نمادهاي اسلامي و عربي از سر در رستوران‌هاي پكن جمع شدند
حلال و حرام به زبان چيني
شهاب شهسواري
دولت كمونيستي چين اخيرا به شدت از سوي دولت‌هاي غربي در اقدامات خشونت‌بار و سركوب مسلمانان اين كشور دستور جديدي صادر كرده است كه بر اساس آن تمامي رستوران‌هاي حلال و فروشگاه‌هاي مواد غذايي موظف شده‌اند، نمادهاي اسلامي و كلمات عربي را از تابلوي فروشگاه‌هاي خود حذف كنند. اين اقدام جديد دولت چين بعد از آن صورت مي‌گيرد كه دولت‌هاي غربي اين كشور را به بازداشت جمع كثيري از مسلمانان اويغور غرب اين كشور در اردوگاه‌هاي بازپروري متهم كردند. تلاش‌هاي اينچنيني از سوي حكومت چين به بخشي از تلاش‌هاي تغيير بافت فرهنگي و اصطلاحا «چيني‌سازي مسلمانان» تعبير شده است. بر اساس گزارش رويترز، دولت چين دست‌كم به كاركنان 11 رستوران در پكن دستور داده است تا نمادهاي اسلامي مانند علامت هلال و نماد حلال را از تابلوهاي خود پاك كنند. مدير يك نودل فروشي در پكن به الجزيره گفته است كه چندين مقام از ادارات مختلف دولتي چين به او دستور داده‌اند تا نماد حلال را كه بر تابلوي مغازه‌اش وجود داشت بپوشاند، به گفته اين صاحب رستوران، نهايتا مقام‌ها او را مجبور كردند كه شخصا زير نظارت آنها اين تابلو را بپوشاند. اين مدير رستوران كه مانند ديگر افرادي كه اين دستور را دريافت كرده‌اند حاضر به افشاي نام خود نيست به رويترز گفته است: «به من گفتند كه اين نماد يك فرهنگ خارجي است و تو بايد از نمادي چيني‌تر استفاده كني.» رويترز با وجود اين خبر تاكيد مي‌كند كه دقيقا مشخص نيست آيا همه رستوران‌هاي پكن چنين اخطاري دريافت كرده‌اند يا اين دستور منحصر به مجموعه‌اي محدود از رستوران‌ها و فروشگاه‌هاي پكن است. به نوشته اين خبرگزاري بر اساس اطلاعات يك اپليكيشن سفارش غذاي آنلاين بيش از 1000 رستوران حلال در پكن وجود دارد. در مراجعه خبرنگار رويترز به يكي از اين رستوان‌ها، مدير آن به خبرنگار رويترز گفته است كه دستوري مبني بر حذف نماد حلال از سر در رستورانش دريافت كرده، اما منتظر است سفارشش براي تابلوي جديد آماده شود و سپس آن را عوض كند. برخي رستوران‌هاي ديگر كه غذاي حلال سرو مي‌كنند، تابلوهاي خود را تغيير داده‌اند و به جاي استفاده از نماد حلال با رسم‌الخط عربي از تابلوهايي با عبارت «كين‌ژن» به معناي حلال در زبان چيني استفاده كرده‌اند.
خارجي‌هراسي
به نوشته رويترز، مبارزه با نمادهاي مذهبي به ويژه استفاده از رسم‌الخط عربي و نمادهاي اسلامي در چين، موج جديدي از اصلاحات فرهنگي و مذهبي است كه از سال 2016 شدت گرفته‌اند. دولت چين در سال‌هاي اخير بسياري از مساجد اين كشور را مجبور به تغيير معماري سقف‌هاي‌شان كرده و گنبدهاي مساجد را به سقف‌هاي برجي طبقاتي به سبك پاگوداي چيني تغيير شكل داده است. دارن بايلر، استاد انسان‌شناسي در دانشگاه واشنگتن به رويترز مي‌گويد: «دولت چين نگران اين است كه نفوذ دولت‌هاي خارجي باعث شود تا كنترل اين كشور بر گروه‌هاي مذهبي از بين برود. دولت چين زبان عربي را به عنوان يك زبان خارجي، عامل نفوذ تشخيص مي‌دهد كه از سوي دولت قابل كنترل نيست. همزمان دولت چين تصور مي‌كند كه همبستگي با زبان‌هاي خارجي به نوعي بازآفريني شكلي از اشكال تقواي بين‌المللي است كه مي‌تواند به افراطي‌گري مذهبي در شكل بين‌المللي آن مرتبط شود. دولت چين معتقد است كه دين اسلام در چين، فقط بايد از طريق زبان چيني اجرا شود.»
از جمعيت يك ميليارد و 400 ميليون نفري چين، دست‌كم 20 ميليون نفر را مسلمانان تشكيل مي‌دهند. هر چند بر اساس قوانين چين پيروي از اسلام، آزاد است، اما اصلاحات فرهنگي براي نزديك‌تر كردن عقايد پيروان مذاهب مختلف به ايدئولوژي حزب كمونيست، سال‌هاست كه از سوي دولت اين كشور دنبال مي‌شود. مسلمانان تنها اقليتي نيستند كه از سوي دولت چين مورد تبعيض و فشار قرار مي‌گيرند. دولت چين تاكنون چندين كليساي زيرزميني را نيز كه براي جذب نوآيين‌هاي مسيحي در اين كشور تاسيس مي‌شد، تعطيل كرده است. شورش سال 2009 در مناطق اويغورنشين غرب چين، مساله مسلمانان و برخورد چين با آنها را به يكي از موضوعات حساس اجتماعي و حقوق بشري در اين قدرت شرق آسيا تبديل كرده است. عمليات انتقام‌جويانه اقليت اويغور چيني بعد از خشونت‌هاي سال 2009 باعث شد تا دولت چين كارزاري را در استان سين‌كيانگ با ادعاي مبارزه با تروريسم آغاز كند. اين كارزار به يكي از عمده‌ترين انتقادهاي حقوق بشري از چين تبديل و دولت چين متهم شده است كه صدها هزار نفر از مسلمانان چيني را به‌صرف داشتن عقايد مذهبي يا اجراي آيين ديني بازداشت و به مراكز آموزش و كار اجباري اعزام مي‌كند. كنترل شديد رفت و آمد و نصب دوربين‌هاي نظارتي با قدرت تشخيص چهره، از جمله ديگر اقداماتي است كه دولت چين در سين‌كيانگ به آن متهم شده است.
جنگ ابرقدرت‌ها
همزمان، مساله برخورد چين با اقليت مسلمان اين كشور به يكي از ابزارهاي فشار واشنگتن در بازي‌هاي قدرت اقتصادي تبديل شده است. در شرايطي كه دولت چين اقدامات خود را اقدامات ضروري براي «كنترل افراطي‌گري مذهبي» توصيف مي‌كند، دولت امريكا چين را به نقض گسترده حقوق بشر و جلوگيري از آزادي‌هاي ديني متهم مي‌كند و وزير خارجه امريكا به تازگي اقدامات دولت چين را «لكه ننگ قرن» توصيف كرده است. يك مقام ارشد چيني، روز گذشته در مصاحبه با رويترز ادعا كرده است كه تعداد بسيار زيادي از مسلماناني كه در مراكز بازآموزي نگهداري مي‌شدند، آزاد شده‌اند و به جامعه بازگشته‌اند، اما دولت امريكا اين ادعا را رد كرده است. يك سخنگوي وزارت خارجه امريكا به رويترز مي‌گويد: «نمي‌توان به اظهارات مبهم يك مقام ارشد چيني در مورد آزادي حجم زيادي از افراد بازداشت شده استناد كرد. دولت چين بايد به كميسيونر عالي حقوق بشر سازمان ملل متحد دسترسي بدون محدوديت براي بازرسي از اين مناطق را بدهد.»
اعزام هيات تركيه براي بازديد از سين‌كيانگ
دولت تركيه به تازگي اعلام كرده است كه دولت چين با ابتكار رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه براي اعزام يك هيات مستقل براي بازديد از مناطق استان خودمختار سين‌كيانگ موافقت كرده است. اردوغان اين پيشنهاد را ماه گذشته در سفرش به چين و ديدار با رييس‌جمهور چين، شي جين‌پينگ با او در ميان گذاشته بود. به گزارش خبرگزاري آناتولي مولود چاووش اوغلو، پذيرش پيشنهاد اعزام يك هيات تركيه‌اي را رسما از طرف سفارت چين در آنكارا به وزارت خارجه تركيه ابلاغ و رييس‌جمهور تركيه هم موافقت اوليه خود را با اعزام اين هيات اعلام كرده است. به گفته چاووش اوغلو، تركيه در حال انتخاب يك هيات 10 نفره از ميان موسسات و مراكز مستقل براي بازديد از استان سين‌كيانگ است. به گفته چاووش اوغلو «تنها انتظار ما اين است كه برادران اويغور ما در صلح و آرامش زير سقف يك چين واحد زندگي كنند.»