راي‌دهندگان ايرلندي زلزله‌اي به راه انداختند كه چندين دهه سياست دو حزبي اين كشور را دستخوش تغيير كرد. پس از متوقف شدن راي‌گيري و شروع شمارش در انتخابات عمومي ايرلند - كه روز يكشنبه برگزار شد - شوك زيادي به سياست اين كشور وارد شد.
وب‌سايت خبري تحليلي «پلتيكو» نوشت: انتخابات تكان‌دهنده ايرلند چشم‌انداز انتخابات سنتي اين كشور را تغيير داد. در انتخابات امسال حزب ملي‌گراي «شين فين» كه سياست‌هاي چپگرايانه دارد توانست براي اولين بار در تاريخ اين كشور از دو حزب «فاين گال» و «فيانا فيل» پيشي گرفته و در مقام نخست قرار بگيرد.
مري لو مك‌دونالد، رهبر حزب «شين فين» پس از ورود به حوزه انتخابيه شهر «دوبلين» گفت: «اكنون سيستم دو حزبي اين كشور از بين رفته و به تاريخ پيوسته است.»
آرا هنوز در شمارش است و رقابت بسيار نزديك است. نتيجه نهايي تا چند روز آينده مشخص خواهد شد. اما آن طور كه شمارش اوليه نشان مي‌دهد، حزب «شين فين» با كسب 24.1 درصد از كل آراي اخذ شده در مقام نخست قرار گرفته و دو حزب راستگراي «فيانا فيل» با 22.2 درصد و «فاين گال» با 22.1 درصد به ترتيب در جايگاه دوم و سوم هستند. هيچ يك از احزاب ايرلند كرسي‌هاي لازم براي تشكيل دولت را ندارند، اما اين رويداد حزب «شين فين» را به نيرويي قدرتمند در مذاكرات مربوط به ايجاد ائتلاف تبديل مي‌كند.
در اينجا به پنج نكته مهم در مورد انتخابات تكان‌دهنده ايرلند مي‌پردازيم.
1- پيشي گرفتن حزب «شين فين»
حزب ملي‌گراي «شن فين» كه ايدئولوژي چپگرايانه دارد احتمالا براي نخستين بار در تاريخ اين كشور بخشي از دولت را تشكيل خواهد داد.
اين حزب از سال 2007 با تغيير از يك حزب تك‌ساحتي كه تنها خواسته آن اتحاد ايرلند بود به حزبي كه حامي يك جايگزين چپگراتر است، وجهه خود را در ميان مردم بهتر كرد و توانست در هر انتخابات عمومي پيوسته تعداد آراي خود را بيشتر كند.
در حالي كه خاطرات گذشته اين حزب به مبارزه نظامي عليه حكمراني بريتانيا در ايرلند شمالي باز‌مي‌گردد، اما بيشتر جوانان ايرلندي از اين حزب حمايت كرده‌اند. نظرسنجي‌هاي پيش از انتخابات نشان مي‌دهند كه بيشتر افراد زير 65 سال به اين حزب راي داده‌اند.
بحث اصلي اين حزب كه از سوي مري لو مك‌دونالد محبوب رهبري مي‌شود، بر سر بحران ركود مسكن بود كه فرصت تشكيل خانواده را از جوانان ربوده است.
«شين فين» وعده ثبات نرخ اجاره مسكن و آغاز «بزرگ‌ترين پروژه ساخت مسكن در تاريخ كشور» داده است. جاناتان اورشد، محقق دانشگاه كورك و كوئينز بلفاست در اين باره مي‌گويد: «ما گروهي از راي‌دهندگان جوان‌تر داريم كه بيش از احزاب به مسائل راي مي‌دهند...آنها مشخصا پيغام «شين فين» در اين موضوع را دليلي براي حمايت از آن دانسته‌اند.»
2- لئو وارادكار برنده انتخابات نيست
لئو وارادكار، نخست‌وزير فعلي ايرلند ممكن است در خارج از كشور به عنوان يك سياستمدار امروزي و مبادي آداب شناخته شود، اما جايگاه او در داخل تفاوت قابل ملاحظه‌اي دارد.
اين نخست‌وزير از لحاظ اجتماعي دچار مشكل است. وقتي حزب او در سال 2017 وارادكار را جايگزين «اندا كني» كردند، وي نتوانست آن گزينه موفقي باشد كه حزبش اميدوار بود.
اگرچه «فاين گال» پيشگام اصلاحات برجسته در خصوص قانوني كردن ازدواج همجنسگرايان در سال 2015 و سقط جنين در سال 2018 بود، اما اين حزب در وهله اول با سياست‌هاي توسعه‌دهنده تجارت و متعادل‌كننده بودجه شناخته شناخته مي‌شود.
مائورا ادشيد، يك دانشمند سياسي در دانشگاه ليمرك مي‌گويد: «مردم جهان ممكن است وارادكار را يك نخست‌وزير ايرلندي- هندي تاثيرگذار همجنس‌گرا ببيند، اما به چشم مردم ايرلند رهبر حزبي است كه سياستي محافظه‌كارانه در پيش گرفته است.»
بحث و گفت‌وگو در محافل حزبي در مورد چالش رهبري وارادكار از پيش آغاز شده است، و شايعه شده است كه «سيمون كاوني» وزير خارجه اين كشور بايد جانشين وي شود. او در انتخابات رهبري حزب كه در سال 2017 برگزار شد، رتبه دوم را به دست آورد.
3- ائتلاف‌سازي كار آساني نيست
مك دونالد، رهبر حزب «شين فين» گفت با رهبران احزاب كوچك چپگرا براي بررسي امكان ايجاد ائتلاف تماس گرفته است.
مك دونالد افزود: «اولويت اول من اين است كه ببينم آيا مي‌توانيم دولتي را بدون حزب «فيانا فيل» يا «فاين گال» تشكيل دهيم با خير؟» اما شايد رسيدن به چنين هدفي دشوار باشد؛ بنابراين شين فين حاضر است با يكي از اين دو حزب براي تشكيل دولت ائتلاف كند.
در جريان مبارزات انتخاباتي «فيانا فيل» امكان ايجاد هرگونه ائتلاف با «شين فين» را از اساس رد كرده بود، اما اين مساله چندان به مذاق راي‌دهندگان خوش نيامد. با مشخص شدن ميزان راي‌دهندگاني كه «شين فين» از آن برخوردار بود «فيانا فيل» رفته رفته لحن خود را نرم‌تر كرد.
مارك مك شري، نماينده حزب «فيانا فيل» در مجلس مي‌گويد: «با وجود نگراني‌هايي كه در مورد انتخابات وجود دارد اين حزب بر موضع خود اصرار دارد و آن را تغيير نمي‌دهد.» به گفته مك شري اين حزب كار خود را براي ائتلاف با نمايندگان مستقل مجلس آغاز كرده و تلاش مي‌كند با اين كار قدرتش را افزايش دهد.
از سوي ديگر حزب «فاين گال» اعلام كرده آماده معامله و ائتلاف با حزب رقيب يعني «فيانا فيل» است اما حاضر نيست با حزب «شين فين» ائتلاف كند، هر چند كه برخي اعضاي حزب «فاين گال» معتقدند بد نيست اين حزب دوره‌اي را نيز به عنوان حزب مخالف سپري كند.
در شرايط فعلي كه رقابت بسيار نزديك و ميليمتري است، همه چيز بستگي به مبارزه نامزدها براي كسب آخرين كرسي‌ها در حوزه‌هاي انتخابيه‌اي است كه انتظار مي‌رود نتيجه آن به دقيقه 90 كشيده شود. با اين حال تنها حزبي كه به احتمال قريب به يقين در هر ائتلافي حضور خواهد داشت، حزب سبز است كه احتمالا تعداد كرسي‌هاي خود در مجلس را از دو كرسي به بيش از 10 كرسي افزايش خواهد داد. اگر احزاب نتوانند بر سر تشكيل يك دولت جديد با يكديگر به توافق برسند، ايرلند بار ديگر شاهد برگزاري انتخابات خواهد بود.
4- برگزيت؛ مساله‌اي بي‌اهميت
وارادكار اميدوار بود كه بابت دفاعش از منافع ايرلند در مذاكرات برگزيت بتواند حمايت گسترده راي‌دهندگان را به خود جلب كند و اين مساله را به عنوان سوژه اصلي كمپين انتخاباتي خود به كار گيرد. اما اين مساله براي راي‌دهندگان اصلا اهميتي نداشت. تنها يك درصد از راي‌دهندگان اعلام كرده بودند كه مساله برگزيت در راي آنان تاثير مي‌گذارد. مهم‌ترين مساله براي راي‌دهندگان بحث سلامت و مسكن بود.
ادشيد، دانشمند علوم سياسي مي‌گويد: «با وجود اينكه مذاكرات برگزيت را تيم وارادكار انجام داد اما بخش عمده‌اي از مذاكرات از سوي كاركنان دولت ايرلند انجام شد. با توجه به اينكه احزاب مختلف از اين مساله حمايت كردند او نمي‌تواند آنچه كل كشور با آن موافق بودند و در موردش اتفاق نظر داشتند را به نام خود تمام كند.»
اينكه بحث درمان و مسكن مهم‌ترين مسائل براي راي‌دهندگان بوده، نشان مي‌دهد مردم ايرلند از كيفيت خدمات عمومي دولت رضايت ندارند. اين خدمات با رشد جمعيت و توسعه اقتصاد در سريع‌ترين شكل ممكن در اتحاديه اروپا نتوانسته به اندازه كافي ارتقا پيدا كند.
5- شكست سياست ملي‌گرايي
ايرلند كشوري است كه هنوز مانند ساير نقاط دنيا تندروها و افراط‌گرايان در آن به قدرت نرسيده‌اند با اين حال در جريان مبارزات انتخاباتي تلاش‌هاي گسترده و سازماندهي شده‌اي براي تبليغ و اجراي سياست‌هاي ضد مهاجرتي و ملي‌گرايانه انجام گرفت. با اين حال تنها يك درصد از راي‌دهندگان اعلام كردند كه مهاجرت و بحث مهاجران مهم‌ترين عامل تاثيرگذار در راي آنهاست. در عوض اعضاي حزب «شين فين» و حزب «سبز» كه هر دو سياست‌هاي ضدمهاجرتي را رد كرده و در حمايت از حقوق پناهندگان سخنراني مي‌كنند توانستند جذب آرا را داشته باشند.
وب‌سايت «نشنال ريويو» در اين باره نوشت: هيچ كس بيشتر از خود اعضاي حزب «شين فين» از نتايج انتخابات شگفت‌زده نشد. آنها در انتخابات سراسري تنها 42 نامزد را معرفي كرده بودند، در حالي كه براي تشكيل دولت اكثريت حداقل به 80 نماينده نياز است. آنها انتظار داشتند در اين انتخابات به پيروزي حداقلي برسند و اين مساله دليل هم داشت؛ اين حزب در انتخابات شوراياري ماه مه 2019 كرسي‌هاي خود را از دست داده بود و اميدوار بود بتواند حفظ آبرو كند.
حزب «شين فين» تنها طي دو دهه توانسته است به حزب ملي‌گراي غالب در ايرلند شمالي تبديل شود، پيشرفت اين حزب در انتخابات مناطق جنوبي نيز با سرعت كمتري اتفاق افتاده اما قابل توجه بوده است و در نهايت منجر به موفقيتي شد كه اين حزب در انتخابات روز يكشنبه به دست آورد. هدف اصلي حزب «شين فين» ديگر تنها اتحاد ايرلند شمالي و جنوبي نيست بلكه بنابر آنچه در وب‌سايت رسمي آنان نوشته شده است، اين حزب به دنبال ايجاد يك جمهوري سوسيال‌دموكرات در سراسر ايرلند است.
اكنون بازوي سياسي ارتش موقت جمهوريخواه ايرلند (آي آر اي) رسما از حاشيه چشم‌انداز سياسي به مركز آن منتقل شده است. اين پيروزي باعث مي‌شود دو حزب سنتي «فاين گال» و «فيانا فيل» وادار به پاسخگويي به چند پرسش دشوار شوند. آيا هر يك از اين احزاب قصد ائتلاف با شين فين را دارند؟ اين مساله‌اي است كه هر دو اين احزاب مدت‌ها به دليل ارتباطات حزب «شين فين» با ارتش موقت ايرلند از آن طفره رفته‌اند. چنين دولتي باعث ايجاد تغيير عظيمي در چشم‌انداز سياسي ايرلند خواهد شد.