مقاله محمدجواد ظريف در فايننشال‌تايمز
انتخاب كنيد: يا همه ناامن بمانيم يا همه امنيت داشته باشيم
حمله به نفتكش ايران در درياي سرخ نه آغاز ناامني در مسير نقل و انتقال انرژي در اين محدوده بود و نه پايان آن خواهد بود مگر آنكه بازيگران منطقه‌اي به اين درك برسند كه بحران‌هاي منطقه‌اي راهكارهاي منطقه‌اي مي‌طلبند. محمدجواد ظريف، وزير خارجه كشورمان از زمان آغاز تنش در رابطه ايران و عربستان سعودي به فراخور تحولات روز پيشنهادهاي متفاوتي را براي آغاز گفت‌وگوهاي منطقه‌اي بر روي ميز گذاشته است. پيشنهادهايي كه همگي با بي‌تفاوتي سعودي روبه‌رو شده‌اند. ماه گذشته ميلادي بود كه حسن روحاني، رييس‌جمهور كشورمان همزمان با بالاگرفتن تنش در منطقه خليج‌فارس ابتكار صلح هرمز را با عنوان «ائتلاف اميد» ارايه كرد. ابتكاري براي تقويت همكاري‌هاي منطقه‌اي و تامين امنيت و ثبات منطقه در سايه توافقنامه‌هاي سياسي، امنيتي و اقتصادي ميان كشورهاي منطقه. ابتكار ايران با عنوان «ائتلاف اميد» كه حسن روحاني در سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل از آن رونمايي كرد و محمدجواد ظريف نيز جزييات آن را در اختيار همتاهاي خود از كشورهاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي قرار داد با استقبال عمومي در سطح منطقه‌اي روبه‌رو شده اما هنوز خبري از اجرايي شدن آن به واسطه پاسخ مثبت بازيگران دولتي منطقه‌اي به اين طرح نيست. 24 ساعت پيش از حمله به نفتكش ايران در درياي سرخ و در چند مايلي ساحل جده، محمدجواد ظريف در مقاله‌اي كه در روزنامه فايننشال‌تايمز منتشر كرد باز هم از ابتكارهاي ايران براي بازگشت ثبات و امنيت به منطقه سخن گفت.
وزير خارجه كشورمان با بيان اينكه منطقه ما در يك مقطع مهم تاريخي قرار گرفته است، نوشت: امروزه شاهد تشديد تنش‌ها و ناامني‌ها به گونه‌اي هستيم كه در صورت عدم كنترل زنجيره تصاعدي بحران، مي‌تواند منجر به تهديدات و تراژدي‌هاي غيرقابل توصيفي شود. جنگ چهار و نيم ساله يمن، اين منطقه را در آستانه فاجعه قرار داده و منجر به حملاتي عليه آرامكو شده است. ديرزماني است كه در كشورهاي جامعه تنگه هرمز، بي‌اعتمادي، دشمني، درگيري و جنگ حاكم است. مدت‌هاي مديدي است كه كشورهاي منطقه يا خود را تا به دندان مسلح كرده‌اند يا يكديگر را مورد هجوم، بمباران و تحريم قرار داده‌اند. زمان‌هاي طولاني است كه نيروهاي خارجي از هزاران مايل دورتر براي نمايش قدرت خود، و نه براي محافظت از مردم ما، به اين منطقه آمده‌اند و اين موضوع مردم ما را از سال‌هاي دور رنج مي‌دهد. مي توانيم اين انتخاب را داشته باشيم كه كماكان و همراه با هم در اين مسير ناامني، بي‌ثباتي و تنش بمانيم و منتظر اتفاقاتي ناشناخته باشيم. يا در عوض مي‌توانيم صلح، امنيت، ثبات و رفاه براي همه را انتخاب كنيم. اواخر سپتامبر امسال آقاي دكتر روحاني، رييس‌جمهور ايران از ابتكار عمل جديدي در مجمع عمومي سازمان ملل رونمايي كرد: «پويش صلح هرمز»، يا «اميد». در سال 1987، قطعنامه 598 شوراي امنيت نيز به سازمان ملل متحد اين ماموريت را داد تا پوشش بين‌المللي لازم را براي چنين ترتيبات منطقه‌اي فراهم آورد.
ايران تلاش دارد تا راه‌حلي براي مشكلي بيايد كه غيرقابل حل به نظر مي‌رسد - در حالي كه در حقيقت چنين نيست - و ناشي از منافع و ايدئولوژي‌هاي رقيب، ناهمساني در اندازه، منابع و قابليت‌ها و تلقي بي‌اعتمادي ميان كشورهايي است كه به صورت بي‌واسطه از تحولات تنگه هرمز بيشترين تاثير را مي‌پذيرند؛ يعني ايران، عراق، عربستان سعودي، قطر، كويت، عمان، امارات متحده عربي و بحرين. موفقيت اين تلاش، بايد منطبق بر اهداف و اصول منشور سازمان ملل متحد بنا نهاده شود. همه ما بايد با احترام به حاكميت و تماميت ارضي يكديگر، مصونيت مرزهاي بين‌المللي و حل و فصل مسالمت‌آميز اختلافات متعهد باشيم. ما بايد به طور قاطعانه هرگونه استفاده يا تهديد به استفاده از زور يا مشاركت در ائتلاف عليه يكديگر را مردود بدانيم. با توجه به ناهمساني آشكار كشورها در اندازه و منابع، همه ما بايد نسبت به احترام متقابل، منافع متقابل و جايگاه برابر در همه ابعاد روابط و تعامل با يكديگر متعهد باشيم.
به منظور ايجاد اجماع در سطوح مختلف در تدوين اجزاي «پويش صلح هرمز» و در مرحله بعدي، شروع به‌كار و اجراي جمعي اين پويش، پيشنهاد ما اين است كه جلساتي در سطوح كارشناسي، انديشكده‌اي، بخش خصوصي، مقامات ارشد، وزيران و سران كشورها به منظور مشورت درباره اهداف مشترك‌مان تشكيل شود. اين جلسات مي‌تواند مفصل‌بندي و مرحله‌بندي رويكرد دسته‌جمعي ما را نسبت به فرصت‌ها و چالش‌هاي مشترك ما از جمله امنيت انرژي و آزادي دريانوردي براي همه، كنترل تسليحات و ترتيبات امنيت‌سازي، ايجاد منطقه عاري از سلاح‌هاي كشتار جمعي و پيشگيري و حل و فصل مناقشات منطقه‌اي امكان‌پذير كند. مي‌توانيم اين كار را با امضاي يك پيمان عدم مداخله و عدم تجاوز در «جامعه هرمز» - يا حركت به سوي چنين هدفي - شروع كنيم.
گروه‌هاي كاري مشترك مي‌توانند روي طراحي اقداماتي عملي براي دستيابي به اين اهداف و به تدريج ايجاد اعتماد و گسترش همكاري‌ها كار كنند. اين كارگروه‌ها مي‌توانند ساز و كارها و رويه‌هاي ويژه‌اي را براي همكاري در زمينه امنيت مشترك و پيشگيري و حل مناقشات منطقه‌اي، از جمله از طريق برقراري خطوط تماس مستقيم، سامانه‌هاي هشدار‌دهنده زودهنگام، تماس‌هاي نظامي و تبادل داده‌ها و اطلاعات پيشنهاد دهند. يك كارگروه ديگر مي‌تواند زمينه همكاري نهادهاي ما را براي مبارزه با تجارت مواد مخدر، تروريسم و قاچاق انسان فراهم آورد.
وزير خارجه در پايان اين نوشتار در فايننشال‌تايمز نوشت: همه ما از مسائل گذشته گلايه‌هايي داريم؛ ايران به عنوان قرباني تجاوزي هشت ساله كه به صورت منطقه‌اي تامين مالي شد و 40 سال تروريسم و تجزيه‌طلبي تحت حمايت خارجي، موارد زيادي براي گلايه و شكايت دارد. اما همان‌طور كه مولوي، شاعر و حكيم بزرگ 800 سال پيش نوشت: «از كفر و ز اسلام برون صحراييست/ ما را به ميان آن فضا سوداييست/ عارف چو بدان رسيد سر را بنهد/ نه كفر و نه اسلام و نه آنجا جايي است».