روزهاي شلوغ شبكه‌هاي اجتماعي با محوريت جهرمي
سرنوشت پرابهام پست پلاس
گروه اقتصادي
در اينكه پست و ارتباطات كشور نيازمند پيشرفت و توسعه است ترديدي نيست، ضمن اينكه ديدن پهپادهاي پستي براي هر ايراني مايه مباهات است. ما همان‌طوري كه از ديدن تكنولوژي‌هاي پيشرفته در اروپا و امريكا احساس تعجب مي‌كنيم خوب است كه از ديدن پيشرفت‌هاي داخلي نيز به وجد بياييم و آنها را براي كشور مفيد بدانيم اما تا رسيدن به اين نقطه لازم است از موانع حقوقي، علمي و اجتماعي و فرهنگي و امنيتي عبور كنيم و شرايط را براي انجام اقدامات اميدواركننده فراهم آوريم.
در روزهايي كه قطعي چند روزه اينترنت، فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي پرطرفداري مانند تلگرام و بحث‌هاي بي‌پايان بر سر شبكه ملي اطلاعات و اينترنت ملي مطرح بود، آذري‌جهرمي، جوان‌ترين وزير كابينه روحاني را بارها به صدر خبرها آورد و او مجبور شد نسبت به تصميمات و مشكلاتي كه وزارتخانه‌اش لااقل مستقيما در آنها نقشي نداشته پاسخگو يا عذرخواه باشد، در روزهاي ابتدايي هفته قبل اين‌بار شخص آذري‌جهرمي بود كه به مردم اعلام كرد، براي آنها «سورپرايز» خواهد داشت و در روز پنجشنبه (21 آذر) از آن رونمايي مي‌كند، سورپرايزي كه هر چند گمانه‌زني‌هاي فراواني درباره آن صورت گرفت، اما كمتر كسي گمان مي‌كرد كه خبر اصلي راه‌اندازي پست پلاس يا همان امكان‌پذير شدن جابه‌جايي بسته‌هاي پستي به وسيله پهپاد باشد. وزير ارتباطات دولت دوازدهم از روزهاي نخست وزارتش، حضوري فعال در شبكه‌هاي اجتماعي داشت و همين او را به نمونه‌اي خاص در ميان مديران دولتي بدل كرد. از گفت و شنودهاي او با مخاطبان صفحاتش در شبكه‌هاي اجتماعي گرفته تا اطلاع‌رساني‌هاي مستقيمي كه از آذري‌جهرمي در اينستاگرام اجرايي شد، همگي نمونه‌هايي بودند كه تا پيش از اين كمتر از سوي مديران كلان به كار گرفته شده بود. هرچند نخستين‌بار محمدجواد ظريف وزير امورخارجه در سال‌هاي ابتدايي دولت يازدهم، حضور در شبكه‌هاي اجتماعي و اطلاع‌رساني از اين طريق به مخاطبان را كليد زد، اما كمرنگ شدن حضور او در سال‌هاي بعد از يك سو و فعاليت همه‌جانبه دايمي آذري‌جهرمي در چند شبكه اجتماعي باعث شد بسياري از او به عنوان فعال‌ترين عضو مجازي كابينه ياد كنند. در روزهاي پاياني آبان ماه و همزمان با قطعي چند روزه اينترنت نيز آذري‌جهرمي با انتشار فايل‌هاي تصويري و پست‌هايي در فضاي مجازي نسبت به اين موضوع موضع‌گيري و حتي از قطعي اينترنت و تاثير منفي كه اين موضوع بر برخي كسب و كارها و زندگي مردم گذاشته، عذرخواهي كرد.
سورپرايز جريان‌ساز
در شرايطي كه بسياري از مردم و فعالان اقتصادي در بخش فناوري‌هاي نوين و تجارت الكترونيك از شرايط به وجود آمده در زمان قطعي اينترنت ناراضي بودند و به نظر مي‌رسيد وزارت ارتباطات نيز توان آنكه راسا به تغيير در اين حوزه اقدام كند را ندارد، آذري‌جهرمي با يك خبر پر سر و صدا بار ديگر به صدر خبرها برگشت. وزير جوان در شبكه‌هاي اجتماعي اعلام كرد كه براي 21 آذر يك سورپرايز ويژه براي مردم در نظر گرفته و حتي از فعالان شبكه‌هاي اجتماعي خواست، حدس بزنند كه اين سورپرايز مربوط به چه حوزه‌اي خواهد بود. از نگاه‌هاي منفي نسبت به قطعي كامل دسترسي به اينترنت جهاني گرفته تا انتظارات مثبت مانند آغاز به كار نسل جديد اينترنت در ايران يا رفع فيلتر شدن شبكه‌هاي اجتماعي پرطرفدار مانند تلگرام، بخشي از حدس‌هايي بود كه مخاطبان در روزهاي باقيمانده تا اعلام خبر رسمي از سوي وزير، به آنها پرداختند اما سرانجام وقتي جهرمي سورپرايز خود را اعلام كرد، بخش زيادي از جامعه نه تنها تصوري از آن نداشتند كه حتي با اعلام خبر نيز به‌طور دقيق متوجه سرويس جديدي كه از سوي وزارت ارتباطات منتشر شده، نشدند. آذري‌جهرمي در صفحه اينستاگرام خود نوشت: «خانم‌ها و آقايان، به پست + (پست پلاس) خوش آمديد! ما به جاي صحبت و جلسه، چند اقدام عملياتي انجام داديم كه واقعا هزينه‌ها كمتر بشه و از آلودگي شهرها جلوگيري كنيم. براي همين در طرح پست+ انتقال بسته‌هاي پستي با پهپاد را فراهم كرديم كه ديگر در هيچ جاي ايران نقطه‌اي باقي نماند كه غيرقابل دسترس باشد. انتقال سريع دارو به بيمارستان‌ها، جزيره‌ها، سورپرايز كردن يكديگر و... از جمله كارهايي است كه از اين به بعد در اختيار شما خواهد بود. در حال حاضر كشورهاي كمي در دنيا هستند كه اين كار را كرده‌اند. ما مي‌توانيم! خدا قوت به همه جوانان ايراني براي اين دستاورد!» او همچنين توضيح داد: «در مورد اين موج سورپرايز بايد خدمت‌تون بگم كه خيلي از كامنت‌ها و توييت‌ها و استوري‌ها و پيامك‌ها رو خوندم. واقعا خلاقيت شما مردم عزيز و اعتماد و لطفي كه به بنده به عنوان خادم خود داريد يك دنيا ممنونم. اتفاقا خيلي از اين سورپرايزها مثل ارسال ماهواره جديد، ارزان كردن اينترنت و... رو در تقويم گذاشتم و در دو هفته آينده از اين دستاوردها و خدمات زياد خواهيم ديد. اميدوارم تلاش‌هايم براي رفع فيلترها هم به نتيجه برسه، خيلي از توييت‌ها و كامنت‌ها رو براي بقيه در جلسات مي‌خونم تا بالاخره با واقعيت‌هاي جامعه و خواسته‌هاي شما آشنا شوند. بالاخره ممكنه خبرخوب زيادي در اين مدت نشنويم يا حتي از شنيدن سورپرايز تعجب كنيم. اما من تمام تلاشم رو مي‌كنم كه حداقل به اندازه خودم براي شما مردم كار كنم و خبر خوب بدهم. همين شادي و هيجاني كه اين مدت در جامعه ايجاد شد، خيلي ارزشمنده. كشور و مردم بزرگي داريم و بايد قدرشون رو بدونيم. بايد ايران رو بهترين و پيشرفته‌ترين كشور دنيا كنيم.»
ابهام‌ها
بر اساس آنچه از سوي وزير ارتباطات اعلام شده، از اين پس شركت پست به يك فناوري نوين مجهز خواهد بود و برخي بسته‌هاي پستي را به وسيله پهپاد به نقاط مختلف كشور ارسال خواهد كرد. هرچند جهرمي در پيام خود جزييات خاصي از چگونگي اجراي اين طرح ارايه نكرده اما در كنار ابهام‌هايي كه براي مخاطبان اين خبر به وجود آمد، كارشناسان حوزه‌هاي مختلف اقتصادي و فعالان اين بخش نيز سوالات مختلفي درباره آن مطرح كردند. يكي از مهم‌ترين اين ابهام‌ها از سوي سازمان هواپيمايي كشوري مطرح شد. علي عابدزاده، رييس اين سازمان اعلام كرد: سازمان هواپيمايي كشوري وظيفه نظارت و ساماندهي پهپادها -پرنده‌هاي هدايت‌پذير از دور- را بر عهده دارد كه در همين راستا سامانه‌اي در اين سازمان راه‌اندازي شده و متقاضيان بايد با مراجعه به اين سامانه، درخواست مجوز فعاليت بدهند. با توجه به اينكه سامانه صدور مجوز فعاليت پهپادي به تازگي راه‌اندازي شده، تاكنون درخواستي از سوي شركت پست براي اخذ مجوز پست پهپادي نداشته‌ايم. اين اظهارات عابدزاده به افزايش ابهاماتي درباره نحوه فعاليت پست پلاس اضافه كرد، زيرا از ابتداي اعلام اين خبر سوالاتي به وجود آمده بود كه با توجه به بالا بودن تعداد مناطق پرواز ممنوع در كلانشهري مانند تهران، اساسا اين پهپادها چگونه پرواز خواهند كرد؟
در كنار دغدغه‌هاي امنيتي و فرآيند مورد نياز براي دريافت مجوز پرواز پهپادهاي پستي، بخش خصوصي نيز از عملكرد وزارت ارتباطات انتقادهايي دارد. حسين سلاح‌ورزي، نايب‌رييس اتاق بازرگاني ايران، در گفت‌وگو با «اعتماد» به ايرادات موجود در دستورالعمل وزارت ارتباطات اشاره كرد و توضيح داد: از صحبت‌هاي مطرح شده بايد اين طور استنباط كنيم كه مقررات‌گذار، آسمان تهران را به روي پرواز تجاري پهپادها گشوده است كه اين تصميم عميقا بر فضاي كسب‌وكار كوريري (خدمات حمل بار و بسته) ايران تاثير مي‌گذارد؛ از اين‌رو انجام اين كار بايد با اطلاع‌رساني در زمان قبلي و مهم‌تر از آن با اخذ نظر مشورتي بخش خصوصي در چارچوب اعطاي اين امتياز صورت مي‌گرفت. اگر قرار بود چنين امتياز مهمي در تهران به فعالان كوريري و پستي داده شود، طبق قانون بهبود فضاي كسب‌وكار وقتي بايد به يك شركت دولتي ارايه مي‌شد كه شركت‌هاي خصوصي قادر به انجام اين كار نباشند يا تمايلي به انجامش نداشته باشند؛ در حالي كه هيچ اطلاع‌رساني در اين زمينه براي دريافت نظر بخش خصوصي صورت نگرفت. بخش خصوصي كه در سال‌هاي گذشته نسبت به حضور تصدي‌گرايانه دولت در اقتصاد انتقادهاي فراواني داشته، درباره پست پلاس نيز انحصار به وجود آمده در ارايه اين مجوز تنها از شركت پست ناراضي است و معتقد است در صورتي كه دولت با بخش خصوصي در اين زمينه مشورت مي‌كرد، شرايط براي فعاليت سرمايه‌گذاران بخش خصوصي در اين حوزه وجود داشت. هرچند انتقادها در اين حوزه گسترده بوده اما در عين حال برخي كارشناسان نيز معتقدند اين طرح نتايج مثبت خاص خود را خواهد داشت و لااقل مي‌توان شانس سنجش امكانات و توانايي‌ها را به پست پلاس داد. حميد نجف، كارشناس صنعت هوايي در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: به نظر مي‌رسد آنچه از سوي وزير ارتباطات منتشر شده، بيش از آنكه در حال حاضر به ارايه خدمات در كلانشهرها مربوط باشد، به فعاليت در شهرهاي كوچك و مناطق صعب‌العبور اشاره دارد. در شرايطي كه در بعضي ماه‌ها دسترسي به برخي شهرهاي كوچك و روستاهاي دورافتاده در ايران دشوار مي‌شود و به دليل سرما يا برف، خودروها كار سختي در دسترسي به اين مناطق دارند، پهپادها مي‌توانند اين خلأ را جبران كنند و مايحتاج مردم يا بسته‌هاي پستي مهم را به دست آنها برسانند. او اضافه كرد: قطعا چنين طرحي در گام نخست با ابهام يا مشكلاتي دست و پنجه نرم خواهد كرد، اما در اين شكي وجود ندارد كه امروز دنيا به سمت استفاده از فناوري نوين رفته و اگر ما ريسك فعال كردن آنها را نپذيريم، بيش از اين عقب خواهيم ماند.
به گفته نجف شايد پرواز پهپاد در كلانشهرها با محدوديت رو‌به‌رو باشد و مشكلات شركت پست به عنوان ابهامي در مسير موفقيت پست پلاس تلقي شود، اما فعلا مي‌توان اين طرح را در شهرها و روستاهاي دور افتاده امتحان كرد و در گام‌هاي بعد به فكر توسعه آن و برطرف كردن مشكلاتش در كلانشهرها افتاد. هر چند سورپرايز وزير جوان نتوانست انتظارات مخاطبان را پاسخ دهد و بسياري از آنها به خيال تصميمات و تغييرات كلان و بزرگ‌تر بودند اما ارايه يك خدمت جديد پستي با محوريت فناوري‌هاي نوين مي‌تواند در سال‌هاي آينده به عنوان يك تحول در اين حوزه مورد توجه قرار گيرد، تحولي كه حتي اطلاع‌رساني درباره آن نيز نسبت به ديگر طرح‌ها و برنامه‌هاي دولتي، رويه‌اي خاص و مدرن را پشت سرگذاشت و وزيران را در صف سورپرايزكنندگان جامعه قرار داد.