كرونا تهديدي به مراتب جدي‌تر از جنگ براي جهان
مقاومت فني نفت شكسته شد
گروه اقتصادي| قيمت نفت پيش از بسته شدن بازاردر اواخر هفته گذشته، نه تنها به پايين‌تر از سطح مقاومت فني 55 دلاري سقوط كرد، بلكه در برخي ساعات روز پنجشنبه بيم ورود به كانال قيمتي 40 دلاري را نيز داشت. با اين وجود تا لحظه نگارش گزارش (روز جمعه ساعت 17) قيمت نفت برنت به 50 دلار و 80 سنت رسيد. قيمت طلاي سياه در يك هفته منتهي به روز جمعه، 7 دلار كاهش داشته كه كمترين قيمت نفت طي 14 ماه گذشته است. با وجود اينكه نفت برنت از زمان شيوع كرونا و كاهش نزديك به 20 درصدي تقاضا نفت در چين، نزديك به 12 دلار كاهش داشته اما همچنان گزارشي از موافقت احتمالي روسيه با اقدامات اعضاي اوپك براي كاهش بيشتر توليد منتشر نشده است. هر چند دورنماي شيوع و مديريت كرونا نشان مي‌دهد كه اين ويروس كماكان اقتصادهاي بيشتري را تحت تاثير قرار مي‌دهد و اميدي به بهبودي تقاضاي نفت تا سه ماه دوم سال به چشم نمي‌خورد.
مهمان ناخوانده 4 ماهه
ويروس كرونا و گسترش شيوع آن مهم‌ترين خبر چند هفته گذشته است. ابعاد اپيدمي اين ويروس آنقدر جدي است كه در حال حاضر زنجيره حمل و نقل، تامين مواد اوليه و سوخت همچنين مراودات تجاري براي بيش از 400 ميليون نفر در جهان با اختلال گسترده‌اي روبه‌رو شده است. از سوي ديگر با اعلام رسمي مبتلايان در كشورهاي نيجريه و برزيل، هم‌اكنون تمام قاره‌ها با اين بيماري دست به گريبان هستند. در حال حاضر اين ويروس به بيش از 47 كشور سرايت كرده و اگر روند «شيوع تا كنترل» ويروس سارس را مبنايي براي ميزان سرعت شيوع كرونا درنظرگرفته شود، اين ويروس تا 3 يا 4 ماه آينده مهمان ناخوانده جهان خواهد بود. شيوع سارس در ماه مارس سال 2003 ميلادي به صورت رسمي اعلام و در ژوئن همان سال سرعت گسترشش مديريت شد و تعداد مبتلايان نيز به صفر رسيد. چهار ماه براي بازار نفت، زمان زيادي است و به نظر نمي‌رسد كشورهاي عربستان و عراق براي بهبودي وضعيت مبتلايان و افزايش قيمت نفت صبر كنند. به خصوص اينكه اوپك پلاس براي سه ماهه ابتداي سال 2020 توافق كاهش توليد به اندازه يك ميليون و 700 هزار بشكه را در دستور كار دارد.
پيش بيني‌ها وخيم است
تحليلگران نفتي و سرمايه‌گذاران معتقدند با روشن‌تر شدن ابعاد شيوع اين ويروس در جهان، احتمال ركودي عميق‌تر در اقتصاد جهاني بيش از پيش افزايش مي‌يابد. از سوي ديگر تلاش‌ها براي جلوگيري از گسترش اين بيماري مانند محدوديت در فعاليت‌هاي تجاري، كاهش حمل و نقل بين كشوري و البته بستن مرزها، از زمان اعلام تشخيص اين بيماري باعت كاهش فروش 450 ميليون بشكه‌اي نفت در بازار شده و چشم‌انداز مصرف را نيز تا حد قابل توجهي تعديل كرده است. فعل و انفعالات متقابل بين ويروس كرونا و تاثير آن بر اقتصاد جهاني به صورتي است كه به نظر مي‌رسد احتمال ركود جهاني حتي بيشتر از زماني است كه چين و امريكا درگير جنگ تجاري بودند. كارشناسان معتقدند احتمال ركود در جهان دو برابر سال 2008 است. اين امر مي‌تواند زمينه را براي كاهش قيمت نفت به كمتر از 50 دلار ايجاد كند. با وجود بيم كاهش بيشتر قيمت نفت برنت، روسيه همچنان موضع خود را اعلام نمي‌كند. اين امر شكاف ميان اوپك و غير اوپك را بيش از پيش تعميق بخشيده است.
روسيه تعلل مي‌كند، عربستان اطمينان مي‌بخشد
با وجود همكاري 4 ساله روسيه با اوپك براي در دست گرفتن نبض و نظم بازار نفت، به نظر مي‌رسد ويروس كرونا عامل بي‌ثبات‌كننده همكاري كشورهاي عضو و غير عضو به رهبري اوپك باشد. چشم‌انداز مصرف نفت خوشبينانه نيست و از سوي ديگر قيمت برنت نيز در تندترين سراشيبي قيمتي خود طي يك سال اخير قرار دارد. بنابراين به نظر نمي‌رسد اعضاي سنتي اوپك تصميمي براي مدارا با شرايط فعلي اوپك داشته باشند اما روسيه همچنان موضع شفافي در اين خصوص ندارد. در اين راستا الكساندر نواك، وزير انرژي روسيه چندي پيش ضمن اشاره به اين موضوع كه روند پيشرفت بيماري در خارج از مرزهاي چين بر مصرف جهاني نيز موثر است، گفت: «با وجود شيوع بيماري در كشورهاي بيشتر، روسيه همچنان پيش‌بيني خود در مورد مصرف نفت را تغيير نداده و با مديريت اين بيماري، مصرف نيز به روال سابق باز مي‌گردد.» وزير انرژي روسيه در بخش ديگري از سخنان خود خاطرنشان كرد: «از همكاري شركاي سعودي خود بسيار راضي هستيم، ما مي‌خواهيم همكاري خود را نه تنها در چارچوب اوپك پلاس بلكه در روابط دو جانبه ادامه دهيم». صحبت‌هاي نواك نشان مي‌دهد كه كرملين همچنان به هدف مورد نياز خود مبني بر تامين بودجه حتي با نفت 40 دلاري نيز رسيده و از پاسخ مستقيم به طرحي براي كاهش توليد اوپك براي مقابله با كاهش مصرف نفت اجتناب مي‌كند. با وجود اينكه روسيه بارها از موضع‌گيري طفره رفته و تصميم‌گيري براي توليد نفت با وجود برگزاري جلسه فني اوپك و غير اوپك به تعويق افتاده، اما عربستان درصدد حفظ رقيب ديروز و هم گروهي امروز خود است تا از خروج غيراوپكي‌ها از اوپك جلوگيري كند. در اين راستا عبدالعزيز، وزير نفت عربستان ضمن قدرداني از روسيه، هر گونه شكاف ميان اين كشور با اوپك را نفي كرد و به بازار اطمينان داد كه همكاري‌ها ادامه مي‌يابد. با وجود تاكيدهاي هر دو طرف براي ادامه همكاري اما جان برچ، اقتصاددان نشريه «اكونوميست» معتقد است مانع اصلي براي توافق جديد بر سر كاهش توليد وجود عدم اطمينان از تاثيرات اين ويروس بر جهان است. از سوي ديگر به دليل ناشناخته بودن اين تاثيرات، مشخص كردن تاثير نهايي كرونا بر مصرف نفت در سال ۲۰۲۰ نيز بسيار سخت خواهد بود. از اين رو برخي از اعضاي اوپك پلاس به ويژه روسيه، ممكن است از سناريوهايي مبتني بر كاهش توليد اوپك اجتناب كنند. هفته آينده نشست اوپك براي بررسي توافق كاهش توليد روزانه يك ميليون و 700 هزار بشكه برگزار مي‌شود. با وجود شكست شديد قيمت نفت در روزهاي اخير ممكن است همه شركا، از جمله روسيه براي كاهش بيشتر قانع شوند كه در نهايت به نفع اين ائتلاف است. چرا كه اتحاد و اقدام قاطع را در واكنش خود به نابودي عرضه نشان دهد.