اگر بخواهيم نگاهي به دستاوردها و تلاش‌هاي يكسال گذشته در گروه خودروسازي سايپا به عنوان خودروساز اول كشور بپردازيم، مي‌توانيم آن را جهادي براي خروج از بحران در پساتحريم و بازگشت رونق به خطوط توليد قلمداد كنيم. نكته جالب توجه در مرور عملكرد يكساله گروه سايپا، تطابق و تقارن بهمن‌ماه ۹۷ با آغاز حضور و فعاليت تيم مديران جديد اين خودروساز است كه باعث مي‌شود مرور عملكرد سايپا از بهمن ۹۷ تا دهه فجر ۹۸ به نوعي بررسي كارنامه سيدجواد سليماني مديرعامل جديد گروه سايپا در نخستين سال حضورش در اين گروه هم باشد. عملكرد حوزه‌هاي اقتصادي اگرچه به واسطه پيچيدگي‌هاي خود، داراي سطوح چندگانه تحليلي هستند اما به همان ميزان هم به دليل امكان ارايه اعداد و ارقام، مي‌توانند آماري مستند و قابل درك باشند.
در همين راستا بررسي آمار و ارقام مربوط به سايپا نشان مي‌دهد پيگيري‌ها و حمايت‌هاي وزارت صنعت، معدن و تجارت با تلاش‌هاي مديران و كاركنان اين گروه خودروسازي همراه شده و در سايه اين دو عامل، شاخص‌هاي عملكردي رو به افول قبلي، ابتدا متوقف شدند و سپس در جهت مثبت تغيير مسير دادند.
تحقق واقعي «رونق توليد» در سخت‌ترين روزها
گروه خودروسازي سايپا در يكسال گذشته به ويژه از ابتداي سال ۹۸ تغيير، تحول و بهبود فرآيندهاي عملكردي در تمام حوزه‌ها را در دستور كار قرار داد كه در اين ميان، توليد به عنوان شاهرگ حياتي اين بنگاه بزرگ صنعتي مورد توجه ويژه قرار گرفت. تغيير استراتژي سايپا در افزايش توليد و تنوع محصولات و توليد روزانه بيش از ۲هزار دستگاه شرايطي را براي سايپا ايجاد كرد تا بتواند علاوه بر تحقق واقعي رونق توليد در اين سال، زمينه را براي كسب موفقيت‌هاي ديگر فراهم سازد. در ارديبهشت ماه سال جاري سايپا توانست با توليد روزانه ۲۳۰۰ دستگاه خودرو ركورد توليد روزانه محصولات خود در اين گروه را بشكند. همچنين موفق شد عنوان خودروساز برتر كشور را از آن خود كند.
ثبت اين تيراژ توليد و ركوردها در حالي رخ داد كه تاثيرهاي محدوديت‌آور تحريم روز به روز بيشتر مي‌شد و عدم همكاري شركاي خارجي در زمينه تامين قطعه در كنار محدوديت‌هاي انتقال پول به خارج از كشور خودروسازان را با مشكلات عديده‌اي روبه‌رو مي‌كرد.
پويش ملي بومي‌سازي قطعات صنعت خودرو
به جرات مي‌توان گفت اقدام كليدي سايپا براي غلبه بر محدوديت‌ها و فائق آمدن بر مشكلات، اجراي تمام و كمال «پويش ملي بومي‌سازي قطعات محصولات سايپا» بود كه با تاكيد و حمايت وزير صنعت، معدن و تجارت به مرحله اجرا درآمد. در اين پويش، سايپا تمامي قطعه‌سازان، دانشگاهيان، شركت‌هاي دانش‌بنيان و فعالان عرصه صنعت را براي همكاري در طراحي و توليد قطعاتي كه پيش‌تر از خارج تامين مي‌شدند را فراخواند تا با ياري يكديگر وابستگي به آن سوي مرزها را كاهش دهند و سطح بيشتري از ساخت داخل خودروهاي وطني را ثبت كنند.
گروه سايپا با اجراي اين پويش در مجموع با برگزاري سه ميز تخصصي و با مشاركت شركت‌هاي قطعه‌ساز داخلي و شركت‌هاي دانش‌بنيان، توانست ۵۳ قطعه را بومي‌سازي كرده و كاهش ارزبري ۱۵۰ ميليون يورويي را باعث شود.
جراحي بزرگ؛ توقف توليد پرايد
توقف توليد و خروج خودرو پرايد از سبد محصولات سايپا وعده و برنامه‌اي است كه سال‌هاي سال مطرح شده اما استقبال گسترده مشتريان و در نتيجه تيراژ بالاي آن باعث مي‌شد تا توقف توليد پرتيراژترين خودرو ساخت داخل همواره روي كاغذ باقي بماند و اجرا نشود. توقف توليد پرايد را مي‌تون به جراحي بزرگ در سطح گروه سايپا توصيف كرد، چرا كه اجراي آن در ظاهر عواقبي را به دنبال دارد اما در دراز مدت منجر به تحول و به روزآوري در سبد محصولات سايپا مي‌شود و از سوي ديگر تاثير شگرفي در احياي برند اين خودروساز خواهد داشت.
سايپايي‌ها در اواسط سال ۹۸ برنامه‌ريزي دقيق خود براي خروج سه مدل از محصولات خانواده ايكس100 را اعلام كردند و اتفاقا خروج نخستين مدل را نيز 10 روز زودتر از برنامه اعلام شده، محقق كردند. قرار است دو مدل ديگر اين خودرو پرحاشيه نيز در ماه‌هاي آينده از خط توليد خارج شوند و ظرفيت آزاد شده توليدي در سايپا به افزايش توليد ساير محصولات از جمله كوييك، تيبا و ساينا اختصاص يابد.
ساماندهي توليد، كاهش تعهدات
اما يكي از نتايج بحران نيمه دوم سال 97 براي خودروسازان عدم توانايي در تحويل خودروها و معوق شدن تعهدات آنها به مشتريان بود؛ به گونه‌اي كه تعهدات فروش گروه خودروسازي سايپا در بهمن 97 به عدد 540 هزار دستگاه خودرو مي‌رسيد. به زبان ساده‌تر، سايپايي كه سكان آن به دست مديران كنوني سپرده شد توليدات بيشتر از يك سال آينده خود را فروخته بود. اين وضعيت علاوه بر اينكه حكايت از روزهاي سخت در تامين نقدينگي گروه داشت، باعث بروز نارضايتي مشتريان نيز مي‌شد، به ويژه آنكه تعداد قابل توجهي از اين تعهدها، خودروهايي بودند كه توليد آنها به دليل قطع همكاري شركاي خارجي امكان‌پذير نبود و بايد با يك يا چند خودرو در حال توليد جايگزين مي‌شدند. با اين حال سايپا در اقدامي جهادگونه، ابتدا به تقويت زنجيره تامين خود پرداخت تا علاوه بر تحقق توليد «عبور مستقيم» در خطوط توليد خود، ده‌ها هزار خودروي ناقص پارك‌شده در پاركينگ‌ها را نيز تكميل كرده و تحويل مشتريان دهد. نتيجه اين اقدامات هم اين شد كه در دهه فجر 98 سايپا 400 هزارمين محصول خود در سال 98 را تحويل مشتريان دهد.
انضباط مالي با هدف خروج از زيان
گروه خودروسازي سايپا از بهمن 97 تا فجر 98 اقداماتي انجام داد و كارنامه‌اي به جا گذاشت كه تحقق آنها در شرايط عادي هم دشوار بود؛ چه رسد به اينكه اين روند رو به بهبود در يكي از سخت‌ترين سال‌هاي تاريخ صنعت خودرو ايران به واسطه تحريم‌ها و محدوديت‌هاي بين‌المللي طي شده باشد. ريشه اين دستاوردهاي قابل‌اعتنا را مي‌توان در هنر برنامه‌ريزي مديريتي در كنار تاكيد و پيگيري جدي براي برقراري انضباط مالي جست‌وجو كرد. نتيجه اين تغيير و تحولات در حوزه مالي و اقتصادي سايپا آن است كه مديرعامل گروه سايپا در گردهمايي زنجيره تامين محصول جديد اين خودروساز، سخن از برنامه‌ريزي نارنجي‌هاي جاده مخصوص براي خروج از زيان به ميان آورد؛ به عبارت ديگر، در صورت تحقق اين برنامه‌ها سايپا پس از سال‌ها زياندهي و افزايش زيان انباشته مي‌تواند اميدوار باشد در آينده‌اي نه‌چندان دور، نمودارهاي مالي قرمز را رنگي سبز بزند.
سايپاي جديد با ورود ۸ محصول متفاوت
سايپا قرار است در سه سال آينده ۸ خودروي جديد به بازار عرضه كند؛ خودروهايي كه يا محصول جديد هستند يا مدل‌هايي جديد و متفاوت از خودروهايي كه پيش‌تر توليد مي‌كرده است. براي آغاز توليد انبوه محصولي كه چندي پيش رونمايي كرده، همايشي برگزار كرد و به زنجيره تامين قطعات آن آماده‌باش داد تا در نيمه نخست سال ۹۹ شاهد ورود محصول جديد و باكيفيت روز سايپا به بازار باشيم.
علاوه بر آن زمزمه‌هاي طراحي و توليد دو محصول جديد و رونمايي از يك محصول ديگر در سايپا به گوش مي‌رسد؛ ضمن اينكه قرار است دو محصول ساينا و كوييك هم فيس‌ليفت‌هايي داشته باشند و سايپا در كمتر از دو سال آينده مهمانان تازه‌اي در سبد محصولات خود داشته باشد.
همه اينها نشان مي‌دهد نارنجي‌هاي جاده مخصوص تغيير مسيري راهبردي و استراتژيك داده‌اند و قرار نيست ديگر محصولات خود را در يك سطح قيمتي و كيفيتي خاص محدود كنند.
از بحران تا فجر
در نهايت آنچه مي‌توان از اين مرور كوتاه عملكردي و بررسي آماري نتيجه گرفت اين است كه بهمن‌ماه ۹۷ سايپايي‌ها در بسياري از حوزه‌ها تا بهمن ۹۸ بهبودي قابل توجه پيدا كرده و در عمل از وضعيت بحران‌زده به شرايط مطلوب تغيير پيدا كرده‌اند. شرايطي كه براساس آن مي‌توان به سايپا و آينده‌اش اميدوار بود.