برزخ تكراري افغانستان

شهاب شهسواري

85 روز بعد از برگزاري انتخابات افغانستان، نهاد موسوم به كميسيون مستقل انتخابات، نتايج اوليه اين انتخابات جنجالي را اعلام كرد. بر اساس نتايج اعلام شده، اشرف غني، رييس‌جمهور كنوني افغانستان با كسب ۹۲۳ هزار و 826 اندكي بيش از 50 درصد آراي اين انتخابات را به دست آورده است و به اين ترتيب در صورت تاييد نهايي نتايج اوليه بار ديگر به عنوان رييس‌جمهور اين كشور جنگ‌زده انتخاب خواهد شد. نزديك‌ترين رقيب اشرف غني، عبدالله عبدالله با كسب 720 هزار و 990 راي نزديك به 40 درصد آرا را به خود اختصاص داده و در جايگاه دوم قرار گرفته است. گلبدين حكمتيار با كمتر از 4 درصد آرا و رحمت‌الله نبيل با كمتر از 2 درصد در جايگاه سوم و چهارم قرار گرفته‌اند و 9 نامزد ديگر انتخابات هر يك با كمتر از يك درصد از آراي اخذ شده در جايگاه‌هاي پنجم تا سيزدهم قرار دارند. نتايج اعلام شده، نهايي نيست و كميسيون مستقل انتخابات افغانستان از نامزدهاي معترض خواسته است تا اعتراض‌هاي خود را از امروز به مدت 72 ساعت به اين نهاد ارجاع دهند. اما از همين ابتدا تيم ثبات و همگرايي به رهبري عبدالله عبدالله اين نتايج را نپذيرفته و كميسيون انتخابات را به حمايت از اشرف غني متهم كرده است. تيم انتخاباتي عبدالله، رييس اجرايي حكومت افغانستان با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرد:«نتيجه استوار بر تقلب را بدون رسيدگي به خواست‌ها و تقاضاهاي قانوني اين جريان هرگز قبول نمي‌كند و حكومت برخاسته از تقلب و آراي تقلبي را هرگز قبول ندارد.» عبدالله عبدالله و متحدانش معتقدند كه بيش از 300 هزار راي شمارش شده در اين انتخابات فاقد تاييد هويت الكترونيكي هستند و شمارش آنها تقلب در انتخابات است. تا پيش از اعلام نتايج اوليه، تيم ثبات و همگرايي خواهان بازشماري آرا در 7 استان با حضور ناظران اين تيم و ابطال آراي فاقد هويت الكترونيكي بود. محمد محقق، معاون دوم عبدالله عبدالله با انتشار پيامي در شبكه اجتماعي فيس‌بوك به اين نتايج اعتراض كرده و گفته است اين نتايج با احتساب 300 هزار راي تقلبي اعلام شده است كه اگر آنها حذف شوند، تيم ثبات و همگرايي با راي بالاتر، برنده انتخابات مي‌شود. در برابر، تيم دولت‌ساز به رهبري اشرف غني از كميسيون انتخابات به خاطر اعلام نتايج تشكر كرده و اعلام كرده است كه ضمن پايبندي به قانون، شكايت‌هاي خود را به اين كميسيون مي‌رساند. رحمت‌الله نبيل كه در جايگاه چهارم قرار گرفته با اعتراض به نتايج اعلام شده آن را «ميخ آخر در تابوت دموكراسي نيمه‌جان افغانستان» توصيف كرده است.

مشاركت ناچيز

3 ماه بعد از برگزاري انتخابات جنجالي 6 مهر، تعداد آراي شمارش شده در اين انتخابات يك ميليون و 824 هزار راي اعلام شد كه از مشاركت بسيار ناچيز شهروندان افغانستان در آن خبر مي‌دهد. كميسيون مستقل انتخابات پيش از برگزاري انتخابات، تعداد راي‌دهندگان ثبت‌نام شده را 9 ميليون و 600 هزار نفر اعلام كرده ‌بود و با اعلام اين تعداد آراي شمارش شده، مشخص شد كه كمتر از 20 درصد از ثبت‌نام‌كنندگان در اين راي‌گيري مشاركت كرده‌اند. اين در حالي است كه تعدادي از نامزدها حتي نسبت به اصالت نزديك به 15 درصد از آراي شمارش شده نيز ترديد كرده‌اند و آنها را جعلي عنوان مي‌كنند. در چنين شرايطي در صورت تاييد نهايي نتايج اوليه، اشرف غني با كسب كمتر از 10 درصد از آراي واجدين حق راي در افغانستان موفق مي‌شود كه بار ديگر رييس‌جمهور شود. همزمان پيشتازي 50.64 درصدي اشرف غني او را با فقط 12 هزار راي در دور اول پيروز انتخابات مي‌كند، تعدادي كه بسيار كمتر از عدد 300 هزار راي مورد اعتراض تيم رقيب اوست. فقدان استقبال از اين انتخابات زماني بيشتر مايه نگراني مي‌شود كه همين دو نامزد پيشتاز در انتخابات مهر ماه، تعداد آراي خود را با انتخابات پيشين مقايسه كنند. اشرف غني و عبدالله عبدالله در دور دوم انتخابات سال 1393 به ترتيب نزديك به 4 ميليون و 500 هزار و 3 ميليون و 500 هزار راي كسب كرده ‌بودند نزديك به 5 برابر آراي كنوني براي هر يك از دو نامزد. آراي شمارش شده در انتخابات 1393 نزديك به 8 ميليون راي بود.

تكرار تاريخ؟

5 سال بعد از انتخابات مناقشه‌برانگيز 1393 اشرف غني و عبدالله عبدالله بار ديگر در مقابل يكديگر زورآزمايي كردند. عبدالله كه در انتخابات گذشته دور اول راي‌گيري را با اقتدار پيشتاز بود اما در دور دوم به ‌رغم حمايت گسترده نامزدهاي بازنده دور نخست، برنده دور دوم انتخابات اشرف غني اعلام شد. نتايج انتخابات 1393 بعد از اعلام با مخالفت تيم انتخاباتي عبدالله عبدالله مواجه شد كه اين آمار را نتيجه «تقلب گسترده» در انتخابات اعلام كردند. با دخالت امريكا كه در طول 18 سال گذشته خاك افغانستان را در اشغال خود دارد، انتخابات سال 1393 با توافق دو رقيب اصلي به تشكيل يك دولت وحدت ملي انجاميد؛ دولتي كه رياست‌جمهوري آن بر عهده اشرف غني بود و عبدالله عبدالله، پست جديدالتاسيس «رياست اجرايي» حكومت را بر عهده مي‌گرفت، پست‌هاي كابينه هم بر اساس اهميت مقام ميان اين دو تقسيم مي‌شد. به ‌رغم افت شديد مشاركت مردمي در انتخابات، نتايج انتخابات سال جاري هم به همان اندازه 5 سال پيش مناقشه‌برانگيز شده است. هر دو نامزد پيشتاز ادعاي پيروزي در انتخابات دارند و هر 13 شركت‌كننده در دور نهايي راي‌گيري از نحوه شمارش ناراضي هستند. اما اين ‌بار مشخص نيست كه دولت ايالات‌متحده امريكا آمادگي دخالت براي تشكيل يك دولت مرضي‌الطرفين ميان غني و عبدالله باشد. همزمان افت آراي هر دو نفر به حدي است كه هيچ يك نمي‌توانند ادعاي حمايت اكثريت شهروندان در بخشي از خاك افغانستان از خود را داشته ‌باشند.

آينده مبهم

افغانستان بعد از 4 دهه جنگ داخلي و خارجي هنوز به ثبات سياسي نرسيده است، وضعيت ساختار حكومتي در اين كشور از انتخابات 5 سال پيش بسيار بدتر شده است، طالبان بيش از نيمي از سرزمين افغانستان را تحت تسلط خود دارد، مدعيان رياست‌جمهوري در اين كشور از ميان 35 ميليون نفر جمعيت افغانستان حتي راي يك ميليون نفر را هم نتوانسته‌اند كسب كنند، رقم تلفات غيرنظامي در جنگ 18 ساله افغانستان بيشتر از هر زمان ديگر شده است، امريكا در حال مذاكراتي بدون مشاركت دولت، براي توافق با طالبان است، گروه‌هاي تروريستي جديد از جمله داعش در حال شكل‌گيري است، شكاف ميان اقوام افغانستان از گذشته عميق‌تر شده و انحصار قدرت در اختيار يك قوم، چه پشتون و چه تاجيك مي‌تواند اين شكاف را از هر زمان ديگر عميق‌تر كند تا جايي كه نگراني در مورد آينده تماميت ارضي افغانستان از هر زمان ديگري بيشتر شود. در چنين شرايطي اعلام نتايج انتخابات نه تنها باعث كاهش تنش‌ها نشده بلكه باعث فروپاشي دولت مرضي‌الطرفين در كابل مي‌شود كه ممكن است شعله‌هاي جنگ داخلي ميان شمال و جنوب را در اين كشور برافروخته كند.