سوژه داغ وزير نيرو
حجت‌الله عباسي
سخنان وزير نيرو در گفت‌وگو با خبرنگاران درباره مصرف گاز كولرهاي گازي سوژه داغ رسانه‌هاي اجتماعي شده است. رضا اردكانيان گفت: در جهت مديريت صحيح مصرف انرژي با تعويض يك ميليون كولر گازي مي‌توان در مصرف ۲ ميليارد مترمكعب گاز صرفه‌جويي كرد.»
توزيع اين پيام در رسانه‌هاي اجتماعي واكنش كاربران را به شدت برانگيخت و عباراتي مانند سوتي وزير، ناآگاه بودن از مصرف انرژي كولر گازي، بي‌اطلاع بودن از صنعت نيرو و موارد مشابه ديگري نثار ايشان كرد.
بدون ترديد رضا اردكانيان يكي از متخصصان دانشگاهي و صاحب‌نظران حرفه‌اي در صنعت آب و برق است. اما آنچه از بررسي كليپ سخنان وزير برمي‌آيد، اين است كه ايشان در بيان پيام خود از «ايجاز مخل» استفاده و مقصود خود (مصرف گاز به واسطه نيروگاه‌هاي برق) را چنان كوتاه بيان كرده كه جمله كمي مبهم شده است.
فرستنده پيام بايد بداند مخاطبانش چه كساني هستند. مخاطب خاص يا عام؟ كدگذاري و رمزگذاري پيام فرستنده با توجه به سطح دانش و سواد رسانه‌اي «جامعه مخاطب» انجام مي‌شود. سخنان وزير براي مخاطبان خاص و حرفه‌اي كاملا معقول، درست و از قضا طرح بسيار نويني است.
اما چرا اين اظهارنظر به سوژه داغ رسانه‌هاي اجتماعي تبديل شده است؟ پاسخ اين سوال ما را به آنجا مي‌برد كه به اجزاي فرآيند ارتباط توجه نشده است. چند اصل در ارتباطات فردي، گروهي و جمعي بايد رعايت شود؛ اول اينكه در فرآيند ارتباطات بايد به مختصات زماني و مكاني و زبان ارتباطي جامعه مخاطب توجه كرد. به‌طور مثال اگر فرستنده پيام بداند مخاطبان او با زبان انگليسي آشنا هستند، مي‌تواند به همين زبان پيام دهد. اما در جامعه‌اي كه با زبان خاصي آشنا نباشند، سطح همساني و هماهنگي معاني پيام در دو سوي فرآيند ارتباط دچار پارازيت و اختلال مي‌شود.
در فرآيند ارتباطات فرستنده پيام بايد به «اصل دقت» يعني سطح همساني و هماهنگي ميان معاني مورد نظر فرستنده و پيام دريافت و تفسير شده در گيرندگان پيام توجه كند، زيرا رمزگشايي پيام بر اساس تجربيات قبلي و دانش گيرنده انجام مي‌شود.
براي تضمين اصل دقت، اصل ديگري رخ مي‌نمايد و به آن «ايفاي نقش فرستنده پيام» مي‌گويند كه فرستنده بايد خودش را جاي دريافت‌كننده پيام بگذارد و بررسي كند كه آيا مخاطبان او چنين عباراتي را فهم مي‌كنند؟ پس از اطمينان از پاسخ سوال مبادرت به ارسال پيام كند.
جملات تخصصي وزير نيرو براي مخاطبان خاص و به ويژه متخصصان صنعت نيرو كاملا قابل درك و پذيرفتني است، ولي در افكار عمومي نياز به رمزگذاري ديگري داشته كه بايد مسوولان روابط عمومي در بدو توزيع پيام و البته بهنگام در اين باره دست به كار و توضيح مبسوط را به افكار عمومي مي‌داده‌اند. تاخير در اين كار در فرآيند ارتباط اختلال ايجاد كرده است.