خاك باستاني در كوره‌هاي آجرپزي
سپيده موسوي
شهر قرچك واقع در شهرستان قرچك شايد امروز در حاشيه تهران و بنا به موقعيت جغرافيايي تهران شناخته شود، با اين حال دو تپه باستاني پوئينك و تپه پرديس تاريخ اين منطقه را به 8 هزار سال قبل برمي‌گردانند و نشان مي‌دهند كه شهر قرچك روزگاري مركز شهرنشيني تهران بود. قرچك تا پيش از سال 1355 قريه بود و نام آن هم از ايستگاه قطارش به جاي مانده است. در جريان جنگ دوم جهاني ايستگاه قطاري در اين قريه بود و محموله‌هاي گندم در اين ايستگاه بازرسي مي‌شدند و به همين دليل مردم بومي اين محل را قريه چك مي‌خواندند. كوره‌پزخانه‌هاي آجر يكي از دلايل اصلي رونق اين قريه شدند. تهران دهه 30 تهران توسعه و ساخت بود و آجر نياز اول اين كار. كارگران فصلي از آذربايجان، خراسان و كردستان و ديگر شهرها در اين قريه ساكن مي‌شدند و در كوره‌هاي آجرپزي كار مي‌كردند. مهاجرت اين كارگرها بود كه نهايتا اين قريه را به شهر تبديل كرد، شهري كه از ابتدا با مهاجران شكل گرفت و امروز هم بنا به گزارش مركز آمار ايران 95 درصد جمعيت خود را از مهاجران دارد. با اين حال حضور تپه فرديس قشلاق جيتو يا پرديس و تپه ميل پوئينك، تاريخي ديگر را براي اين شهر رقم مي‌زند. تپه پرديس قرچك در 14 مرداد 1382 با شماره ثبت 9491 و تپه ميل پوئينك در 8 مرداد 1385 با شماره ثبت 15773 در فهرست آثار ملي قرار گرفتند. بنا به گزارشات هيات باستان‌شناسي سال‌ها از خاك تپه پرديس براي پخت آجر استفاده مي‌شد و همين امر در طول ساليان خسارت‌هاي زيادي را متوجه اين تپه باستاني كرده است اما با وجود اين تخريب‌ها، آثار ارزشمندي چون سفال‌هاي متنوع، چرخ سفالگري با استوانه‌اي از شاخ حيوانات از اين محوطه كشف شده است. كشف كوره‌هاي متعدد توليد سفال و نيز پيدا شدن چرخ سفالگري با استوانه‌اي از شاخ حيوانات در تپه پرديس قرچك متعلق به دوره سيلك دو، هزاره پنجم پيش از ميلاد، جامعه باستان‌شناسي فلات مركزي را با اسرار بسياري از زندگي آن دوران روبه‌رو كرد. هر چند كه در ابتداي اجراي عمليات كاوش در اين تپه باستاني تصور مي‌شد كه اين منطقه به يكي از مهم‌ترين آثار و جاذبه‌هاي گردشگري و تاريخي استان تهران و كشور تبديل شود و ابتدا نيز اقداماتي در حفاظت و حراست از آن صورت گرفت ولي در سال‌هاي اخير توجه ويژه‌اي به آن صورت نگرفته و وضعيت فعلي اين دو تپه بحراني است.