برفبازي با تاريخ تهران
گروه اجتماعي| روزگاري زمستان تهران را سپيدپوش ميكرد، كرسيها به راه بودند و برفها از سقف خانهها پارو ميشدند، پارو كمياب ميشد و كوچهها را سراسر برف ميگرفت. برف يكي از آن موهبتهاي طبيعي است كه چند سال اخير رد خود را در تهران كمرنگ و كمرنگ كرده است. برفي كه همراه با خود شكلهايي از زندگي را تعريف ميكرد و آداب و رسومي را به همراه خود داشت، برفي كه هم مايه شادي بود و هم مايه هلاكت.
چاه برفي
روزگاري كه تهران هنوز در حصار ناصري خلاصه ميشد، خانههاي رجال و اعيان تهراني چاهي به نام چاهبرفي داشتند. برف در كوچههاي تنگ و پرپيچ و خم عودلاجان و سنگلج و چالميدان تلنبار ميشد و تهرانيها پارو به دست برف كوچه و بام و حياط را داخل چاهبرفي چال ميكردند. چاه برفي هم محلي بود براي انباشت برفها و هم به وقت تابستان چاه خانه را پر آب ميكرد و ميتوانستند از آب آن براي آبياري گلها و درختهاي حياط هم استفاده كنند. داريوش شهبازي پيش از اين در «اعتماد» نوشته بود كه كوچههاي تهران قاجاري اغلب باريك بودند و چون مردم هم برف بامهايش را داخل كوچهها ميريختند، گاهي كوچهها و حياط پر از برف ميشد و اين برف تا فروردين ماه هم فرصت آب شدن پيدا نميكرد. يكي از سنگينترين برفهاي قاجاري تهران در اواخر دوران سلطنت ناصرالدينشاه باريد. اعتمادالسلطنه در خاطرات خود به تاريخ دوشنبه، 17 ربيعالثاني 1313 قمري مينويسد: «قله البرز (توچال) تا نزديك پيازچال سفيد شده است... كمتر سالي ديده بودم كه پانزدهم ميزان برف به اين شدت ببارد.» جعفر شهري هم روايت ديگري از برف سنگين در تهران ميكند كه هفتاد روز پس از نوروز، برف سنگيني تهران را سپيدپوش كرده بود.
برف و سيبري
زمستان سال 41 يكي از سردترين زمستانهاي تهران شناخته شده است. در اين سال سرمايي استخوانسوز سراسر ايران را فرا گرفت كه انگار سايهاي بود از سرماي سيبري در ايران. سال 1341 در تهران ميانگين دما منفي 10 درجه و ميانگين دماي خشك منفي 4.7 درجه در دي ماه گزارش شد. اين سرما به شهرهاي ديگر تهران نيز رسيد و تلفات سنگين جاني در روستاهاي غرب و شمالغرب ايران به همراه داشت كه تاكنون آمار دقيقي از آن در دسترس نيست .
ديو برف
روزنامه اطلاعات در نخستين روزهاي بهمن 1350 با زدن تيتر «خدايا برف بس است!» از آن 21 روز برفي تهران گفت كه آسمان تهران، خلاف اين روزها، خيال باريدن داشت. در اين زمستان و در برخي شهرها بارش برف تا 36 ساعت ادامه داشت و ارتفاع برف در نقاط مختلف كشور به 3 تا 6 متر نيز رسيد. سوم بهمن 1350 روزنامه كيهان از بازار سياه پاروفروشها خبر داده بود؛ پاروهايي كه تا شب قبل 90 ريال فروخته ميشدند، آن روزها تا 250 ريال هم افزايش قيمت پيدا كرده بودند: «اين روزها دستمزد اين عده بالا رفته است و برف پاروكردن از ١٥٠ ريال به ٥٠٠ ريال رسيده است. اين روزها عدهاي از جوانان كه متوجه كمبود برفپاروكن در شهرها شدهاند با يك پارو يا بيلچه در كوچه و خيابانها راه افتادند و به قول خودشان با قيمت نازلي براي رقابت با حرفهايها به مردم خدمات ميدهند.» روزنامه رقيب كيهان، اطلاعات نيز آن روزها با زدن تيتر «خورشيد بايد طلوع كند» از روزهاي برفي بيسابقه تهران نوشته بود. اين برف و بوران بيسابقه تا 24 بهمن ادامه داشت و از آن چند روزي كه با قحطي آب خوردن و تربار همراه شده بود به عنوان بلاي طبيعي ياد شد.