كوتاه درباره عليرضا نادري به مناسبت مرور آثارش در جشنواره تئاتر مهر
آرمان‌گراي بي‌طرف
رسول‌آباديان
با شنيدن نام عليرضا نادري به ياد نمايشنامه‌هايي بزرگ چون: كوكوي كبوتران حرم، سعادت لرزان مردمان تيره‌روز، پچ‌پچه‌هاي پشت خط نبرد» و... مي‌افتيم؛ نمايشنامه‌هايي كه بحق در رديف ادبيات نمايشي فاخر ايران قرار دارند. وجه مميزه آثار عليرضا نادري، نوع نگاه منحصر به فرد او به مساله‌اي چون جنگ است. موضوعي كه نادري با پشتكار تمام توانست آن را با نوعي نگاه ديگر در هنر نمايش كشور رواج دهد. كساني كه نمايشنامه‌اي چون«چهار حكايت از چندين حكايت رحمان» را خوانده باشند، بدون شك دريافته‌اند كه نويسنده از آن دست نويسندگاني نيست كه از دور دستي برآتش جنگ داشته باشد بلكه حس ملموس حاكم بر اين نمايشنامه نشان‌دهنده درك و حس جنگ از فاصله‌اي بسيار نزديك است. اجراي صحنه‌اي اين نمايشنامه كه اتفاقا براي هميشه در ذهن مخاطبان جدي هنر تئاتر جا خوش كرده و در رديف بهترين‌ها در اين زمينه است نشان مي‌دهد كه هنرمندي چون عليرضا نادري نه به عنوان يك تقديس‌گر جنك بلكه به عنوان ناظري بي‌طرف، به روايتي چندسويه رسيده و توانسته اعم دغدغه‌هاي خود را در قالب ذهنيت چند شخصيت پرتوان ارايه كند. به تعبيري ساده مي‌توان نادري را به عنوان يك استاد در پيوند مسائل اجتماعي و مسائل عقيدتي به رسميت شناخت زيرا او با پرورش چند شخصيت در نمايشنامه «كوكوي كبوتران حرم» هنگامه‌اي از شخصيت‌پردازي به راه مي‌اندازد كه در نوع خود بي‌نظير است. نادري توانايي آن را دارد كه همزمان چند روايت نمايشي را با تكيه بر چند شخصيت بيافريند. كوكوي كبوتران حرم روايت سيالي از ذهنيت دروني و بيروني زن‌هايي است كه به نيت زيارت به شهر مشهد رفته‌اند و در اين ميان در جمع دوستانه خود به واگويه‌هايي دست مي‌زنند كه هركدام از اين واگويه‌ها مستعد زايش درامي ديگر هستند. درباره نادري بايد گفت كه هنرمندي كم‌فروش نيست و ديدن يا مطالعه يكي ازكارهايش، مخاطب را تا مدتي مديد در لذتي از جنس نگاه هنري فرو مي‌برد. عليرضا نادري در نمايشنامه‌هايش شعار نمي‌دهد و در بوق ايدئولوژي خاصي نمي‌دمد. او حرف خودش را به راحت‌ترين شكل ممكن مي‌زند و هنرش در اين است كه با همين سادگي، آرمان‌هايش را هم فرياد مي‌زند، همان‌گونه كه در نمايشنامه مثال‌زدني «سعادت لرزان مردمان تيره‌روز» اين‌كار را كرده است. نكته جالب توجه در اين نمايشنامه، ايجاد نوعي نگاه از جنس نگاه اومانيستي است. نگاهي انسان‌محور كه استاد «اكبررادي» از آن به عنوان نوع نگاه «ميلري» نام برده است. همان‌گونه كه گفته شد، نادري را نمي‌توان در چارچوبي خاص از نگرش به پيرامون جاي داد. نادري از آن جمله هنرمنداني است كه مي‌تواند با كمترين توجه به اطراف، اثري خلق كند كه هم لذت هنري را در خود داشته باشد و هم تلنگري از نوع دغدغه‌هاي اجتماعي. سوژه‌هاي نادري در پرورش شخصيت، معمولا افرادي عادي هستند كه اتفاقا در حاشيه اجتماع زندگي مي‌كنند.خبر خوب براي علاقه‌مندان آثار نادري اين است كه در حاشيه برگزاري جشنواره تئاتر مهر، بخش مسابقه نمايشنامه‌خواني با هدف مرور اين نمايشنامه‌نويس برگزار مي‌شود.