توليد ماده موثره دارويي
محمدحسين قرباني
بعد از دولت يازدهم و در سال‌هاي 92 و 93 و شروع طرح تحول نظام سلامت، گام‌هايي اساسي در حوزه سلامت برداشته شد و به گسترش ارايه خدمات بهداشتي، توزيع عادلانه خدمات و نيروهاي متخصص در سراسر كشور خصوصا در نقاط محروم منجر شد.
گسترش 25 هزار تخت بيمارستاني، جذب و پرورش نيروهاي متخصص در رشته‌هاي پزشكي در اين مناطق يكي از اقداماتي بود كه در اين دوره صورت گرفته است. گام دوم طرح تحول سلامت، هدف‌گذاري در جهت توليدات نيازهاي بهداشت، درمان و پزشكي از جمله تجهيزات و پس از آن، تامين نياز دارويي كشور بود. نشانه‌گذاري و هدف‌گذاري اين مساله خصوصا از سال 97 و همزمان با تحريم‌هاي ظالمانه امريكا عليه ايران با اهميت بيشتري روبه‌رو شد. موفقيت اين طرح نشان مي‌دهد كه امروز حدود 93 الي 94 درصد داروي مورد نياز كشور با تكيه بر دانش داخلي و متخصصان كشور در داخل توليد مي‌شود، اما همچنان حدود7 الي 8 درصد نيازهاي دارويي كشور بايد الزاما از خارج از كشور تامين شود. البته پيشرفته‌ترين كشورهاي دنيا نيز در همه حوزه‌هاي دارويي خودكفا نيستند و بخشي از داروهاي خود را از ساير كشورها تامين مي‌كنند. به هر حال ما به تامين اين مقدار اندك دارو از كشورهاي ديگر نيازمنديم، متاسفانه همين حدود 7 الي 8 درصد نياز واردات، بالغ بر 2.5 تا 3 ميليارد دلار ارزبري دارد. بنا به تجربه، ما در هر حوزه‌اي از توليد كه گام برداشته‌ايم، صرفه‌جويي‌هاي قابل توجهي متوجه داخل كشور شده و از متخصصان بومي و نيروهاي انساني داخل كشور بهره برده‌ايم. در گام يك‌سال اخير، حركت عظيمي در جهت تامين داروهاي موردنياز براي بيماران صعب‌العلاج يا خاص برداشته شد و توانستيم 650 تا 700 ميليون يورو صرفه‌جويي داشته باشيم. اين دستاورد همان اقتصاد مقاومتي است، اينكه در يك‌سال گذشته توانستيم در زمينه داروهاي بيوتكنولوژيكي و داروهاي بيماران خاص به چنين درصد بالايي از توليد داخل برسيم. اما با توجه به اينكه در زمينه تامين داروهاي بيوتكنولوژي و بيماران خاص همچنان به واردات نياز داريم، اين نگراني را به وجود مي‌آورد كه آيا روال واردات اين داروها در سال‌هاي آتي با مشكل مواجه خواهد شد يا خير؟ ما هم اين نگراني را داريم. امروز متاسفانه دشمنان ما به هيچ پروتكل بين‌المللي پايبند نيستند. پروتكل‌هاي بين‌المللي اعلام مي‌كنند حتي در شراط جنگ نبايد كشوري را در حوزه دارو و غذا مورد تحريم قرار داد. به‌رغم شعارهايي كه امريكا تاكنون داده است، متاسفانه مي‌بينيم ايران از نظر واردات نياز كشور به بعضي از داروها، تحريم شده است. در قالب شعار عوام‌فريبانه گفته شد كه از طريق كشور سوييس مقداري از اين داروها تامين مي‌شود در حالي كه دروغ محض بود. وزير بهداشت كشور هم با توجه به اين موضوع، نامه‌اي به رييس سازمان جهاني بهداشت ارسال و اين انتقاد را به جد اعلام كرد. ما اين نگراني را داريم و بايد با شفافيت به مردم اعلام كنيم كه حالا هم با هزار سختي و دور زدن تحريم‌ها توانسته‌ايم نياز كشور را تامين كنيم و خوشبختانه تا امروز همه نياز كشور تامين شده است. عدم پايبندي‌ها به قوانين بين‌المللي اين خطر را به وجود مي‌آورد كه واردات همين داروهاي اندك در آينده براي ما مشكل‌زا باشد. ما در چنين شرايطي بايد با جد و جهد بيشتر و توجه به نيروها و دانشمندان داخل، هم مواد موثره داروها و هم اندك مواد اوليه‌اي را كه نداريم، توليد كنيم. تا امروز ثابت شده است كه هر جا نگاه‌مان معطوف به داخل كشور بود، به موفقيت دست يافتيم. انتظار ما اين است كه اين تحريم‌ها فرصتي باشد تا در آينده بتوانيم شعار استقلال توليد دارو در كشور را سر بدهيم و اعلام بكنيم كه در اين حوزه هيچ وابستگي به خارج از كشور نداريم. اين مساله دو پيام دارد؛ دانشمندان، پزشكان و بيماران با اعتماد خاطر بيشتر به درمان مي‌پردازند و از طرف ديگر، حداقل در اين زمينه تا 60 الي 70 درصد صرفه‌جويي ارزي خواهيم داشت. اگر همين هزينه صرفه‌جويي شده را صرف توليد دارو در داخل كشور كنيم، بسيار زودتر از زمان موعد نظر به اين استقلال مي‌رسيم.