فرودگاه بين‌المللي هنگ‌كنگ براي دومين روز متوالي تعطيل شد
دو راهي خشونت و دموكراسي
شهاب شهسواري
افزايش خشونت در درگيري‌ها ميان معترضان و پليس هنگ‌كنگ، نگراني‌ها از وضعيت اين منطقه خودمختار در چين را افزايش داده است. فرودگاه بين‌المللي هنگ‌كنگ براي دومين روز متوالي به دليل تحصن معترضان در محوطه فرودگاه تعطيل شد، همزمان دولت چين، تعداد زيادي خودروهاي نظامي و پليس مسلح در نزديكي مرزهاي هنگ‌كنگ مستقر كرده است. سي‌ان‌ان از درگيري ميان شهروندان معترض هنگ‌كنگي با مسافراني كه به دليل تحصن در فرودگاه گيرافتاده‌اند خبر مي‌دهد. افزايش رويكرد خشونت‌آميز در ميان گروهي از معترضان هنگ‌كنگي را مي‌توان در واكنش به جراحت منجر به نابينايي يكي از معترضان در تظاهرات روز يكشنبه ديد كه با پيام‌هاي «چشم در برابر چشم» در ديوارنوشته‌هاي قرمز رنگ در فرودگاه بين‌المللي هنگ‌كنگ و همچنين پلاكاردها مشاهده كرد. معترضان سياه‌پوش هنگ‌كنگي بيش از دو ماه و نيم است كه با هدف كنار زدن رييس اجرايي دولت خودمختار اين مستعمره پيشين بريتانيا در خاك چين، به اعتراض‌هاي خود ادامه مي‌دهند، معترضان معتقدند كه رويكرد دولت خودمختار هنگ‌كنگ، در حال از بين بردن نظام دموكراسي خودمختار حاكم در اين منطقه و تبديل آن به بخشي از نظام دولت مركزي چين است. اين معترضان معتقدند كه كاري لام رييس اجرايي منتخب اين منطقه، روز به روز بيشتر به دولت مركزي چين وابسته مي‌شود و در حال تبديل كردن نظام حاكم در هنگ‌كنگ به يكي از زيرمجموعه‌هاي حكومت كمونيستي پكن است.
روز سه‌شنبه رسانه‌هاي چيني با انتشار تصاويري از تجمع خودروهاي نظامي «پليس مسلح خلق» دولت چين در شهر شن‌ژن در 25 كيلومتري منطقه خودمختار هنگ‌كنگ، نگراني‌ها از احتمال دخالت نظامي مستقيم چين براي پايان دادن به اعتراضاتي كه از سوي دولت چين اغتشاش، توصيف شده است، افزايش پيدا كرد. يك رسانه دولتي چين با انتشار پيامي در شبكه‌هاي اجتماعي نوشته است: «اگر تصاوير تجمع پليس مسلح در شن‌ژن براي معترضان هنگ‌كنگي سيگنال قدرتمندي نيست، در نتيجه مي‌توان نتيجه گرفت كه اين معترضان به سرعت به سمت انتحار حركت مي‌كنند.»
معترضان هنگ‌كنگي روز دوشنبه با تجمع در فرودگاه بين‌المللي اين شهر، باعث لغو شدن تمامي پروازها از اين فرودگاه شدند، هر چند فعاليت عادي فرودگاه از صبح سه‌شنبه از سرگرفته‌شد، اما معترضان تهديد كرده‌اند كه دوباره براي تحصن به اين فرودگاه بازمي‌گردند، بعد از ظهر سه‌شنبه مقام‌هاي هوانوردي هنگ‌كنگ بار ديگر اعلام كردند كه پروازهاي اين فرودگاه تا اطلاع ثانوي قطع مي‌شود. با وجود اينكه در طول روزهاي گذشته ميزان خشونت در برخوردها ميان پليس هنگ‌كنگ و معترضان افزايش پيدا كرده‌بود، اما تحصن در فرودگاه، هرچند باعث لغو صدها پرواز در اين هاب مهم اقتصادي شد، اما بر اساس گزارش‌ها تا عصر سه‌شنبه تحصني آرام و بدون خشونت بود. فرودگاه هنگ‌كنگ هشتمين فرودگاه پررفت و آمد جهان است.
اعتراض‌ها در هنگ‌كنگ، كه يكي از مراكز مهم اقتصادي و كسب و كار در شرق آسيا محسوب مي‌شود، ابتدا در اعتراض به تصويب قانوني در مورد استرداد متهمان امنيتي براي محاكمه به سرزمين اصلي چين، آغاز شد. هنگ‌كنگ كه حاكميت آن بعد از دو قرن استعمار امپراتوري بريتانيا در سال 1997 رسما به چين منتقل شده است، بر اساس توافق ميان پكن و لندن قرار است كه دست كم تا 50 سال (2047) از حاكميت مستقل و متفاوت از چين برخوردار باشد. فعالان سياسي هنگ‌كنگي، نگران اعمال قدرت دولت مركزي چين براي بستن تدريجي فضاي دموكراتيك، محدوديت نهادهاي انتخابي و آزادي بيان در هنگ‌كنگ هستند و از زمان آغاز حاكميت پكن بر اين منطقه اقتصادي پررونق، در برابر اقداماتي كه از سوي آنها افزايش نفوذ دولت مركزي چين در سياست هنگ‌كنگ تلقي مي‌شود اعتراض كرده‌اند. اعتراضات اخير، با وجود تصميم پكن و رييس اجرايي هنگ‌كنگ براي لغو قانون استرداد مجرمان، 10 هفته است كه ادامه پيدا كرده است. عقب‌نشيني از اين مصوبه همچنان يكي از درخواست‌هاي معترضان هنگ‌كنگي است. هر چند رييس اجرايي هنگ‌كنگ، كاري لام ادعا مي‌كند كه «اين مصوبه كاملا مرده است»، معترضان معتقدند كه اين مصوبه همچنان امكان اجرا دارد و دولت بايد كاملا آن را لغو كند. حمله معترضان به نهادهاي مرتبط به دولت چين در هنگ‌كنگ و همچنين خشونت‌هاي متقابل پليس و معترضان، در طول دو هفته گذشته به تدريج افزايش پيدا كرده است. يكي از خواسته‌هاي معترضان اين است كه دولت محلي هنگ‌كنگ و دولت مركزي چين از توصيف اين تظاهرات با عنوان «شورش» خودداري كنند.
نهادهاي حقوق بشري، پليس هنگ‌كنگ را به استفاده از قدرت نامتناسب براي برخورد با معترضان، از جمله شليك گلوله‌هاي پلاستيكي از فاصله نزديك و شليك گاز اشك‌آور به محل‌هاي تجمع شلوغ و سرپوشيده متهم كرده‌اند. اين اتهام‌ها بعد از انتشار تصاويري از درگيري پليس با معترضان در يك ايستگاه مترو و شليك گاز اشك‌آور در مكان سرپوشيده، به پليس هنگ‌كنگ وارد شده است. دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد، با درخواست از طرفين درگيري‌ها در هنگ‌كنگ براي خويشتن‌داري و اجتناب از خشونت، گفته است كه عوامل استفاده از خشونت در اعتراضات هنگ‌كنگ بايد محاكمه شوند. تعدادي از معترضان چشم‌هاي خود را با باندهاي خونين بسته‌اند تا ياد يكي از معترضان را كه بر اثر شليك گلوله‌هاي پلاستيكي از ناحيه چشم مصدوم شد، گرامي بدارند و اعتراض خود را به خشونت پليس هنگ‌كنگ نشان دهند.
يانگ گوانگ، سخنگوي اداره كل امور هنگ‌كنگ و ماكائو در دولت چين روز دوشنبه در جمع خبرنگاران اعتراضات اخير در هنگ‌كنگ را «اغتشاشات خطرناك» و «بذر تروريسم» توصيف كرد و گفت: «معترضان تندروي هنگ‌كنگي با استفاده از تجهيزات بسيار خطرناك، به نيروهاي پليس حمله مي‌كنند.» همزمان، كاري لام، رييس اجرايي دولت خودمختار هنگ‌كنگ، كه معترضان خواهان كناره‌گيري‌اش از قدرت هستند در سخناني روز دوشنبه تاكيد كرد: «اقدامات قانون‌شكنانه از سوي معترضان با ادعاي آزادي‌خواهي انجام مي‌شود.»
وي تصريح كرد: «خشونت، خواه استفاده از خشونت يا اينكه تحريك به خشونت باشد، موجب مي‌شود كه هنگ‌كنگ در مسير بدون بازگشت قرار گيرد و جامعه هنگ‌كنگ را در وضعيت نگران‌كننده و خطرناكي سوق مي‌دهد.» دولت چين در طول هفته‌هاي گذشته از ايالات متحده امريكا و بريتانيا، به دليل آنچه دخالت در امور داخلي چين و تحريك به شورش توصيف كرده است، انتقاد كردند. بعد از آنكه جمعه هفته جاري وزير خارجه جديد بريتانيا، دومينيك راب، خواهان اعزام يك كميته مستقل براي تحقيق در مورد خشونت‌هاي پليس در هنگ‌كنگ شد، دولت چين با ارسال يادداشت اعتراضي رسمي از دولت بريتانيا خواسته است تا از دخالت در امور داخلي چين خودداري كند. همچنين انتشار يك عكس از ديدار يك ديپلمات امريكايي كه به تازگي با رهبران معترضان هنگ‌كنگي ديدار كرده است، باعث شد تا وزارت خارجه چين، نماينده كنسولگري امريكا در هنگ‌كنگ را براي توضيح احضار كند.