كمك سخاوتمندانه براي نجات ونيز!

اخيرا نشريه «لاستمپا» ايتاليا در مصاحبه با همسر شاه مخلوع ايران، خاطره او را از كمك مالي 30 ميليون ليري ايران در سال 1353 به شهر ونيز ايتاليا به ياد او آورده و مدعي شده است زماني كه شهر ونيز با سيل عظيمي روبه‌رو بوده و در خطر جدي قرار داشت، حكومت وقت ايران با پرداخت چنين مبلغي عملا اين شهر را نجات داده است.

در مهر ماه 1352/1973 شوك اول نفتي واقع شد و قيمت جهاني نفت بيش از 4 برابر افزايش و قيمت نفت سالانه ايران از 5 ميليون دلار به قريب 20 ميليارد دلار رسيد. محمدرضا شاه به جاي آنكه اين درآمد‌هاي سرشار را در داخل كشور صرف آباداني و توسعه كند، شروع به ولخرجي‌ و صرف كمك‌هاي بلاعوض يا وام‌هاي اعطايي ايران به ساير كشورها كرد. براي نمونه مي‌توان به كمك نيم ميليارد دلاري به شهرداري «ونيز» براي حفاظت شهر از بالا آمدن آب دريا، برگزاري جشن‌هاي 2500 ساله در شيراز، اعطاي وام 3 ميليارد دلاري به ايتاليا، وام 2 ميليارد دلاري براي رآكتور اتمي فرانسه، كمك يك ميليارد و 200 ميليون دلاري جهت شركت‌هاي صنعتي انگليس، كمك 2 ميليارد دلاري به منظور كمك‌هاي عمومي به افغانستان، كمك يك ميليارد دلاري براي نوسازي كانال سوئز مصر، كمك 250 ميليون دلاري براي كمك‌هاي عمومي به پاكستان، كمك 250 ميليون دلاري براي استخراج و صدور سنگ‌آهن به هند، 100 ميليون دلار براي كمك‌هاي عمومي بنگلادش همچنين كمك يك ميليارد دلاري براي تصفيه آب شهر «لندن» اخصاص داد. شاه در حالي براي تصفيه آب شهر لندن يك ميليارد دلار كمك مي‌كرد كه در مناطقي از تهران آب لوله‌كشي وجود نداشت. رژيم پهلوي سرمايه‌اي كه از مازاد دلارها به دست آورده بود به جاي اينكه در كشور خود جهت پيشرفت جامعه به ‌كار رود، آن را در اختيار دوستان و متحدان منطقه‌اي خود مي‌گذاشت.

كمك‌هاي شاه به كشورهاي دوست و متحد وقت اگرچه ممكن است با اهداف مشخصي صورت گرفته اما در عرصه ديپلماسي نتيجه‌بخش نبود. كمك‌هاي ايران به «پاكستان» شامل تخفيف ويژه فروش نفت و بعضا مجاني آن، كمك‌هاي مالي ايران به شكل كمك نقدي بلاعوض و وام بدون بهره به اين كشور براي سركوب شورش بلوچستان و تحويل مجاني انواع سلاح‌ها از مهم‌ترين حاتم‌بخشي شاه به اسلام‌آباد بود. ايران همچنين صدها ميليون دلار كمك بلاعوض مالي و تسليحاتي به «اردن»(رژيمي كه هميشه در تهديد سقوط قرار داشت) كمك مالي كرد. «عمان» از ديگر كشورهاي منطقه بود كه ميليون‌ها دلار كمك مالي و نظامي براي سركوب جنبش ظفار دريافت كرد. فروش نفت با تخفيف به «اسراييل» و خريد تسليحاتي از اين رژيم خود كمكي بزرگ به اسراييل بود. كمك به «انگليس» براي خريداري محصولات انگليسي بدون كيفيت و ورود صنعت اتومبيل‌سازي(پيكان) از ديگر كمك‌هاي شاه به اين كشور بود. در خاورميانه نيز حافظ اسد در سوريه توانست وام بدون بهره 800 ميليون دلار از ايران دريافت كند. سادات در مصر وام يك ميليارد دلاري از ايران گرفت كه البته بخش اعظم آن بخشيده شد. «مراكش» از جمله كشورهاي فقير عرب- آفريقايي بود كه در دوران سلطنت شاه، كمك‌هاي مالي سخاوتمندانه‌اي از ايران دريافت كرد. سلطان حسن دوم در جنگ با چريك‌هاي مخالف دولت(پوليساريو) از ايران كمك نظامي دريافت مي‌كرد.

شهر ونيز اخيرا شاهد اعتراض هزاران نفر از ساكنان آن براي استعفاي شهردار بود. معترضين معتقدند، موج‌هاي ايجاد شده از سوي كشتي‌هاي بزرگ تفريحي به فرسايش ساختارهاي ونيز مي‌انجامد. به اعتقاد معترضان، آب‌گرفتگي اين شهر را به زانو درآورده و شكنندگي آن براي جهان آشكار شد. بالا آمدن سطح آب در ونيز بيش از يك ميليارد يورو خسارت به بار آورده است. دولت در آغاز وضعيت اضطراري اين شهر 20 ميليون يورو براي كمك به نياز‌هاي اوليه مردم اختصاص داد. ونيز كه از سال 1987 در فهرست ميراث جهاني يونسكو به ثبت رسيده به عنوان يكي از مهم‌ترين شهرهاي توريستي جهان در پي شديدترين سيل در 50 سال اخير حالا با زير آب رفتن مهم‌ترين آثار تاريخي و هنري خود مواجه است. كميته ميراث جهاني يونسكو نيز با اشاره به پديده‌هايي همچون حضور بيش از حد گردشگران، حضور مستمر قايق‌هاي تفريحي همچنين تاثيرات منفي ساخت و سازهاي جديد اعلام كرد، قرار است در اوايل سال 2020 گروهي از سوي اين كميته براي بررسي ابعاد خسارت‌هاي وارد شده به ونيز سفر كنند.