فساد؛ از برخورد تا اصلاح
غلامرضا ظريفيان
رييس‌جمهوري روز گذشته در جريان سفر به يزد از برخورد با دانه‌درشت‌هاي فساد گفت؛ مساله‌اي كه در روند مبارزه با فساد از اهميت بسزايي برخوردار و هشداردهنده است. اين موضوع آنقدر از اهميت برخوردار است كه پيامبر اسلام نيز روايتي در اين زمينه دارند. بنابر اين روايت آنچه باعث مي‌شود جوامع دچار هلاكت شوند، كساني هستند كه از پشتوانه‌هايي برخوردارند و به تعبير امروزي دانه‌درشت هستند و خطاها و آلودگي‌هاي آنان مورد اغماض قرار مي‌گيرد و در عوض كساني كه از پشتوانه كمتري برخوردار و فسادشان اندك است، مجازات مي‌شوند. در واقع پيامبر اسلام اين عدم توازن را زمينه‌ساز هلاكت جوامع مي‌دانند كه البته تجربه جوامع بشري نيز اين موضوع را تاييد مي‌كند. اما فارغ از اينكه برخورد با دانه‌درشت‌هاي فساد مي‌تواند حس اعتماد را به جامعه بازگرداند اما مساله مهم پيدا كردن سرچشمه‌ها و كانون‌هاي اصلي توليد فساد است. در واقع بايد عزم ملي و حاكميتي براي برخورد با سرچشمه‌ها و كانون‌هاي اصلي توليد فساد و ساختار فسادزا وجود داشته باشد. در اين مسير نيز همه از قوه قضاييه تا قوه مجريه و مقننه بايد اهتمام لازم را داشته باشند. از زماني كه قوه قضاييه و همچنين قواي مقننه و مجريه پا به عرصه مبارزه با فساد به صورتي جدي‌تر گذاشتند و البته برخورد با دانه‌درشت‌ها در طول همين توجه قرار گرفت با وجود اهتمام براي مبارزه با فساد باز هم شاهد وقوع و كشف فساد هستيم و به بياني ديگر گويي به پايان آن نمي‌رسيم و همچنان شاهد بازتوليد فساد هستيم. بنابراين حتي اگر برخورد با فساد هم صورت گيرد اما سازوكارها به گونه‌اي باشد كه به بازتوليد دانه‌درشت‌ها منجر شود، در واقع ما در چرخه‌اي معيوب قرار گرفته‌ايم كه نشان مي‌دهد، ساختار فسادزا است و بايد ترميم شود. آنچه در فرآيند اصلاح ساختار فسادزا اهميت دارد، شفاف‌سازي است. بايد بپذيريم كه به سمت شفاف‌سازي برويم و حياط خلوت‌هاي اقتصادي را تعطيل كنيم.
اگر به سمت شفاف‌سازي و حل تعارض قواعد و قوانين رفتيم، توليد فساد نيز كاهش مي‌يابد. به جاي افزايش دستگاه‌هاي نظارتي بايد توانمندي‌شان را افزايش دهيم. همچنين رفتن به سمت دولت الكترونيك مي‌تواند به كاهش فساد كمك كند و اساسا فرصت بروز و ظهور دانه‌درشت‌هاي فساد را كاهش دهد. در اين شرايط هم هيچ دستگاه و قوه‌اي نمي‌تواند ديگري را به تسامح با مفسدان اقتصادي متهم كند.