شوك سياسي با استعفاي ماهاتير محمد

　ماهاتير محمد، نخست‌وزير 94ساله مالزي روز دوشنبه با استعفاي ناگهاني، كشورش را در شوك سياسي فرو برد. هرچند كه ماهاتير محمد پيش از اين اعلام كرده بود كه از سمت خود كناره‌گيري مي‌كند اما تاكيد كرده بود كه اين اتفاق تا قبل از اجلاس همكاري اقتصادي اقيانوس آرام در ماه نوامبر 2020 نخواهد بود. ساعاتي پس از اين استعفا، پادشاه مالزي با اعلام موافقت با استعفاي ماهاتير محمد از وي خواست كه تا زمان انتصاب نخست‌وزير جديد و تشكيل كابينه، در اين سم ت باقي بماند. ساعتي پس از استعفاي ماهاتير محمد، رسانه‌ها گمانه‌زني درباره دلايل اين اقدام ناگهاني ماهاتير محمد را آغاز كردند. خبرگزاري انگليسي رويترز در اين باره نوشت: دو منبع مستقل به ما گفته‌اند كه اين استعفا به اميد رسيدن به يك ائتلاف جديد براي اداره كشور صورت گرفته است. تا زمان تنظيم اين گزارش مشخص نشده كه چه كسي نخست‌وزير آينده مالزي خواهد بود و آيا انتخاباتي جديد در كار خواهد بود يا نه. ماهاتير محمد همچنين از حزب «برساتو» كه رياست آن را عهده داشت هم استعفا داده است. «برساتو» عضو ائتلاف «پاكاتان هاراپن» بود. ماهاتير همراه با انور ابراهيم، به عنوان جانشينش در سال ۲۰۱۸ اين ائتلاف را تشكيل داده بودند. با اين‌همه انور ابراهيم روز يكشنبه ماهاتير محمد و حزب برساتو را «خيانتكار» ناميده و گفته بود كه آنان برنامه‌اي براي تشكيل دولت جديد «احتمالا بدون او» داشته‌اند. ماهاتير محمد در ماه مه ‌سال ۲۰۱۸ براي بار دوم به عنوان نخست‌وزير مالزي انتخاب شد. ماهاتير پيش از اين از سال ۱۹۸۱ تا ۲۰۰۳ در مقام نخست‌وزيري بود. انور ابراهيم در آن مقطع زماني معاونت ماهاتير محمد را برعهده داشت اما روابط اين دو در سال ۱۹۹۸ پس از اخراج در پي درگيري درباره رهبري حزب به سردي گراييد. انور بعدها به اتهام رابطه جنسي با همجنس زنداني شد هرچند بخشي از افكار عمومي، اين اتهامات را با انگيزه سياسي مي‌دانند.

ماهاتير در سال ۲۰۱۸ با اعلام همكاري دوباره با انور ابراهيم و پيوستن به «پاكاتان هاراپان» جامعه سياسي مالزي را غافلگير كرد. ماهاتير محمد كه پيش از انتخاب مجدد از دنياي سياست كناره‌گيري كرده بود، در پي اتهامات متعدد فساد نجيب رزاق، نخست‌وزير وقت مالزي به مخالفان پيوست و در انتخابات حاضر شد. او توانست ائتلاف حاكم «باريسان ناسيونال» را كه براي بيش از ۶۰ سال در قدرت بود، شكست دهد.

خلف وعده ماهاتير محمد؟

سي‌‌ان‌بي‌سي در اين باره نوشت: استعفاي ماهاتير محمد يك‌هفته پس از گمانه‌زني رسانه‌اي درباره اينكه ائتلاف حاكم در حال از دست دادن قدرت خود است رخ داد. برخي منابع در اين چند روز ادعا كردند كه ماهاتير احتمالا براي شكل‌دادن به دولتي جديد به فكر ائتلاف‌هاي جديد با احزاب اپوزيسيون است. يكي از اصلي‌ترين نگراني‌هاي موجود، تاثير اين تحولات سياسي بر اوضاع اقتصادي در مالزي است.

ماهاتير محمد از زماني كه قدرت را در سال 2018 به دست گرفت تحت فشار براي واگذاري كرسي نخست‌وزيري به انور ابراهيم قرار داشت كه از ابتدا قرار بود جانشين وي شود. برخي طرفداران ائتلاف ماهاتير محمد و انور ابراهيم اعتقاد دارند كه ماهاتير با 93 سال سن براي ادامه فعاليت در كرسي نخست‌وزيري بيش از اندازه مسن است و بايد طبق توافق با انور ابراهيم قدرت را به وي واگذار كند. انور ابراهيم نيز در چند روز اخير تاكيد كرده كه حزب ماهاتير محمد و حتي برخي از هم‌حزبي‌هاي خودش به او خيانت كرده‌اند. با اين‌همه برخي منابع سياسي داخل مالزي دليل استعفاي ماهاتير محمد را انشقاق درون حزب وي يعني حزب برساتو مي‌دانند. پس از استعفاي ماهاتير از رياست حزبش، رييس اين حزب محي‌الدين ياسين اعلام كرد كه اين حزب از ائتلاف پاكاتان هاراپن خارج مي‌شود.

پايان ائتلاف شكننده

سي‌ان‌ان در تحليلي درباره تحولات جاري در مالزي نوشت: پيش‌بيني مي‌شود كه استعفاي ناگهاني ماهاتير محمد تا مدتي مالزي را گرفتار يك بحران سياسي كند. هرچند كه منابع بسياري مي‌گويند ماهاتير محمد با انگيزه تلاش براي ائتلاف جديد كه در آن خبري از انور ابراهيم نباشد دست به استعفا زده اما هنوز سندي براي تاييد اين ادعا وجود ندارد. با اين‌همه بيانيه حزب متبوع ماهاتير محمد درباره خروج از ائتلاف «پاكاتان هاراپن» گمانه‌زني‌ها درباره اين مساله را تقويت كرده است. نخستين واكنش انور به اين اقدام ماهاتير محمد، خائن خواندن وي و برخي از هم‌حزبي‌هايش بود. انور ادعا كرد كه با ماهاتير محمد ديدار كرده و از او خواسته بود كه استعفا ندهد. سي‌ان‌ان در ادامه اين گزارش تحليلي نوشت: ماهاتير محمد معروف به اصلاحات اقتصادي در مالزي است؛ به گونه‌اي كه پس از سال‌هاي حضورش در قدرت از 1981 تا 2003، مالزي به مركز اقتصادي و تجاري در جنوب شرق آسيا تبديل شد. يك استاد دانشگاه ملي استراليا در حوزه آسيا- پاسيفيك در اين باره مي‌گويد: اين اقدام ماهاتير محمد يك حركت تاكتيكي بوده اما بدون نتيجه مشخص. به نظر مي‌رسد مشكلات داخلي كه از ابتداي شكل‌گيري ائتلاف سياسي ميان ماهاتير محمد و انور ابراهيم وجود داشت در حال بروز خود هستند. ماهاتير و انور در سال 2018 براي پايين‌كشيدن نجيب از قدرت به‌رغم همه اختلاف‌ها متحد شدند. با انتخاب مجدد ماهاتير محمد، انور نيز از عفو سلطنتي برخوردار شد تا بتواند به عالم سياست بازگردد. همسر انور به عنوان معاون ماهاتير در كارزار براي بركناري نجيب با وي همراه شد و در مصاحبه‌اي با سي‌ان‌ان در سال 2018 درباره رابطه ماهاتير محمد با همسرش گفت: ما دشمنان بزرگ يكديگر و همزمان دوستان بزرگ هم هستيم و حالا باهم همكاري مي‌كنيم تا كشور بزرگ‌مان را دوباره بسازيم. آنچه مهم است اين است كه ما هيچ حس انتقامي نسبت به هم نداريم.