دوگانه اعتدال- افراط
در كشورما با وجود اهتمام مقام معظم رهبري و برخي از روحانيون و مسوولان در حفظ وحدت امت اسلام به ويژه مردم مسلمان ايران و هزينه‌هاي مختلفي كه براي تحقق اين امر داده‌اند، مع‌الاسف برخي جريانات فكري، فقهي و محفلي در جاي جاي كشور مانع از تحقق كامل اين هدف هستند. فارغ از باور هريك از طرفين به حقانيت عقيده و باور خود، گاه از اين واقعيت چشم‌پوشي مي‌شود كه در بسياري از نقاط كشور مردان و زنان شيعه و سني در همسايگي يكديگر در يك محله و كوچه زندگي و كسب و كار مي‌كنند، در يك اداره يا سازمان همكارند، فرزندان‌شان در مدرسه در يك ميز و نيمكت كنار هم مي‌نشينند و گاه در اثر وصلت‌هاي صورت گرفته در يك خانواده يا فاميل در كنار هم زندگي مي‌كنند. از اين رو از آثار و تبعات منفي برخي سخنان و حركات و مجالس تحريك‌آميز و موهن غفلت شده. گذشته از آن، برخي كژسليقگي‌ها در برخي نهادهاي عمومي روا داشته مي‌شود از ديگر نمودهاي عيني وجود يا ايجاد موانعي براي تحقق وحدت است. در بعضي از فرآيندهاي استخدامي، انتصاب و ارتقاء در جايگاه‌هاي سياسي و اداري، و اشتغال به مشاغل كليدي و حساس شواهدي از تبعيض و عدم شايسته‌سالاري مشاهده مي‌گردد. حتي گاه در دريافت خدماتي كه دستگاه‌هاي اجرايي مكلف به ارايه آن به عموم شهروندان ايراني هستند اصل برابري در مقابل قانون و استحقاق عمومي دريافت خدمت ديده نمي‌شود. محروميت فراگير و پايدار در استان‌هاي سني‌نشين با وجود ظرفيت‌هاي متعدد طبيعي و انساني (كه البته و متاسفانه لزوما محدود به استان‌هاي با اكثريت اهل سنت نيز نيست) و گستردگي نگاه امنيتي بر مردم اين استان‌ها، باعث شده است با وجود تلاش خالصانه‌اي كه بسياري از نهادهاي عمومي و انقلابي به ويژه سپاه و ارتش و ناجا و دستگاه‌هاي اجرايي براي محروميت‌زدايي و تامين امنيت و رفاه مردم در اين استان‌ها انجام مي‌دهند مزه برخورداري از حقوق برابر توسط بسياري از هموطنان اهل سنت احساس نشود و از اين رو واقعيت و عينيت فعاليت‌هاي تقريب مذاهب اسلامي و رويكردهاي وحدت‌گرا كمرنگ شود. به نظر مي‌رسد همان‌گونه كه تمايل به تقريب و وحدت پيروان مذاهب اسلامي در راس نظام و دلسوزان كشور وجود دارد به فعاليت‌هاي آموزشي و ترويجي و فرهنگ‌سازي بيشتري براي نهادينه شدن اين رويكرد در لايه‌هاي پايين‌تر و عملياتي اجرايي و امنيتي و متوليان امور ديني كشور هم وجود دارد؛ اگر افراطي‌ها بگذارند.