پمپئو به شرق آسيا سفر كرد
جنگ پنهان چين و امريكا در آسه‌آن
ميثم سليماني
مايك پمپئو، وزير امور خارجه ايالات متحده از روز گذشته سفري منطقه‌اي را به تعدادي از كشورهاي آسيا و اقيانوسيه آغاز كرده است. او روز گذشته ابتدا وارد تايلند شد تا در نشست وزراي خارجه آسه‌آن در پايتخت اين كشور حضور پيدا كند. افزايش تنش در درياي چين جنوبي و همچنين كره شمالي بر اين نشست سايه افكنده است. كره شمالي نيز همزمان با اين نشست يك موشك كوتاه برد را آزمايش كرد تا نشان دهد اين قابليت را دارد كه در صدر ليست موضوعات مورد بحث در اين نشست قرار گيرد. در نشست‌هاي آسه‌آن علاوه بر امريكا به طور معمول روسيه و چين نيز حضور پيدا مي‌كنند تا مذاكرات و نفوذ خود در ميان اين كشورها را حفظ كنند. بسياري بر اين عقيده هستند كه نشست آسه‌آن مي‌تواند فضايي باشد تا بخشي از نگراني‌ها در خصوص كره شمالي در ميان كشورهاي عضو برطرف شود.
با اين حال بسياري بر اين عقيده هستند كه جلسات حاشيه‌اي اين نشست بسيار با اهميت‌تر از جلسات اصلي است. چرا كه به احتمال زياد مذاكرات دوجانبه‌اي ميان وزراي خارجه امريكا با روسيه و چين نيز برگزار شود. حتي در اين ميان بحث‌هايي بود كه وزير خارجه كره شمالي نيز بناست به تايلند سفر كند و برخي صحبت از برگزاري ديدار با پمپئو مطرح شد. البته تايلند اعلام آمادگي براي برگزاري اين نشست را كرده بود اما تا زمان تنظيم اين گزارش خبري از اين اتفاق نيست. حتي واشنگتن اعلام آمادگي كرده بود كه در حاشيه اين نشست، جلسه‌اي را ميان ژاپن و كره جنوبي براي بحث و تبادل نظر برگزار كند تا اختلافات دو كشور بر سر مباحث تجاري را كاهش دهد. هر چند اختلافات ميان كره و ژاپن موضوعي ديرينه محسوب مي‌شود و دو كشور تمايلي به روابط نزديك به خصوص پس از جنگ جهاني دوم با يكديگر ندارند اما روابط تجاري دو طرف همواره برقرار بوده و اكنون بر سر موضوع كره شمالي با يكديگر به مشكل خورده‌اند ولي به نظر مي‌رسد كه واشنگتن ترجيح مي‌دهد جبهه‌اي متحد را در برابر كره شمالي ايجاد كند تا اينكه طرفين اين ماجرا با يكديگر اختلاف داشته باشند.
همچنين كشورهاي عضو آسه‌آن به طور قابل ملاحظه‌اي نگران گسترش نفوذ سرزميني پكن در درياي جنوبي چين هستند و اكنون چين در برابر ادعاهاي ويتنام، فيليپين، مالزي و برونئي قرار دارد و اين كشورها نگران بي‌توجهي چين به اين ادعاها هستند.
هر چند اين اتفاق موضوع تازه‌اي نيست اما به گزارش آسوشيتدپرس در اوايل ماه جولاي بار ديگر اختلافات در اين جريان بالا گرفته است. چرا كه ويتنام فعاليت‌هاي اكتشافي نفتي و گازي چين در آب‌هاي مورد مناقشه را نقض حاكميت خود اعلام كرد. هر چند اميد چنداني به مقابله با چين وجود ندارد، اما ويتنام مي‌تواند با ايجاد يك اتحاد با اندونزي در برابر چيني‌ها مقاومت كند. با اين حال فيليپين تلاش كرده تا حدي با چين در اين زمينه مقابله كند و حتي كشتي‌هاي دو كشور نيز با يكديگر برخورد داشتند. اما بعيد است كه آسه‌آن بتواند بيانيه‌اي عليه چين صادر كند چرا كه بيانيه‌هاي آن با اجماع صادر مي‌شود و هيچگاه كامبوج با بيانيه‌هاي عليه چين موافقت نمي‌كند. پكن به حمايت متحدين خود كامبوج و لائوس در آسه‌آن دلگرم است و نمي‌خواهد بيانيه‌اي در يك سازمان بين‌المللي براي خود به ثبت برساند. به نوشته آسوشيتدپرس مبارزه براي نفوذ بين‌المللي ايالات متحده و چين بيش از هر زمان ديگري در اين نشست نمايان مي‌شود. تلاش‌هاي پكن براي تاثيرگذاري بر كشورهاي آسيايي به خصوص به وسيله طرح يك كمربند يك جاده نفوذ خود را بر اين منطقه بيشتر كند. هر چند طرح و چشم‌انداز آن بلندپروازانه است اما توسعه پروژه‌هاي زيرساختي در بسياري از كشورهاي آسيايي مي‌تواند آنها را براي همكاري با چين وسوسه كند.
هر چند ايالات متحده سعي مي‌كند با استراتژي خود يعني هند و پاسفيك بتواند با پروژه يك كمربند يك جاده پكن مقابله كند. رهبران آسه‌آن در اجلاس ماه ژوئن خود در بيانيه‌اي پنج صفحه چشم‌انداز آسه‌آن در مورد اين استراتژي امريكا را به تصويب رساند. اما بسياري بر اين عقيده هستند كه بعيد به نظر مي‌رسد كه اين گروه‌بندي بتواند كمكي به امريكا در بحث مقابله با چين بكند. از طرفي وقتي كه درگيري‌هاي تجاري فزاينده‌اي ميان چين و امريكا در گرفته است اعضاي آسه‌آن تلاش مي‌كنند تا خود را وارد اين درگيري نكنند و بيشتر به سمت بي‌طرفي سوق پيدا مي‌كنند و در آن زمان ديگر نه مي‌توان آنها را در چارچوب سياست امريكا ارزيابي كرد و نه چين و بعيد به نظر مي‌رسد در چنين فضايي امريكايي‌ها جذابيت گذشته را داشته باشند.
وزير خارجه امريكا اما پس از تايلند قصد دارد به استراليا و جمهوري فدرال ميكنوزيا نيز سفر كند تا در آنجا نيز مسائل مهم سياست خارجي امريكا در منطقه را مورد بررسي قرار دهد. يك مقام ارشد وزارت امور خارجه امريكا نيز به وال استريت ژورنال گفت اين سفر و ديدارها فرصتي براي قدرت‌نمايي و گسترش نقش ايالات متحده در منطقه آسيا و اقيانوس آرام است و دولت قصد دارد چشم‌انداز استراتژي هند و پاسفيك را پيش ببرد. اين مقام وزارت خارجه امريكا پيش از سفر نيز عنوان كرده بود كه هدف امريكا از نشست‌ها در آسه‌آن پيشبرد مذاكرات اتمي با كره شمالي و مقابله با اقدامات چين در درياي جنوبي چين است. انتظار مي‌رود در روز پنجشنبه مذاكراتي ميان نمايندگان چين و امريكا در نشست‌هاي مشتركي كه با يكديگر حضور دارند انجام شود، اما هيچ مذاكره دوجانبه‌اي ميان طرفين برنامه‌ريزي نشده است. وزارت خارجه امريكا نيز از برنامه‌هاي اكتشافي چين در مناطق مورد مناقشه بسيار نگران شده و اقدامات چين در اين منطقه را بي‌ثبات‌كننده دانست.
به نوشته وال استريت ژورنال، چين ادعاي مالكيت بر بخش بزرگي از درياي چين جنوبي را دارد اما ايالات متحده قصد دارد تا حاكميت و مسير كشتيراني و عبور و مرور خود از اين منطقه را حفظ كند و اجازه ندهد چين حاكم مطلق بر درياي جنوبي چين شود.
ايالات متحده و متحدانش در تلاش براي مقابله با چين، مانورهاي نظامي را در اين منطقه برگزار مي‌كنند. هر چند چين نيز مشغول پياده‌سازي برنامه خود در اين منطقه است و قرارداد يك پايگاه بزرگ دريايي با كامبوج را به امضا رسانده است كه اين موضوع مي‌تواند درگيري‌هاي ميان امريكا و چين در اين منطقه را تحت الشعاع قرار دهد.