اقتصاد وعده‌اي
سيد احمد ميرمطهري٭
كافي است نگاهي به خبرها در رسانه‌هاي مختلف بيندازيد و مجموعه‌اي از وعده‌هاي اقتصادي راببينيد كه مسوولان اقتصادي آنها را مطرح كرده‌اند، كه البته بعضا طرح آنها قابل تامل است، از كاهش نرخ سود سپرده‌ها تا كاهش نرخ تسهيلات بانك‌ها، تك‌نرخي شدن ارز، رونق در بازار سرمايه، وصول مطالبات معوق بانك‌ها، حذف يارانه اقشار پردرآمد، نظام بخشي به موسسات مالي و اعتباري، جلوگيري از فرار‌هاي مالياتي و ده‌ها وعده ديگر كه هر روز متصديان امور اقتصادي نويد تحقق آن را مي‌دهند ولي مشكل طولاني شدن بحث اين وعده‌هاست كه بعضا يا تحقق نمي‌يابد يا ناگهان از دستور كار خارج مي‌شود و جوي از بلاتكليفي در بين فعالان اقتصادي ايجاد مي‌كند وهمه در انتظارندتا تكليف كار روشن شود و اين يعني بي‌ثباتي كه آفتي براي اصلاح شرايط فعلي اقتصاد كشور است. نكته قابل تامل ديگر اينكه بعضي از اين وعده‌ها حتي اگر تحقق هم پيدا كند در بهبود اوضاع اقتصادي چندان هم موثر نيست. مثلا متصديان پولي از كاهش سود سپرده‌گذاران انتظار دارند كه قيمت تمام شده پول در بانك‌ها كاهش يابدو منابع آزاد شده صرف اعطاي تسهيلات با نرخ‌هاي كمتر شود. ولي اين يك توقع است و مادامي كه ساختارهزينه‌هاي عملياتي بانك‌هاي ما مخصوصا بانك‌هاي دولتي كارآمد نيست و براي حجم مطالبات مشكوك‌الوصول و وام‌هاي سوخت شده ذخيره‌گيري كافي نشده، تغيير و كاهش نرخ سود سپرده‌گذاران نمي‌تواند آن طور كه بايد كارساز باشد. اگر بعدا مواجه با خروج سپرده‌ها از بانك‌ها و افزايش نقدينگي‌هاي سرگردان شديم آيا براي مقابله فكري كرده‌ايم؟ بديهي است در شرايطي كه ساختار عملياتي و مالي بانك‌هاي كشور فعلا تاوضعيت مطلوب فاصله دارد، تا اصلاح و دستيابي بانك‌ها به مجموعه‌اي نسبتا بهينه از دارايي‌ها و بدهي‌ها ايجاد انعطاف حتي در نرخ سود تسهيلات بعيد است، حتي اگر سود سپره‌گذاران كاهش يابد.
اگر به ساير وعده‌ها هم بپردازيم، آشفتگي در طرح آنها و بعضا عقب كشيدن‌هايي ملاحظه مي‌شود كه تازه‌ترين آن تك‌نرخي كردن ارز است كه اخيرا اعلام شد از دستور كار خارج شده است و جالب آنكه در تك‌نرخي كردن ارز تنها موردي كه بحث نشد ضرورت افزايش ارزش پول ملي بود. مصاديق زياد است ولي وعده‌ها كنار هم كه گذاشته مي‌شوند جز بلاتكليفي اقتصادي پيامي نمي‌دهد. چرا بعضي متصديان اقتصادي قبل از هر كار كارشناسي افكار خود را با صداي بلند در رسانه‌ها مطرح مي‌كنند و چرا براي تحقق وعده‌هاي خود زمان نمي‌گذارند. سخن آخر آنكه اين وعده‌ها آيا در چارچوب سياست خروج از ركود است يا تورم يا هردو؟
٭ اقتصاددان