كاخ سفيد براي توجيه عقب‌نشيني نظاميان امريكايي از سوريه دچار سردرگمي شده است
چرخش ترامپ از تشويق به تحريم
شهاب شهسواري
يك هفته بعد از تماس تلفني جنجالي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا با رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه كه به اعلام عقب‌نشيني نيروهاي امريكايي از شمال سوريه و آغاز عمليات نظامي تركيه در خاك سوريه منجر شد، اين دو رييس‌جمهور بار ديگر دوشنبه شب تلفني با يكديگر گفت‌وگو كردند. رييس‌جمهور امريكا كه يك هفته پيش گفته‌بود امنيت شمال شرقي سوريه و نگهداري از زندانيان داعشي را به اردوغان سپرده است، حالا در چرخشي كامل، تركيه را به دليل اقدام نظامي در سوريه تحريم كرده است و تهديد مي‌كند كه اقدامات شديدتري عليه اين كشور، در صورت ادامه تجاوز به سوريه انجام خواهد داد. به نوشته مارك لوون، تحليلگر پايگاه خبري بي‌بي‌سي، هرچند ممكن است تحريم‌هاي اخير اعلام شده از سوي ايالات متحده امريكا، در نگاه اول وسيع به نظر برسد، اما در واقع بسيار كمتر از حد انتظار است. نمايندگان كنگره امريكا اقدامات ترامپ را بسيار كمتر از حد انتظار توصيف كرده‌اند و او را عامل اصلي آغاز عمليات نظامي تركيه عليه كردها توصيف مي‌كنند. اما رييس‌جمهور امريكا همچنان از دستورش براي عقب‌نشيني نيروهاي امريكايي از سوريه دفاع مي‌كند. همزمان رييس‌جمهور امريكا با انتشار پيام‌هايي در شبكه‌هاي اجتماعي تاكيد كرده است كه مخالفتي با بازگشت دولت مركزي سوريه به مناطق شمال اين كشور براي حفاظت از مرزها ندارد. ترامپ نوشته است: «بگذاريد سوريه و اسد از كردها دفاع كند و در خاك خودش با تركيه بجنگد. هر كسي كه مي‌خواهد به سوريه كمك كند تا از كردها حمايت كند، از نظر من مشكلي ندارد، چه روسيه باشد، چه چين و چه ناپلئون بناپارت. اميدوارم كه موفق باشند، ما كه 7 هزار مايل اين طرف‌تر هستيم.» ترامپ در شرايطي روسيه و چين را به حضور در مناطق شمال شرق سوريه تشويق مي‌كند، كه يك هفته پيش از تركيه خواسته‌بود كنترل اين مناطق را در اختيار بگيرد و حالا در حال تهديد و تحريم اين كشور است.
تحريم‌هاي جديد عليه تركيه
ترامپ اين‌بار به جاي اعلام نتايج گفت‌وگوي تلفني‌اش در شبكه‌هاي اجتماعي، مايك پنس، معاون اول و استيو منوچين، وزير خزانه‌داري‌اش را در مقابل خبرنگاران قرار داد تا از هشدار او به رييس‌جمهور تركيه و تحريم‌هاي جديد عليه اين كشور خبر بدهند. وزير خزانه‌داري امريكا اعلام كرد كه دولت امريكا سه وزير كابينه اردوغان را تحريم كرده است. معاون رييس‌جمهور امريكا هم خبر داد كه در مكالمه تلفني دوشنبه شب ميان رهبران امريكا و تركيه، رييس‌جمهور امريكا از همتاي تركش خواسته است تا بلافاصله تجاوز نظامي را متوقف كند. دونالد ترامپ نيز با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرد كه «آماده‌ام تا اگر تركيه اقدامات خطرناك و مخربش را متوقف نكند، بلافاصله اقتصاد تركيه را نابود كنم.» او در اين بيانيه مدعي شده است: «تهاجم نظامي تركيه غيرنظاميان را به خطر انداخته و صلح، امنيت و ثبات منطقه را در مخاطره قرار مي‌دهد. من به شكل واضح به رييس‌جمهور اردوغان تذكر دادم كه اقدامات تركيه باعث وقوع يك بحران بشري مي‌شود و شرايط را براي جنايات جنگي ايجاد مي‌كند.» دونالد ترامپ در اين بيانيه با لحني تند تهديد كرده است كه تحريم‌هاي وسيع‌تري را عليه تركيه و كساني كه به نقض حقوق بشر اقدام كنند، آتش‌بس را زير پابگذارند يا جلوي بازگشت آوارگان به خانه‌هاي‌شان را بگيرند، اعمال خواهد كرد.
به گفته مايك پنس، رييس‌جمهور امريكا يك فرمان اجرايي امضا كرده است كه بر اساس آن تحريم‌هاي وسيعي عليه مقام‌هاي تركيه در صورت ادامه عمليات نظامي در خاك سوريه وضع خواهد شد. مايك پنس، همچنين خبر داد كه از سوي رييس‌جمهور امريكا مامور شده است تا سفري به تركيه داشته‌باشد تا مذاكرات براي حل و فصل مناقشه ميان ترك‌ها و كردها را پيش ببرد. معاون رييس‌جمهور امريكا همچنين خبر داد كه رييس‌جمهور امريكا دستور افزايش تعرفه واردات فولاد از تركيه و تعليق فوري مذاكرات توافق تجاري 100 ميليارد دلاري ميان تركيه و امريكا را صادر كرده است. ارديبهشت ماه سال جاري و بعد از آغاز مذاكرات تجاري ميان تركيه و امريكا، تعرفه 50 درصدي وضع شده از سوي ايالات متحده امريكا براي واردات فولاد از تركيه، تعليق شده‌بود، اما بر اساس دستور جديد رييس‌جمهور امريكا اين تعرفه‌ها دوباره اجرا مي‌شوند. تركيه تنها 5 درصد از كل فولاد صادراتي خود را به امريكا صادر مي‌كند. تحريم‌هاي جديد مشابه اقداماتي است كه كاخ سفيد تحت رهبري ترامپ در واكنش به ادامه بازداشت يك كشيش امريكايي در تركيه اتخاذ كرده‌بود. در آن مقطع امريكا ضمن اعلام تعرفه 50 درصدي براي واردات فولاد و آلومينيوم از تركيه، دو وزير كابينه اردوغان را نيز تحريم كرده‌بود، هر چند متعاقبا هر دوي اين اقدامات لغو شدند. همزمان با اعلام تحريم‌هاي جديد امريكا عليه تركيه، دولت بريتانيا نيز به جمع كشورهايي پيوسته است كه صدور مجوز جديد براي صادرات اسلحه به تركيه را متوقف كرده‌اند. بعد از كشورهاي نروژ، فنلاند، هلند، آلمان و فرانسه، بريتانيا ششمين كشور اروپايي است كه تصميم به توقف فروش سلاح به تركيه را اعلام مي‌كند. وزراي خارجه اتحاديه اروپا، روز دوشنبه از اعلام يك تصميم واحد براي اعمال تحريم تسليحاتي عليه تركيه بازمانده‌بودند، اما از تصميم منفرد كشورها براي تغيير سياست‌هاي صادرات سلاح به تركيه حمايت كردند.
استقرار نظاميان امريكا در عراق و كويت
همزمان با پيشروي تركيه در خاك سوريه، ارتش سوريه نيز بر اساس توافق جديدي كه ميان نيروهاي كرد و دولت مركزي سوريه اعلام شده است، پيشروي به سمت مرزهاي شمالي سوريه را آغاز كرده‌اند. يك روز بعد از ورود نيروهاي نظامي ارتش سوريه به شهر منبج، ارتش امريكا هم اعلام كرد كه اين شهر را كاملا تخليه كرده است تا رسما اين شهر در اختيار دولت دمشق قرار گيرد. همزمان انتشار تصاويري از يك روزنامه‌نگار روس كه فيلم از خود درون يكي از پايگاه‌هاي تازه‌تخليه شده امريكا در منبج را منتشر كرده است، نشان مي‌دهد كه نظاميان امريكايي به سرعت و بدون برنامه‌ريزي قبلي مواضع خود را در اين منطقه ترك كرده‌اند. ارتش روسيه اعلام كرده است كه نظاميان امريكايي از منبج به مرز با عراق منتقل شده‌اند. مسكو همچنين تاكيد كرده است كه نيروهاي دژبان ارتش اين كشور در اطراف شهر منبج گشت‌زني مي‌كنند و تمام تلاش خود را خواهند كرد تا درگيري ميان ارتش سوريه و ارتش تركيه در اين مناطق ايجاد نشود. مارك اسپر، وزير دفاع امريكا روز يكشنبه تاكيد كرده بود كه ارتش امريكا از مدت‌ها پيش برنامه‌اي براي خروج 1000 نظامي امريكايي از شمال شرقي سوريه آغاز كرده‌بود. آسوشيتدپرس به نقل از يك مقام آگاه بدون نام در وزارت دفاع امريكا خبر داده است كه 1000 نظامي امريكايي بعد از خروج از سوريه در عراق و كويت و احتمالا اردن مستقر خواهند شد.
انتقاد نمايندگان كنگره از اقدامات ترامپ
با وجود لحن تند رييس‌جمهور امريكا، نمايندگان كنگره نسبت به اثربخش بودن تحريم‌هاي اعلام‌شده از سوي او اظهار ترديد كرده‌اند و اين اقدامات را ناكافي توصيف كرده‌اند. نانسي پلوسي، رييس مجلس نمايندگان امريكا با انتشار پيامي در حساب كاربري توييتر خود نوشته است: «بسيار كمتر از حد لازم براي جبران فاجعه بشري است كه با شيوه تصميم‌گيري دمدمي مزاج رييس‌جمهور به وجود آمده است.» ميچ مك‌كانل، رهبر اكثريت جمهوريخواه سناي امريكا هم از اقدامات رييس‌جمهور امريكا، از جمله عقب‌نشيني فوري نيروهايش از سوريه، اظهار «نگراني عميق» كرده است و به خبرنگاران گفت: «اين اقدام مي‌تواند وضعيتي را كه براي از بين بردن آن به سختي تلاش كرديم به خطر بيندازد و باعث احياي داعش شود. چنين شكلي از عقب‌نشيني باعث ايجاد خلأ وسيع‌تري از قدرت در سوريه مي‌شود، كه مي‌تواند از سوي ايران و روسيه مورد بهره‌برداري قرار گيرد و نتايج فاجعه‌باري براي منافع استراتژيك امريكا داشته باشد.»