فشار حداكثري بر ايران، دولت ترامپ ظاهرا قرار است تندروهايي را كه خواهان اعمال فشار بيشتر بر تهران هستند، نااميد كند. خبرهاي رسيده حاكي از آن است كه مايك پمپئو تا پايان وقت روز پنجشنبه معافيت‌هاي هسته‌اي ايران را تمديد مي‌كند. اين تصميم در حالي گرفته شده كه ايران اخيرا دست به كاهش تعهدات برجامي خود زده و اروپايي‌ها نگران گام سوم ايران هستند كه تا چند هفته ديگر از راه مي‌رسد. كارشناسان مي‌گويند پايان دادن به معافيت‌هاي هسته‌اي ايران مي‌توانست بر حجم فشار بر ايران بيفزايد و تندروها نيز لغو اين معافيت‌ها را پايه ديگري از سياست فشار حداكثري بر ايران مي‌دانند. با اين همه تحليلگران آن سوي ميدان مي‌گويند لغو اين معافيت‌ها مي‌تواند به تشديد تنش نه فقط ميان ايران و امريكا بلكه ميان امريكا و كشورهاي اروپايي و همچنين ايران و اروپايي‌ها
منتهي شود و حتي ريسك درگيري نظامي ميان تهران و واشنگتن را هم افزايش بدهد. به گزارش منابع آگاه، خود رييس‌جمهور نيز در ميانه دو نگاه موافق و مخالف لغو معافيت‌ها ايستاده است. در يكي از جلساتي كه اخيرا در دفتر كار ترامپ تشكيل شده بود، او به همه دستور مي‌دهد كه معافيت‌ها را لغو كنند اما چند روز بعد رييس‌جمهور در جلسه‌اي با وزير خزانه‌داري تغيير راي مي‌دهد.»
پاليتيكو در ادامه مي‌نويسد: «همين يك مورد نشان مي‌دهد كه داخل كاخ سفيد پيرامون ايران دقيقا چه خبر است. عده‌اي طرفدار ديپلماسي و برخي هوادار سختگيري بيشتر هستند. در چند هفته اخير ترامپ اجازه داده كه سناتور راند پال با محمدجواد ظريف وزير خارجه ايران ديدار كند. همزمان مايك پمپئو نيز براي سفر به تهران ابراز تمايل كرده است. در اين فضا شاهد توييت عجيبي از دونالد ترامپ هم بوديم كه نوشت ايراني‌ها هيچ جنگي را نبرده‌اند اما هيچ مذاكره‌اي را هم نباخته‌اند. شخص پمپئو اميدوار است كه تلاش براي به صفر رساندن فروش نفت ايران بتواند تاثير خود را گذاشته و در نتيجه ايران را به پاي ميز مذاكره بازگرداند.»
به گزارش پاليتيكو در حالي كه برخي از موافقان برجام مي‌گويند همكاري بين‌المللي با ايران در حوزه هسته‌اي مانند انداختن آينه بر فعاليتهاي اين كشور است اما منتقدان مي‌گويند كه اين همكاري‌ها مانند مشروعيت بخشيدن به فعاليتهاي هسته‌اي تهران است.
به گزارش «اعتماد»، مخالفان برجام براي اثبات ادعاي خود به اسناد جعلي اسراييل رجوع مي‌كنند كه ادعا مي‌كند تنها كاربرد فردو استفاده از آن براي توليد سلاح هسته‌اي است و اين تاسيسات زيرزميني هيچگاه با نيت فعاليتهاي صلح‌آميز ساخته نشده است. اين ادعا در حالي از سوي اسراييلي‌ها مطرح شده كه پيش از اجراي برجام، پرونده ابعاد احتمالا نظامي برنامه هسته‌اي ايران موسوم به پي‌ام دي بسته شد و با برجام نيز بيشترين نظارت‌ها در قالب اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي توسط ايران بر برنامه هسته‌اي كشورمان صورت مي‌گيرد.
به گزارش پاليتيكو، اوايل ماه جولاي بود كه برخي تندروهاي كنگره با نوشتن نامه‌اي به دونالد ترامپ از او خواستند با تمديد معافيت‌هاي هسته‌اي ايران موافقت نكند. اين گروه ادعا كردند با توجه به كاهش تعهدات برجامي ايران كه آن را خلاف برجام دانسته‌اند، دليلي ندارد جامعه جهاني با ايران در برنامه هسته‌اي همكاري كند. يكي از مدافعان لغو معافيت‌هاي تحريمي ايران در مقاله‌اي در ماه ژوئن نوشت: دولت ترامپ مي‌ترسد كه پايان دادن به معافيت‌ها منجر به تشديد تنش نظامي شود. اما سوال اين است كه آيا براي امريكا بهتر است مذاكره با ايران را زماني آغاز كند كه برنامه هسته‌اي اين كشور در قالب قوانين بين‌المللي مشروع است و از همكاري با اروپا، روسيه و چين در اين برنامه برخوردار است يا زماني كه با پايان برجام، برنامه هسته‌اي ايران غيرقانوني محسوب مي‌شود و شريكي هم وجود ندارد؟ طبيعتا مورد دوم به نفع ما نزديك‌تر است.