دوپاره شدن سياست در كاراكاس

هفته جاري كاراكاس بار ديگر شاهد اتفاقي كم سابقه در جهان سياست بود، دو سال بعد از اينكه اين كشور ثروتمند امريكاي جنوبي شاهد تشكيل دو پارلمان موازي و يك سال بعد از سوگند ياد كردن دو رييس‌جمهور موازي، حالا مجمع ملي قانون‌گذاري اين كشور هم دو رييس موازي دارد. دو رييسي كه هر دو عصر سه‌شنبه در جلسه پارلمان حاضر شدند و هر دو در محل تريبون هيات رييسه قرار گرفتند. خوان گوايدو هر چند بار ديگر مانند جلسه روز يكشنبه براي انتخاب رييس پارلمان توسط نيروهاي امنيتي و پليس از ورود به ساختمان مجمع ملي منع شده‌بود، اما نهايتا توانست خودش و نمايندگان همراهش را به درون ساختمان برساند. رويدادي كه به گفته روزنامه فايننشيال‌تايمز «جهان‌هاي موازي سياست ونزوئلا را از هر زمان ديگري پيچيده‌تر مي‌كند.» صبح روز يكشنبه به وقت محلي، قرار بود كه جلسه سالانه مجمع ملي براي انتخاب رييس اين مجمع برگزار شود. بر اساس قانون، پنجم ژانويه هر سال، رييس مجمع ملي انتخاب مي‌شود. خوان گوايدو، سياستمدار جواني كه يك سال پيش در جلسه مجمع ملي به عنوان رييس برگزيده شده‌بود و دو هفته بعد در خيابان‌هاي كاراكاس با غيرقانوني توصيف كردن رياست‌جمهوري نيكولاس مادورو، اعلام رياست‌جمهوري كرده‌بود، براي شركت در اين جلسه راهي ساختمان مجمع ملي شد. گوايدو بر اساس ماده‌اي از قانون اساسي كه در دوران فترت رياست‌جمهوري، رييس مجمع ملي را مامور به تشكيل دولت موقت مي‌كند، خود را رييس‌جمهور مشروع ونزوئلا معرفي كرده است، پنجم ژانويه امسال، مخالفان او و هواداران حكومت مادورو، تصميم گرفتند اين بهانه قانوني را نيز از خوان گوايدو بگيرند. روز سه‌شنبه اولين جلسه مجمع ملي ونزوئلا، با حضور خوان گوايدو و لوييس پارا، دو رييس همزمان مجمع ملي برگزار شد. خوان گوايدو كه هنگام ورود به اولين جلسه مجمع ملي بعد از برگزاري جلسه انتخاب رييس، با مقاومت نيروهاي امنيتي و پليس مواجه شده‌بود، بعد از بگو مگوي چند دقيقه‌اي با ماموران امنيتي، اجازه يافت تا در جلسه مجمع ملي شركت كند. او بعد از ورود به جلسه‌اي كه لوييس پارا رياست آن را بر عهده داشت، به سمت تريبون رييس رفت و با گرفتن ميكروفن از او، نمايندگان طرفدارش را پشت تريبون رياست پارلمان آورد تا همراه با يكديگر سرود ملي ونزوئلا را در برابر مجلس بخوانند. با تسخير جلسه توسط گوايدو و هوادارانش، جلسه مجمع ملي بعد از حدود يك ساعت، پايان يافته اعلام شد.

همزمان با رويدادهاي اخير در مجمع ملي ونزوئلا، دولت نيكولاس مادورو اعلام كرده است كه چندين زنداني سياسي را كه پس از درگيري‌هاي سياسي سال گذشته در اين كشور بازداشت شده‌بودند، بعد از مذاكره با احزاب كوچك‌تر مخالف دولت، از زندان آزاد كرده است. بر اساس اعلام رسانه‌ها دست‌كم 14 زنداني سياسي از جمله چند خبرنگار و عكاس، از زندان آزاد شده‌اند.

خوان گوايدو در عكس‌هايي كه رسانه‌ها از جلسه مجمع ملي در روز يكشنبه منتشر كرده‌اند، پشت درهاي بسته ساختمان پارلمان مانده است و تلاش مي‌كند از حلقه سخت محاصره پليس و نيروهاي امنيتي براي ورود به جلسه بگذرد. اما جلسه بدون حضور او برگزار شد و رسانه‌هاي دولتي اعلام كردند كه لوييس ادواردو پارا، از سوي نمايندگان به عنوان رييس مجمع ملي انتخاب شده است. لوييس پارا ادعا مي‌كند كه با راي 81 نماينده مجمع ملي از مجموع 167 نماينده اين مجلس به مقام رياست انتخاب شده است. در برابر خوان گوايدو كه بعد از ناتواني از ورود به ساختمان كنگره همراه با نمايندگان طرفدارش به دفتر يكي از روزنامه‌هاي هوادار خود رفته‌بود، جلسه انتخاب رييس مجمع ملي را آنجا برگزار كرد. او هم ادعا مي‌كند كه 100 نماينده مجمع ملي ونزوئلا او را به عنوان رييس مجمع ملي مجددا برگزيده‌اند. در حالي دو طرف از تعداد بالاي آراي خود خبر مي‌دهند كه از ميان 167 كرسي مجمع ملي ونزوئلا، دست‌كم 30 كرسي به دليل فرار يا تبعيد نماينده آن در پارلمان خالي است. گوايدو همچنان ادعا مي‌كند كه رييس مجمع ملي و در نتيجه رييس‌جمهور موقت ونزوئلا است. با اين حال لوييس پارا، رييس ديگر مجمع ملي، وظيفه خود را ايجاد اتحاد و بازسازي كشور اعلام كرده است. لوييس پارا، عضو پيشين حزب «نخست عدالت» كه از گروه‌هاي مخالف دولت مادورو محسوب مي‌شد، مانند خوان گوايدوي جوان، يك سياستمدار كمتر شناخته‌شده ونزوئلايي است.

گوايدو، شهرتش را از اعلام ناگهاني رياست‌جمهوري، بلافاصله بعد از انتخاب به عنوان رييس مجمع عمومي كسب كرد و حالا لوييس پارا، كه چندي پيش به دليل اختلاف‌نظرهاي داخلي در احزاب اپوزيسيون به اتهام فساد مالي از حزب «نخست عدالت» اخراج شده‌بود، بعد از انتخاب به عنوان جانشين او، شهرتي براي خود دست و پا مي‌كند. واكنش‌هاي بين‌المللي هم مطابق معمول يك سال گذشته در برابر اوضاع ونزوئلا از جهاني دو‌پاره حكايت داشت. نيكولاس مادورو، رييس‌جمهوري كه مخالفان مشروعيت حكومتش را قبول ندارند، بلافاصله انتخاب پارا را به او تبريك گفت و روسيه هم در بيانيه‌اي رياست لوييس پارا را بر مجمع ملي ونزوئلا به رسميت شناخت. در برابر، امريكا و متحدانش كه پيش از اين خوان گوايدو را به عنوان رييس‌جمهور مشروع ونزوئلا به رسميت شناخته ‌بودند، جلسه پارلمان در تحريريه روزنامه مخالف دولت را به رسميت شناختند و به خوان گوايدو براي انتخاب مجددش به رياست مجمع عمومي تبريك گفتند. مايك پنس، معاون رييس‌جمهور امريكا در بيانيه‌اي تاكيد كرد كه همچنان گوايدو را به عنوان تنها رييس‌جمهور مشروع در ونزوئلا به رسميت مي‌شناسد. تاكنون نزديك به 50 كشور از بيش از 190 كشور عضو سازمان ملل متحد، كه عمدتا متحدان امريكا در اروپا و امريكاي جنوبي هستند، رياست‌جمهوري گوايدو در ونزوئلا را به رسميت شناخته‌اند. در ماه‌هاي اخير، بعد از يك سال ادعاي رياست‌جمهوري موقت، خوان گوايدو، با اختلافات جدي در ميان هوادارانش مواجه شده است و تعداد زيادي از نمايندگان و احزاب همراهش را به دليل بازداشت، تبعيد خودخواسته يا نارضايتي از عدم توفيق او در بركناري حكومت مادورو از قدرت، از دست داده است.

لوييس پارا، تاكيد كرد كه همچنان از مخالفان حكومت مادورو است، اما هدف خود را آشتي در كشور عنوان كرد. پارا روز دوشنبه در برابر خبرنگاران گفت: «فقط به اين دليل كه اسم ما اپوزيسيون است، دليل نمي‌شود كه دنبال درگيري و رويارويي باشيم، ما در حال ايجاد مسيري براي كاهش قطبي شدن كشور هستيم.» حزب حاكم سوسياليست ونزوئلا از انتخاب پارا استقبال كرده است. نيكولاس مادورو، رييس‌جمهور تاكيد كرده است: «مجمع ملي در مسيري جديد قرار گرفته است و شورش در ميان اوپوزيسيون، باعث تغيير مي‌شود.» مايك پنس معاون رييس‌جمهور امريكا، مايك پمپئو وزير خارجه و اليوت آبرامز نماينده ويژه وزارت خارجه امريكا در امور امريكاي لاتين، دولت مادورو را به رشوه و تلاش براي ارعاب نمايندگان براي ايجاد تفرقه در ميان نمايندگان احزاب اپوزيسيون متهم كرده‌اند.