اعتراض‌هاي ايران در سطح بين‌المللي بازتاب پيدا كرد
تلاش امريكا براي مصادره اغتشاش‌ها به نفع تحريم
گروه ديپلماسي
«دولت ايران اگر مي‌خواهد مردمش غذا بخورند بايد با ما مذاكره كند»، اين جمله را تقريبا يك‌سال پيش مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا در گفت‌وگو با بي‌بي‌سي گفت و البته در ادامه اين مصاحبه تاكيد هم كرد كه مطمئن است مردم ايران دست به كار خواهند شد. دونالد ترامپ از ژانويه 2017 قدرت در كاخ سفيد را در دست گرفت و دقيقا يك‌سال پس از اين جابه‌جايي قدرت بود كه امريكا حساب خود را با چين، روسيه، آلمان، فرانسه و بريتانيا در توافق هسته‌اي با ايران جدا كرد. يك‌سال پيش در همين حوالي زماني تحريم‌هاي هسته‌اي امريكا عليه ايران تمام و كمال بازگشتند و علاوه بر فروش نفت ايران، تمامي نقل و انتقال‌هاي مالي و بانكي ميان ايران و شركاي تجاري‌اش با محدوديت‌هاي جدي روبهرو شد به گونه‌اي كه اكنون امريكا بر تمامي منابع مالي ايران در خارج از كشور دست گذاشته و همزمان تهديد و ارعاب شركاي تجاري ايران ادامه دارد. دونالد ترامپ با تشويق اطرافيانش سياست فشار حداكثري عليه ايران را در پيش گرفته است: سياستي كه هدف آن به آستانه ورشكستگي اقتصادي رساندن ايران و تسليم شدن اين كشور به مذاكره مجدد با امريكاست. ميز مذاكره‌اي كه ايران مي‌گويد، اين امريكا بود كه از پشت آن بلند شد و واشنگتن مي‌گويد توافق ميان تهران و 1+5 وقت جز خسارت براي امريكا نبوده و حالا ايران بايد با دولت جديد در كاخ سفيد به توافقي دست پيدا كند كه تمام موارد اختلاف در 40 سال گذشته از فعاليت‌هاي منطقه‌اي تا توانمندي موشكي و البته فعاليت‌هاي هسته‌اي را شامل شود. ترامپ براي رسيدن به اين هدف تيم ويژه‌اي را در خزانه‌داري و وزارت خارجه امريكا تعيين كرده و به گفته برخي منابع قريب به 400 نفر در دولت وي بر بحث تحريم ايران به شمول شناسايي افراد و نهادهاي هدف، اجراي سختگيرانه و بدون چشم‌پوشي تمام تحريم‌هاي اوليه و ثانويه و تهديد و ارعاب شركا و مشتري‌هاي تجاري ايران براي ممانعت از ادامه كار با ايران و در تهران متمركز شده‌اند.
يك منبع آگاه ايراني در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد: «دولت ترامپ از پيشرفته‌ترين تجهيزات الكترونيكي براي شنود هر مكالمه‌اي كه درباره كار سياسي و تجاري با ايران باشد، استفاده مي‌كند.»
پيش از اين نيز غلامرضا انصاري، معاونت اقتصادي وزير خارجه در گفت‌وگوي اختصاصي با «اعتماد» اعلام كرده بود كه سفراي امريكا در كشورهاي مختلف براي منصرف كردن كمپاني‌ها و نهادهاي تجاري براي كار با ايران حتي به تهديد اعضاي خانواده آنها هم دست مي‌زنند. در چنين شرايطي افزايش بهاي بنزين در ايران به گواه بسياري از كارشناسان مسائل اقتصادي يكي از راه‌هاي باقيمانده براي جبران كسري بودجه ناشي از كاهش درآمد حاصل از فروش نفت بود. اقدامي كه با اعتراض‌هايي در برخي از شهرهاي ايران روبهرو شد و البته از همان نخستين ساعات آغاز آن دولت ايالات متحده نتوانست شادي خود از اين اقدام را پنهان كند. اعتراض‌هايي بلافاصله در رسانه‌هاي متفاوت بين‌المللي انعكاس پيدا كرد و همزمان با موجي از واكنش‌هاي متفاوت از سوي دولتمردان كشورهاي مختلف روبهرو شد.
دولت امريكا همان‌طور كه پيش‌بيني مي‌شد در جامه ميش فرورفته و با ناديده گرفتن تاثير تحريم‌ها بر زندگي عامه مردم و حتي محدود كردن ميزان دسترسي به دارو و مواد غذايي ادعا كرد كه در اين اعتراضها در كنار مردم ايران است. پس از اظهارات سخنگوي وزارت خارجه امريكا و توييت مايك پمپئو، وزير خارجه اين كشور، عباس موسوي سخنگوي وزارت خارجه به اين مداخله امريكايي‌ها واكنش نشان داده و گفت: «مردم عزتمند ايران به خوبي مي‌دانند كه اين‌گونه اظهارنظرهاي رياكارانه و مزورانه حاوي هيچ‌گونه همدردي صادقانه و دلسوزانه‌اي نيست و اقدامات عده‌اي هرج‌و‌مرج‌طلب و تخريبگر مورد حمايت امثال ايشان به هيچ‌وجه سنخيتي با روش و منش قاطبه مردم فهيم و بصير ايران ندارد.» موسوي با اشاره به نيات شوم و بدخواهانه دولت ايالات متحده امريكا خصوصا وزير خارجه اين كشور نسبت به مردم كشورمان افزود: «جالب است اظهار همدردي با مردمي انجام مي‌شود كه تحت فشار تروريسم اقتصادي امريكا قرار داشته و پيش از اين نيز از زبان همين فرد به صراحت بيان شد كه بايد به مردم ايران گرسنگي داد تا در مقابل ما تسليم شوند.»
با اين همه شامگاه يكشنبه كاخ سفيد نيز طي بيانيه‌اي مواضع وزير خارجه اين كشور در قبال ايران را تكرار كرد. بر اساس ترجمه فارس از اين بيانيه، در آن آمده است: «ايالات متحده از مردم و اعتراضات مسالمت‌جويانه آنها عليه حكومت حمايت مي‌كند. ما استفاده از نيروي كشنده و محدوديت‌هاي شديد عليه اعتراضات را محكوم مي‌كنيم.» اين بيانيه در ادامه مدعي شده است، «ايران به‌طور متعصبانه در حال ادامه برنامه هسته‌اي و برنامه موشكي خود است و از تروريسم حمايت مي‌كند و يك ملت پرافتخار را تبديل به حكايت هشداردهنده ديگري كرده كه وقتي طبقه حاكم مردم خود را رها مي‌كند و به دنبال ثروت و قدرت شخصي مي‌رود، رخ مي‌دهد.»
واشنگتن در حالي در 72 ساعت گذشته موضع‌گيري‌هاي زنجيره‌اي درباره اعتراضها در ايران داشته كه كاخ‌سفيدنشين‌ها تلاش مي‌كنند، اعتراضها به وضعيت معيشتي در ايران را نشانه موفقيت سياست فشار حداكثري و كارآمد بودن ابزار تحريم براي تسليم كشورها به خواسته‌هاي سياسي سكاندار كاخ سفيد بدانند. پيش از اين برايان هوك، رييس گروه اقدام عليه ايران در وزارت خارجه امريكا در گفت‌وگو با يك مقام چيني ادعا كرده بود كه با آغاز فشار اقتصادي حداكثري عليه ايران، اين كشور در بازه زماني شش تا نه ماهه به ميز مذاكره بازخواهد گشت. البته مقاومت حداكثري ايران در برابر فشار حداكثري امريكا عملا نادرستي اين پيش‌بيني برايان هوك را يك سال و نيم پس از بازگشت تحريم‌هاي امريكا مشخص كرده است.
برخلاف امريكا، روسيه فاصله خود را با تحولات جاري در ايران حفظ كرده و وزارت خارجه روسيه در واكنش به اغتشاش‌ها در ايران به دنبال سهميه‌بندي بنزين اعلام كرد كه از نظر مسكو، شايد نيروهاي خارجي در پشت پرده دامن زدن به گسترش اعتراضها و ناآرامي قرار داشته باشند.
«مولود چاووش اوغلو» وزير خارجه تركيه نيز در اولين واكنش به برخي ناآرامي‌ها در شهرهاي ايران، ابراز اميدواري كرد كه آرامش هر چه زودتر به ايران بازگشته و حوادث پيش آمده در روزهاي اخير پايان يابد. پس از چاووش اوغلو، اظهاراتي از رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه در دومين كنفرانس بين‌المللي آمبودزمان در كاخ دلمه پاغچه استانبول نيز در فضاي مجازي منتشر شد كه البته مخاطب خاصي نداشت اما از سوي برخي كاربران فضاي مجازي و رسانه‌ها مخاطب وي ايران تعبير شد. اردوغان در اين اظهارنظر اعلام كرده بود دولت‌هايي كه به صداي مردم خود گوش نداده و راه‌حلي براي مشكلات آنها نيابند و به جاي آن به سركوب شديد اعتراضات بپردازند با مشكلات بسيار بزرگي مواجه مي‌شوند. اخيرا مخالفت ايران با عمليات نظامي تركيه در شمال سوريه عليه كردهاي اين كشور منجر به گلايه‌هاي اردوغان از تهران شده بود و همين مساله به سخنان بدون مخاطب اردوغان جنبه طعنه‌آميز خطاب به ايران بخشيده است.
علاوه بر امريكا، دو كشور اروپايي حاضر در برجام با ايران كه در يك‌سال و نيم گذشته نتوانسته‌اند به هيچ يك از تعهدات برجامي خود عمل كنند نيز در موضع‌گيري‌هايي مداخله‌جويانه نسبت به حوادث داخلي در ايران اظهارنظر كردند. دولت آلمان در اقدامي مداخله‌جويانه از اغتشاشات و ناآرامي‌ها در ايران حمايت كرد و از ايران خواست به آنچه آن را «خواسته‌هاي قانوني معترضان» خوانده، احترام بگذارد. «اولريك دمر» سخنگوي دفتر آنگلا مركل صدراعظم آلمان مدعي شد: «وقتي كه مردم نگراني‌هاي اقتصادي و سياسي خود را مطالبه مي‌كنند، مانند آنچه در حال حاضر در ايران اتفاق مي‌افتد، اين حق قانوني، محفوظ و مورد احترام ماست. وي اضافه كرد: حكومت ايران بايد با تمايل به گفت‌وگو به اعتراضات كنوني در ايران پاسخ دهد. وزارت خارجه فرانسه نيز در اظهاراتي مداخله‌جويانه درباره امور داخلي ايران، خواستار «احترام ايران به آزادي بيان و حق اعتراضات مسالمت‌آميز» در ايران شد. همزمان با اين موضع‌گيري وزارت خارجه فرانسه، «جود دير» دستيار ويژه «دونالد ترامپ» رييس‌جمهور امريكا و معاون سخنگوي كاخ سفيد در پيام توييتري خود در خصوص گفت‌وگوي ترامپ و «امانوئل ماكرون» رييس‌جمهور فرانسه درباره ايران خبر داد. وي در اين خصوص نوشت: «روز دوشنبه «دونالد ترامپ» رييس‌جمهور امريكا با امانوئل ماكرون رييس‌جمهور فرانسه گفت‌وگو كرد. دو رهبر در خصوص گام‌هاي بعدي در خصوص ايران و سوريه و همچنين نشست آتي رهبران ناتو در لندن گفت‌وگو كردند».
اعتراضها در ايران در رسانه‌هاي بين‌المللي نيز با واكنش‌هايي همراه شد. نيويورك‌تايمز در اين باره نوشت: ايران از زمان خروج امريكا از برجام و بازگشت تحريم‌ها با بحران اقتصادي دست و پنجه نرم مي‌كند. امريكا سياست فروش صفر نفت ايران را دنبال مي‌كند. اين رسانه امريكايي در ادامه به نقل از برخي كارشناسان كه البته اسمي از آنها برده نشده ادعا كرده كه ايران نمي‌تواند همزمان فشار از چند جهت را تحمل كند يا بايد به معترضان امتيازي بدهد يا پاي ميز مذاكره بنشيند. در بسياري از گزارش رسانه‌هاي خارجي قطعي اينترنت به علاوه ارايه آمار تاييد نشده از تعداد كشته‌شدگان و زخمي‌هاي اعتراضات سراسري بخش اصلي را تشكيل مي‌دهد. در برخي رسانه‌ها نيز اعتراضها در ايران را ادامه موج اعتراض‌هاي مردمي به راه افتاده در منطقه از عراق تا لبنان دانسته‌اند.