كنكور آسان نيست
رضا حيدري
بعدازظهرها براي چند دقيقه سرگرمي هم كه شده وقتي تلويزيون را روشن و به هر شبكه‌اي كه نگاه مي‌كنيم، فردي با لباس‌هاي شيك‌وپيك و انرژي فراوان مشغول حل كردن تست‌هاي كنكور است. او كه از طرف مجري آقاي مهندس يا دكتر خطاب مي‌شود تمام تلاش خود را به كار مي‌گيرد تا تست موردنظر را در كمتر از چند ثانيه حل كند. اين يكي از ده‌ها برنامه تلويزيوني است كه به جاي كمك به كنكوري‌ها فقط وقت مفيد آنها را در بعدازظهرشان مي‌گيرد تا بگويد اگر پكيج‌هاي موسسه ما را خريداري كنيد شما هم مي‌توانيد تست‌ها را در كمتر از چند ثانيه حل كنيد. بسياري از اين برنامه‌ها هم بر اين نكته تمركز مي‌كنند كه به داوطلب كنكور و خانواده او بقبولانند كه موفقيت در كنكور بدون استفاده از خدمات آنها امكان‌پذير نيست، اما آيا چنين چيزي واقعيت دارد؟ آيا اين برنامه‌ها و اين آقايان مهندس و دكتر حقيقت را مي‌گويند؟ آيا موسسه يا پكيج‌هايي كه آنان تبليغ مي‌كنند، مي‌توانند به كنكوري‌ها كمك كنند؟ در اين يادداشت سعي داريم تا با نگاهي دقيق‌تر به اين مساله، نگرشي صحيح‌تر به كنكوري‌ها و خانواده‌هاي‌شان ارايه دهيم تا در دام سودجويان گرفتار نشده و حقيقت كنكور را دريابند. نكته اولي كه بايد به آن اشاره كنيم، اين است كه كنكور آسان نيست و دشواري‌هايي دارد و اين يك مساله كاملا طبيعي است. اگر كنكور آسان بود عملا كاربردي نداشت و نمي‌توانست در گزينش دانش‌آموزان موفق باشد. پس بايد آزمون دشواري باشد تا بتوان تشخيص داد كه كدام دانش‌آموز توانايي تحصيل در فلان رشته يا فلان دانشگاه را دارد و كدام دانش‌آموز اين توانايي را ندارد. از طرفي دشواري كنكور نبايد براي دانش‌آموز كنكوري يا خانواده او نگران‌كننده باشد، چراكه اين دشواري براي همه وجود دارد و اگر كنكور سخت است براي همه سخت است.
نكته ديگري كه خانواده‌ها و كنكوري‌ها بايد به آن دقت كنند اين است؛ افرادي كه در برنامه‌هاي تلويزيوني با افتخار يك تست را در مدت چند ثانيه حل مي‌كنند و مجري نيز با برقي كه در چشمانش وجود دارد آنها را تشويق مي‌كند هيچ يك در شرايط واقعي كنكور قرار ندارند. در كنكور سراسري دانش‌آموز در اوج استرس و فشار رواني و كمبود وقت قرار دارد و تست‌ها را براي اولين‌بار مشاهده مي‌كند پس طبيعي است كه حل كردن آنها در آن شرايط بايد دشوار باشد؛ اما افرادي كه در برنامه‌هاي تلويزيوني اين تست‌ها را حل مي‌كنند، ساعت‌ها زمان صرف كرده و اين تست‌ها را براي خودشان حلاجي كرده و راه‌حل آن را يافته‌اند و پس از بارها تمرين مي‌توانند آن را به راحتي حل كنند. اگر يك كنكوري هم سوالات كنكور را پس از آزمون ساعت‌ها تجزيه‌وتحليل كند مي‌تواند به همين راحتي سوالات را پاسخ دهد و در كسري از ثانيه به جواب برسد. پس افتخار حل كردن يك تست در كمتر از پنج ثانيه در اين برنامه‌ها افتخاري پوچ و دروغين است. نكته ديگر اينكه اكثر اين افراد در رشته خود مدارك ارشد و بالاتر داشته و سال‌ها در آن زمينه تدريس كرده‌اند، پس نبايد مهارت آنها در حل كردن سوالات كنكور را با مهارت يك دانش‌آموز مقايسه كرد. اگر خود دانش‌آموز هم سال‌ها فيزيك، شيمي و ساير دروس را تدريس كند، مي‌تواند به راحتي و با يك نگاه سوالات كنكور سراسري را پاسخ دهد. اين نكته‌اي است كه يك كنكوري و حتي خانواده او در تماشاي اين برنامه‌ها معمولا به آن دقت نمي‌كنند و گمان مي‌كنند اگر آنها هم پكيج فلان موسسه يا فلان استاد را تهيه كنند، مي‌توانند كنكور را قورت دهند!
از ديگر مسائلي كه خانواده‌ها را هنگام تماشاي اين برنامه‌ها به اشتباه مي‌اندازد همان ضرب‌المثل معروف «معما چون حل گشت آسان شود» است. به تعبيري هنر در يافتن پاسخ قبل از حل شدن يك مساله است. اگر در جلسه كنكور بتوان يك سوال را به سرعت و با دقت حل كرد و به پاسخ صحيح رسيد هنر است، نه اينكه ماه‌ها بعد از برگزاري كنكور و پس از مشخص شدن پاسخ‌ها بياييم و با افتخار تمام سوالات را در كمترين زمان حل كنيم. كنكوري‌ها و خانواده‌هاي آنان بايد بدانند كه كنكور نه آنقدر آسان است كه گمان كنند بدون تلاش و پشتكار مي‌توان به رتبه خوبي دست يافت و نه آنقدر مشكل كه فرد بدون استفاده از خدمات موسسات كنكوري نتواند رتبه قابل قبولي كسب كند. تلاش و پشتكار خود فرد بيشترين تاثير را در موفقيت او در كنكور دارد و تنها سهم كمي از اين موفقيت به ساير عوامل تاثيرگذار مانند مدرسه، معلم خصوصي، دي‌وي‌دي فلان استاد يا كتاب فلان موسسه مربوط مي‌شود. در اين آشفته‌‌بازار كنكور سراسري لازم است خانواده‌ها محيطي سرشار از آرامش، امنيت و محبت را براي فرزندان‌شان فراهم كرده و با نگاهي واقع‌بينانه و به دور از چشم و هم‌چشمي اهداف معقولي براي فرزندان‌شان داشته باشند. تنها در اين صورت است كه دانش‌آموز بدون استرس و فشار رواني و با تكيه بر توانمندي‌هاي خود مي‌تواند به نتيجه دلخواه دست يابد.
روانشناس و مشاور تحصيلي