اثرات حوادث و اتفاقات از بازار نفت تخليه شد

جدي شدن تقابل نفتي در خاورميانه

گروه اقتصادي

در اولين روز معاملات در بازار نفت پس از انفجارهاي آرامكو، قيمت هر بشكه نفت به حدود 72 دلار رسيد؛ اتفاقي كه البته برخي از كارشناسان مي‌گويند واكنش پيش‌بيني شده‌اي به رخدادهاي اخير بوده است. اما روز گذشته با اعلام خبر آزادسازي ذخاير نفتي كره جنوبي و امريكا قيمت نفت روند نزولي خود را آغاز كرد و تا زمان نگارش اين گزارش يعني ساعت 16 به 67 دلار و 79 سنت رسيد. هر چند كه احتمال افزايش جنگ نفتي در خاورميانه و ترس از اقدام متقابل ديگري در خصوص كشورهاي توليد‌كننده نفت در اين منطقه، قيمت‌ها را همچنان بالا نگه داشته و اجازه ريزش بيشتر قيمت‌ها را نداد. با اين حال قيمت‌ها آن‌گونه كه پيش‌بيني مي‌شد، افزايش نيافت. تحليلگران معتقدند قيمت هر بشكه نفت در محدوده 64 تا 67 دلار باقي مي‌ماند و احتمال قيمت‌هاي بالاتر و به خصوص 100 دلار تقريبا وجود ندارد.

بازار نفت يك ماه ديگر چه مي‌شود؟

مقامات سعودي پس از برآورد اوليه خسارت اعلام كردند كه اين كشور مي‌تواند مقدار زيادي از توليد از دست رفته‌اش را در مدت زمان كوتاهي جبران كند اما بازگشت به مدار توليد و بازگرداندن 5.7 ميليون بشكه در روز قطعا هفته‌ها و ماه‌ها زمان مي‌برد. تخمين اوليه نيز بين 5 تا 7 ماه است. اما اگر عربستان نتواند در مدت زمان تخمين زده شده تقاضاي مورد نياز بازار را تامين كند، ساير كشورهاي توليدكننده ذخاير نفتي خود را كه براي مواقع بحران كنار گذاشته‌اند، روانه بازار مي‌كنند.

چند ساعت پس از حمله پهپادها، آژانس بين‌المللي انرژي اعلام كرد كه ذخاير نفتي كشورهاي عضو سازمان توسعه و همكاري‌هاي اقتصادي براي 60 روز كافي است. البته كه اين ميزان شامل نفت داخل نفتكش‌ها نمي‌شود. با وجود اعلام آژانس بين‌المللي انرژي مبني بر كافي بودن ذخاير، امريكا و كره جنوبي مجوزهاي لازم را براي آزادسازي ذخاير نفتي صادر كردند. ژاپن نيز به تبعيت از اين كشورها و بيم از ادامه‌دار شدن تنش‌ها در خاورميانه، براي آزادسازي ذخاير نفت خود اعلام آمادگي كرد. وزير اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن پيش‌تر گفته بود ذخاير نفتي ژاپن براي تامين 230 روز مصرف داخلي اين كشور كافي است و وزارت اقتصاد ژاپن با آژانس بين‌المللي انرژي و ساير كشورها همكاري و نفت مورد نياز را به بازار عرضه خواهد كرد و در صورت لزوم از ذخاير استراتژيك خود استفاده مي‌كند.

از زمان تشكيل آژانس بين‌المللي انرژي در سال 1974 تا به امروز كشورها سه بار از ذخاير نفتي خود استفاده كردند. آخرين بار بعد از بهار عربي و قطع توليد نفت ليبي در سال 2011 بود كه از ذخاير استراتژيك، 60 ميليون بشكه نفت خام و فرآورده برداشت شد. بيشترين ميزان برداشت از ذخاير نفتي پس از حمله عراق به كويت در سال 1990 بود. در اين سال آژانس بين‌المللي انرژي روزانه 2.5 ميليون بشكه نفت به بازار وارد مي‌كرد.

خريداران نفت عربستان به دنبال فروشنده‌هاي ديگر

پس از حمله به آرامكو پالايشگاه‌هاي آسيا به دنبال جايگزيني براي عرضه نفت هستند. هر چند كه توليدكنندگان نفت امريكا تلاش خود را براي پر كردن جاي عربستان مي‌كنند‌، اما شركت‌هاي نفت در حال برنامه‌ريزي براي ثبت سفارش‌هاي آتي نفت هستند تا كمبود احتمالا طولاني مدت در بازار نفت جبران شود. با وجود بازگشت سريع عربستان به مدار توليد و صادرات 3.9 ميليون بشكه نفت، بازارهاي نفت همچنان 1.8 ميليون بشكه در روز كمبود دارد.

اقتصاددانان بر اين باورند كه اگر آرامكو نتواند به سرعت بازيابي شود يا هر اقدام نظامي ديگري در بزرگ‌ترين پالايشگاه عربستان انجام گيرد، قيمت‌ها باز هم بالا مي‌رود اما نه به‌شدت سال‌هاي قبل.

توليد نفت در امريكا افزايش يافت

اداره اطلاعات انرژي امريكا پيش‌بيني كرد توليد نفت امريكا در ماه اكتبر 74 هزار بشكه در روز افزايش يابد كه با اين افزايش، ركورد توليد نفت شيل در اين كشور به روزانه 8 ميليون و 843 هزار بشكه برسد.

افزايش توليد در مناطق نفتخيز امريكا به خصوص حوزه‌هاي پرمين و بيكن باعث شده كه روسيه و عربستان در توليد نفت عقب‌تر از اين كشور قرار بگيرند.

پيش‌بيني افزايش توليد نفت شيل در امريكا در حالي است كه طي داده‌هاي مركز اطلاعات انرژي سفارش براي نفت اين كشور همچنين نرخ حمل و نقل براي انتقال محموله‌ها به ساير نقاط جهان، افزايش يافته است.

فيل فلين‌، تحليلگر انرژي معتقد است با حمله به آرامكو، راه براي صادرات نفت خام امريكا هموارتر شده و احتمال مي‌رود توليد اين كشور نيز بيشتر از پيش‌بيني‌ها افزايش يابد.

اوپك و غير اوپك نمي‌توانند جاي خالي را
در بازار پر كنند

امارات متحده عربي، كويت، روسيه، قزاقستان، الجزاير و‌ عمان‌ كشورهاي عضو و غير عضو اوپك هستند كه مي‌توانند ذخاير مازاد خود را براي تنظيم بازار برداشت كنند. طبق گزارش‌هاي رسمي اين كشورها كه به تيم نجات معروف هستند، مي‌توانند تا يك ميليون و 200 هزار بشكه نفت در روز به بازار تزريق كنند. با فرض اينكه بازگشت عربستان به وضعيت قبلي ماه‌ها طول بكشد، 4.5 ميليون بشكه نفت در روز در بازار كمبود عرضه وجود دارد.

با وجود محدوديت اوپك و غيراوپك در پر كردن جاي عربستان، امريكا يك گزينه جدي به شمار مي‌رود. توليد ماه آگوست امريكا 12 ميليون و 370 هزار بشكه نفت در روز و ظرفيت توليدش نيز 12 ميليون و 500 هزار بشكه در روز است. براي افزايش توليد روزانه بيش از 10 پايانه صادراتي جديد تعريف شده كه مي‌تواند 8 ميليون بشكه نفت در روز را تحويل دهد. اما تا سه يا چهار سال ديگر عملياتي نمي‌شود. زيرساخت‌هاي صادراتي در هر كشوري عامل محدودكننده براي افزايش توليد است. امريكا نيز با اين مشكل روبرو است و بعيد است با وجود تزريق ذخاير نفتي و افزايش ظرفيت توليد، بتواند 5 ميليون و 700 هزار بشكه نفت در روز را پاسخ دهد. حد افزايش ظرفيت توليد امريكا 475 هزار بشكه در روز است كه اگر با ظرفيت اوپك و غير اوپك تركيب شود، به يك ميليون و 675 هزار بشكه در روز مي‌رسد. در اين صورت باز چهار ميليون و 25 هزار بشكه كمبود در بازار وجود دارد.

حوادث بر قيمت نفت تاثير ندارد

حوادث ماه‌ها و هفته‌هاي اخير از تحريم ايران و ونزوئلا تا حمله به نفتكش‌ها و آرامكو، قيمت‌هاي نفت را آن گونه كه بايد نه تنها افزايش نداد بلكه پس از برآورد ميزان خسارت وارده به آرامكو و پيش‌بيني 5 تا 7 ماه براي بازگشت به چرخه توليد اين غول انرژي، قيمت‌ها روند نزولي خود را آغاز و در معاملات ديروز به 67 دلار رسيد.

شايد مهم‌ترين دليل اين تاثير در افزايش توليد نفت توسط امريكا باشد كه باعث كاهش سلطه بر بازار نفت و تمركززدايي از مهم‌ترين كارتل نفتي جهان، يعني اوپك شد. اين مهم را مي‌توان در تمديد توافق اوپك پلاس براي كاهش توليد و تاثير كم آن بر قيمت نفت مشاهده كرد.

دليل ديگر كاهش تقاضاي جهاني نفت است كه از نااطميناني آينده اقتصادي نشات مي‌گيرد. پس از شروع جنگ تجاري و تعديل پيش‌بيني‌ها از رشد اقتصادي و كاهش همگرايي در جهان، تقاضاي انرژي نيز كم شد و تا به امروز و بر اساس برخي تخمين‌ها تا 2020 نيز ادامه مي‌يابد. با وجود اينكه 5 درصد از عرضه نفت در جهان يك شبه از بين رفت و قيمت‌ها تنها چند روز پس از آن افزايش يافت، به نظر مي‌رسد حوادث و اتفاقات نظامي و سياسي تاثير خود را بر قيمت نفت از دست داده‌اند و تغيير در عرضه حتي به صورت ناگهاني قيمت نفت را تغيير نمي‌دهد.

با وجود اينكه 5 درصد از عرضه نفت در جهان يك شبه از بين رفت و قيمت‌ها تنها چند روز پس از آن افزايش يافت، به نظر مي‌رسد حوادث و اتفاقات نظامي و سياسي تاثير خود را بر قيمت نفت از دست داده‌اند و تغيير در عرضه حتي به صورت ناگهاني قيمت نفت را تغيير نمي‌دهد.