مهم‌ترين دليل معلوليت‌زايي ازدواج فاميلي است
بنا بر برنامه‌هاي سازمان بهزيستي كشور تا 3 سال آينده اختلالات ژنتيك تمام معلولان تحت پوشش اين سازمان شناسايي مي‌شود. در حال حاضر حدود يك ميليون و ۵۰۰ هزار معلول تحت پوشش اين سازمان هستند و طرح شناسايي اختلال ژنتيك در معلولان تحت پوشش سازمان بهزيستي با هدف متمايز كردن نوع معلوليت افراد اجرا مي‌شود تا افرادي كه به دليل ژنتيكي دچار معلوليت شده‌اند از افرادي كه به دليل تصادفات يا بيماري‌هاي غيرژنتيكي دچار معلوليت شده‌اند، تفكيك و شناسايي شوند. سازمان بهزيستي كشور در تلاش است كه تولد معلولان ژنتيكي را كنترل كند. بنا بر اعلام كارشناسان اين سازمان تاكنون حدود ۳۰ هزار اختلال ژنتيكي شناسايي شده كه باعث تولد نوزادان معلول مي‌شود. اصلي‌ترين عامل تولد نوزادان معلول در ايران، ازدواج‌هاي فاميلي بدون غربالگري ژنتيك است و از آنجا كه آزمايش‌هاي ژنتيك پيش از ازدواج و بارداري بسيار گران است، اغلب زوج‌هايي كه پيوند خويشاوندي دارند از انجام اين آزمايش‌ها چشم‌پوشي مي‌كنند در حالي كه بنا بر اعلام سازمان بهزيستي بيش از 60 درصد معلوليت‌هاي مادرزادي در ايران مربوط به ازدواج‌هاي فاميلي است. كارشناسان سازمان بهزيستي كشور همچنين هشدار داده‌اند كه دليل اكثر معلوليت‌هاي ژنتيكي، وجود ژن معيوب هم در پدر و هم در مادر است كه در كودك بروز مي‌كند. بنابراين ايجاد معلوليت در ازدواج فاميلي ريسك بالاتري دارد و احتمال معلوليت در ازدواج فاميلي 2 برابر مي‌شود در حالي كه احتمال ازدواج با فرد غريبه ۲ تا ۳ درصد معلوليت ايجاد مي‌كند اما ازدواج با خويشاوند ۵ تا ۶ درصد احتمال معلوليت را افزايش مي‌دهد و در ازدواج اقوام درجه 2 و 3 اين احتمال به 12 درصد مي‌رسد. كارشناسان سازمان بهزيستي كشور اين توصيه را دارند كه به دليل دشواري ممنوعيت يا محدوديت قانوني براي ازدواج‌هاي فاميلي، آزمايش‌هاي ژنتيك پيش از ازدواج بايد براي اين موارد از ازدواج‌ها اجباري شود چراكه با وجود ناتواني علم پزشكي براي درمان معلوليت‌هاي ژنتيكي اما تولد نوزاد معلول قابل پيشگيري و از نظر پزشكي نيز اغلب قابل تشخيص است و با وجود آنكه شناسايي ريسك خطر در اينگونه ازدواج‌ها نيازمند انجام آزمايش‌هاي گران‌قيمت است اما باز هم اين هزينه نسبت به هزينه‌هاي سنگين نگهداري فرد داراي معلوليت در خانواده و براي جامعه مقرون به صرفه است.