گروه اقتصادي| شليك موشك‌هاي بالستيك ايران به پايگاه عين‌الاسد واقع در عراق موج تازه‌اي از رويدادها و تحولات در بازارهاي بورس، ارز و نفت را در دنيا ايجاد كرد. بر اين اساس قيمت نفت برنت در ساعات اوليه پس از حمله به بيش از 71 دلار رسيد كه پس از مدتي روند افزايشي خود را اصلاح كرد و در پايان معاملات بازار نفت، قيمت 69 دلار را ثبت كرد. قيمت نفت پس از سخنراني عصر چهارشنبه ترامپ روند نزولي خود را آغاز كرد و تا 65 دلار كاهش يافت. تا پيش از سخنان ترامپ مبني بر جلوگيري از ادامه يافتن تنش‌ها، قيمت طلاي سياه تا 71 دلار صعود كرده بود.
اين امر نشان مي‌دهد تحولات ژئوپليتيكي بيش از گذشته بر بازار نفت تاثيرگذار است.البته نبايد از اين امر غافل شد كه سخنان ترامپ طي روزهاي آتي بر بازهاي مالي و سرمايه‌اي نيز تاثيرگذار خواهد بود. از سوي ديگر قيمت جهاني طلا نيز با رد 1600 دلار ركورد روز دوشنبه خود را شكست. پيش‌بيني بازار طلا در ابتداي هفته معاملاتي بر افزايش قيمت اين فلز گرانبها در صورت پاسخ موشكي ايران بود. اما اين اتفاق تاثيراتي نيز بر بازارهاي داخلي داشته است. روز گذشته بورس تهران نيز با سقوطي بيش از 5 هزار واحد به مرز 353 هزار و 807 واحد رسيد. در سوي ديگر ميدان بازار ارز كشور با نوساناتي روبه‌رو شد و حتي رفت و برگشت‌هايي به كانال 14 هزار توماني نيز داشت. بيژن زنگنه، وزير نفت روز گذشته در حاشيه جلسه هيات دولت در خصوص اقدامات امريكايي‌ها در منطقه گفت: «آرزوي ما اين است كه امريكا دست از اغتشاش و اخلال نه‌تنها از نظام سياسي بلكه در نظام اقتصادي و اجتماعي منطقه بردارد و اجازه دهد مردم آرام زندگي كنند زيرا اين موضوع به نفع همه در دنيا است.» زنگنه كه معتقد است قيمت نفت در بي‌ثباتي بالا مي‌رود، گفت: «از نظر رواني اكنون قيمت نفت تا حدي روند صعودي داشته است.» زنگنه در بخش ديگري از سخنان خود بر محكوم كردن ترور سپهبد سليماني توسط همه آحاد جامعه تاكيد كرد و ادامه داد: «هيچ انسان آزاده‌اي نمي‌تواند چنين جنايتي را تاييد كند؛ اين جنايت بزرگي عليه بشريت و به نفع تروريست‌ها بود و سردار سليماني نماد مبارزه با تروريسم به شمار مي‌رفت. ايران بيش از اين از نهادهاي بين‌المللي انتظار داشت اما آنها مانند هميشه طرف ظالم را گرفتند.»
نفت در ساعاتي ركورد 8 ماهه خود را شكست
بامداد روز گذشته موشك‌هاي ايراني به سمت پايگاه‌هاي نظاميان امريكا در عراق شليك شد. با وجود اينكه جهان منتظر انتقام ايران از امريكا بود، اما به دلايلي همچون عدم آسيب تاسيسات نفتي عراق، وجود مازاد عرضه نفت همچنين بالا رفتن توليد نفت شيل امريكا، قيمت نفت خام در ساعات ابتدايي حمله با 3 دلار افزايش به حدود 71.5 دلار رسيد. اين بالاترين رقم از اواسط ماه سپتامبر تاكنون بود. اما پس از مدتي تثبيت شده و به 69 دلار در هر بشكه رسيد. با وجود بالا بودن درگيري نظامي كه ميان ايران و امريكا در منطقه وجود داشت اما قيمت نفت روند كاهشي در پيش گرفت. مازاد عرضه نفت كه از سه سال پيش و به دنبال همكاري اوپك و غير اوپكي‌ها همچنين بالا بودن توليد شيل امريكا ايجاد شد، همچنان نيز ادامه دارد. به گونه‌اي كه بزرگ‌ترين مصرف‌كنندگان نفت يعني چين و امريكا ميليون‌ها بشكه ذخاير راهبردي دارند. اين امر مي‌تواند هرگونه تاثيرات بلندمدت بر بازار نفت را خنثي كند. هر چند كارشناسان معتقدند تا زماني كه شائبه مدت‌دار بودن تنش‌ها در بازار نفت وجود داشته باشد، هر لحظه بيم افزايش قيمت نفت نيز وجود دارد.
جهان تحمل نفت 100 دلاري ندارد
پس از حمله موشكي ايران به پايگاه‌هاي امريكا، محمد باركيندو، دبيركل اوپك ضمن اشاره به اينكه در صورت تشديد تنش‌ها، اوپك به تنهايي نمي‌تواند ثبات در بازار نفت را مديريت كند، از شدت گرفتن تنش‌ها در خاورميانه و بيم افزايش بيشتر قيمت طلاي سياه ابراز نگراني كرد. سهيل المزروعي، وزير نفت امارات معتقد است حد بالاي تنش در اين منطقه، قيمت نفت را به 100 دلار مي‌رساند كه اثر عظيمي بر بازارهاي بين‌المللي دارد. صندوق بين‌المللي پول و بانك جهاني بارها از عقبگرد رشد اقتصادي جهان به دليل تنش‌هاي بين‌المللي و بالا رفتن قيمت نفت ابراز نگراني كرد. وزير نفت امارات نفت 100 دلاري را غير قابل تحمل براي جهان مي‌داند و معتقد است هيچ كس نمي‌تواند عواقب قيمت بالاي نفت را مديريت كند. او در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود گفت: «آنچه ما قادر به انجام آن هستيم تنظيم عرضه و تقاضا است اما تنش‌هاي ژئوپليتيك از اختيار ما خارج است. اميدواريم هر دو طرف به تنش‌زدايي بپردازند.»
بيمه نفتكش‌ها در مسير افزايشي
چند ساعت پس از حمله موشكي ايران، چند شركت نفتكش مانند پتروبراس و بحري حمل و نقل نفت از طريق تنگه هرمز را به حال تعليق درآوردند. تعليق عبور و مرور نفتكش‌ها از تنگه هرمز در حالي است كه «بحري» يكي از بزرگ‌ترين شركت‌هاي كشتيراني سعودي است كه 7 درصد از تمام نفتكش‌هاي جهان را در اختيار دارد. به نظر مي‌رسد با تعليق عبور و مرور نفتكش‌ها «بيمه» آنها نيز تغييرات عمده‌اي داشته باشد. هر چند تداوم وضعيت جنگي در خاورميانه و به‌خصوص عراق تا مدت طولاني بعيد به نظر مي‌رسد. اما اخبار منتشره از نفتكش‌هايي كه از تنگه هرمز به سمت آسياي شرقي مي‌روند، گوياي افزايش نرخ بيمه نفتكش‌ها تا 14 درصد قيمت چند روز پيش است. هزينه‌هاي كشتيراني براي ورود به تنگه هرمز در حال حاضر بين 165 تا 180 واحد WORLDSCALE است كه پنج روز پيش 122 واحد بود.
طلا همچنان سرمايه‌گذاري امن است
برآيند عملكرد بازارهاي سرمايه‌اي جهاني نشان مي‌دهد كه طلا همچنان به عنوان اولويت سرمايه‌گذاران براي حفظ دارايي‌هاي خود است، چرا كه پس از حمله بامداد روز چهارشنبه ايران به پايگاه‌هاي امريكا در عراق، سرمايه‌گذاران به سمت خريد طلا رفتند. تمايل به طلا باعث افزايش 37 دلاري قيمت آن شد. به گونه‌اي كه در معاملات ديروز هر اونس از اين فلز با قيمت 1605 دلار و 65 سنت معامله شد. براي نخستين‌بار طي 7 سال گذشته قيمت طلا به بيش از 1600 دلار مي‌رسد. آخرين ركورد طلا در «آوريل» 2013 بود كه 1610 دلار داد و ستد شد. از سوي ديگر قيمت نقره و پالاديوم نيز افزايش يافت و ركورد زد. قيمت هر اونس پالاديوم به اوج ۲۰۵۶ دلاري رسيد. در حالي كه اخيرا قيمت اين فلز به دليل اختلال در عرضه، ۰.۶ درصد كاهش يافته و ۲۰۴۰ دلار شده بود.
دلار باز هم تضعيف شد
افزايش نگراني در خصوص آينده اقتصادي جهان پس از پاسخ موشكي ايران به امريكا، بورس‌هاي جهان را نيز قرمزپوش كرد. بازارهاي سهام آسيا پس از خبر حمله نظامي ايران ريزشي در شاخص‌هاي مهم خود داشتند و از سوي ديگر اوراق قرضه وزارت خزانه‌داري امريكا نيز افت ارزش را تجربه كرد. هر چند ريزش بازارهاي مالي به دليل پاسخ بعدي امريكا به اين نوع حملات است. سرمايه‌گذاران معتقدند هزينه‌اي كه بازارهاي مالي جهان مي‌پردازند نه به دليل ماهيت بورس و ريسك‌هاي سرمايه‌گذاري در آنها كه به دليل بي‌ثباتي و ناتواني از پيش‌بيني نزديك به واقعيت جهان و اقتصاد است.
سقوط آزاد ۱۰ درصدي سهام غول نفتي عربستان
قيمت سهام آرامكو نيز دوباره تا 10 درصد سقوط كرد و به 34 ريال رسيد. پيش از اين و در اولين روز كاري، قيمت هر سهم ارامكو به 34.7 ريال رسيده بود. با احتساب كاهش روز گذشته سهام اين غول نفتي سعودي، ركورد كاهش قيمت هر سهم از زمان عرضه آن شكست. سهام آرامكو در يك هفته اخير 12 درصد كاهش ارزش داشته است. به نظر مي‌رسد تبعات افزايش تنش در منطقه بيشتر از همه متوجه هم‌پيمانان امريكا باشد، چرا كه علاوه بر كاهش ارزش سهام آرامكو و تعليق شركت نفتكش سعودي «بحري» روند معاملات در بورس امارات نيز دستخوش تغييراتي شد. بر اساس گزارش عملكرد بورس امارات، ارزش درهم اين كشور در برابر دلار 0.25 درصد كاهش يافت و هر دلار به 3.67 درهم رسيد. شاخص بورس ابوظبي نيز ۰.۹ درصد نسبت به روز قبل خود تنزل داشت. به گفته كارشناسان اماراتي پاسخ ايران غيرقابل پيش‌بيني بود و فعالان بورس‌هاي آسيايي گمان نمي‌كردند ايران به اين زودي پاسخ موشكي به امريكا بدهد.
سومين روز ريزش بورس، افزايش احتمال خروج نقدينگي از تالار شيشه‌اي
آثار پاسخ موشكي ايران به ترور سردار سليماني اثراتي نيز بر تالار شيشه‌اي گذاشت و آن را ريزشي كرد. هر چند اين اثرات به شدت روز شنبه و ريزش بيش از 16 هزار واحدي بورس نبود اما باعث شد بورس براي روز چهارشنبه بيش از 5 هزار واحد افت شاخص داشته باشد. هر چند ريزش‌هاي اخير به دلايل رواني صورت گرفته و پس از فروكش كردن جو رواني اخير، روند صعودي بورس از سر گرفته مي‌شود.